Уч бурчтуктун ички бурчтарынын суммасы

Сабактын темасы: Уч бурчтуктун ички бурчтарынын суммасы.

Сабактын максаты:

1. Билим беруучулук: Транспортирдин жардамы менен уч бурчтуктун бурчтарын ченеп алып, суммасын таба алышат.

2. Онуктуруучу: Логикалык ой жугуртуусун онуктурушот, алган билимдерин оз алдынча колдоно билуулорун остурушот.

3. Тарбия беруучу: Биргелешип иштоо аркылуу оз ара жардамдашуу сезимдерин орчутушот.

Сабактын тиби:

Сабактын жабдылышы: Суроттор, корсотмо куралдар.

Сабактын журушу: Уюштуруу. Уй тпшырмасын текшеруу.

Окуучулардын айрым жоопторун окутуп, ал эми жоопто ката болсо, доскага чыгарылышын корсотуу менен текшерилип, томонкучо анализделип жыйынтыкталат:

А) Эсептоодо кетирилген каталар

Б) Эсепти аткарууда ирети сакталбаган каталар.

Отулгон теманы кайталоо. Окуучуларды уч топко болуп ар бир топтон лидерлер шайланат.

Лидердин миссиясы: топтогу окуучулардын сабакка болгон иш – аракетин, жондомун, чыгармачылыгын, активдуулугун анализдеп, суммалап, жыйынтыктап баалоо.

1. «Тен жактуу уч бурчтук».

2) «Тик бурчтуу уч бурчтук».

3) «Тен капталдуу уч бурчтук».

Ар бир топ оздорунун аттарын жактайт.

Тен жактуу уч бурчтукка суроо:

1. Уч бурчтуктун жактары жана бурчтары анын эмнеси деп аталат?

—Негизги элементтери.

1. Уч бурчтуктун канча бурчу кен болот?

— Бир бурчу.

1. Уч бурчтуктун чокусун каршысында жаткан жактын ортосу менен туташтыруучу кесинди анын эмнеси деп аталат?

—Медианасы.

1. Уч бурчтуктун жактарынын суммасы эмне деп аталат?

—Периметр.

1. Медиананы кайсыл тамга менен белгилейбиз?

— m тамгасы менен.

Тик бурчтуу уч бурчтукка суроо:

1. Бир туз сызыкта жатпаган уч чекиттен жана аларды эки – экиден туташтыруучу уч кесиндиден тузулгон фигура эмне деп аталат?

—Уч бурчтук.

1. Эгерде уч бурчтуктун бардык бурчтары тар бурчтар болушса, анда ал кандай уч бурчтук деп аталат?

—Тар бурчтуу уч бурчтук.

1. Бийиктикти кайсыл тамга менен белгилейбиз?

— h тамгасы менен.

1. Уч бурчтуктун берилген чокусунан жургузулгон, ошол чокуну карама-каршы жаткан жагындагы чекит менен туташтыруучу уч бурчтуктун бурчунун кандай кесиндисин айтабыз?

— Биссектриса дейбиз.

1. Биссектрисаны кайсыл тамга менен белгиледик?

— l тамгасы менен.

Тен капталдуу уч бурчтукка суроо:

1. Уч бурчтуктун чокусунан анын каршысында жаткан жагына перпендикулярдуу тушурулгон кесинди уч бурчтуктун эмнеси деп аталат?

— Бийиктиги.

1. Уч бурчтуктун канча жагы,канча чокусу, канча бурчу бар?

—3 жагы, 3 чокусу, 3 бурчу бар.

1. Тен жактуу уч бурчтуктун бурчтары кандай бурчтар?

— Тар жана барабар бурчтар.

1. Уч бурчтуктун жактары бири – бирине барабар болбосо, анда ал кандай уч бурчтук деп аталат?

— Ар жактуу уч буртук болот.

1. Торт бурчтукка бир диагонал жургусок канча уч бурчтук пайда болот?

— Эки уч бурчтук.

Жаны теманы тушундуруу:

Тема жана сабактын максаты доскага жазылып жана максаты окуучуларга айтып берилет.

Отулгон тема менен жаны теманын ортосундагы байланышты окуучулар менен биргеликте талкуланат: Мисал келтирилип аны чыгарышат.

Тушунбогон мисалды иштей албаган окуучуларды топто, кайра иштетип, ийгиликке жетуу учун каталарды ондоо ыкмасы менен иштешет. Каталарды ондоо ыкмасы ийгиликке оболго тузот. Жаны теманын шарты боюнча биринчи эрежеге токтолом.

Ар бир топтогу оздоруно тиешелуу фигуралардын бурчтарын транспортир менен ченеп градустарын табышат. Уч бурчтуктун ички бурчтарындагы градустарды кошкондо, 180⁰ка барабар экенин байкашат.

Уч бурчтуктун тышкы бурчун тапканда, тышкы бурчка жанаша жаткан ички бурч белгилуу болсо, анда 180⁰тан ички бурчту кемитсек тышкы бурч табылат.

Мисалдарды келтирип берем.

Топтордон бирден окуучуларды чыгарып суротто берилген мисалдарды иштетем.

Карточкадагы мисалдарды чиймесин чийдиртип чыгартам.

Уч бурчтуктарды турмушта колдонулушун, сурот тартышты коргозом.

М: Дачаларга там куруу ж.б.

Бышыктоо: Топтордон каалоочу окуучуларды чыгаруу, калганын ордунан иштетип, бири-бирине жардламдашуу текшерууго шарт тузуу менен козомолдоп туруу. Мисалдарды келтируу.

Жыйынтыктоо: Кана балдар бугунку сабак силерге жактыбы? Бугунку сабактан эмне тушунук алдынар жана кандай ийгиликтерге жетиштинер? Суроо – жооп болот. Сабактын максатына жетсенер силерди ар дайым ийгилик коштосун!

Уй тапшырма: № 4, №5

Баалоо: Топтогу лидерлерден баалоолорунун негизинде айрым сунуштарды айтуу менен бааланат.

Уч бурчтуктун ички бурчтарынын суммасы.

15-тоерема. Уч бурчтуктун ички бурчтарынын суммасы 180⁰ка барабар.

4 ( )5 l

А В D

∆АВС, 1, 2, 3 – анын ички бурчтары болсун.

АВ ||l, 1 = 4, 2 = 5

4 + 3 + 5 = 180⁰ - жайылган бурч.

1 + 2 + 3 = 180⁰

Уч бурчтуктун ички бурчуна жанаша жаткан бурчу ч бурчтуктун тышкы бурчу деп аталат. DBC тышкы бурчу деп аталат.

Натыйжалар.

1. Уч бурчтуктун тышкы бурчу аны менен жанаша жатпаган ички эки бурчтун суммасына барабар.

1 + 2 + 3 = 180⁰ ; же 1 + 3 = 180⁰ - 2 (1)

DBC + 2 = 180⁰ же DBC = 180⁰ - 2 (2)

DBC = 1 + 3 (3)

1. (3) – барабардыктан 1 DBC, 3 DBC уч бурчтуктун тышкы бурчу анны менен жанаша жатпаган ички бурчтардын ар биринен чон болот.

2. Уч бурчтуктун бирден ашык кен (тик) бурчу болбойт. Тик бурчтуу уч бурчтуктун эки тар бурчу болот.

3. Тик бурчтуу уч бурчтуктун тар бурчтарынын суммасы 90⁰ка барабар.

В 1 = 90⁰, 2, 3 – тар бурчтар.

1 + 2 + 3 = 180⁰ , 90⁰ + 2 + 3 = 180⁰,

2 + 3 =90⁰.

А С

1. Эгерде бир уч бурчтуктун эки бурчу, экинчи уч бурчтуктун тиешелуу эки бурчуна барабар болсо, анда алардын учунчу бурчтары да барабар болот.

АВС жана А₁В₁С₁, А = А₁, В = В₁, С = С₁,

А + В + С = 180⁰.

Чыгаруу:

№1 Р = 7,5м а + а + в = 7,5

а = 2м 2 + 2 +в = 7,5

в - ? 4 + в = 7,5

негизи: в = 3,5м

№2 Р = 1м 2а + в = Р

в = 0,4м 2а + 0,4 = 1

а - ? 2а = 0,6

а = 0,3м

№3 а = 7,5см

в = 6см Р = а + в + с = 7,5 + 6 + 4,5 = 18см

с = 4,5см

Р - ?

№4 Р = 106дм а + в + с = Р

а = 36дм 36 + 25 + с = 106

в = 25дм 61 + с = 106

с - ? с = 45дм

№ 5 В

А С

№6 1) α = 50⁰ γ = 180⁰ – (50⁰+30⁰) = 100⁰

β = 30⁰

γ - ?

2) α = 40⁰ γ = 180⁰ – (40⁰+75⁰) = 65⁰

β = 75⁰

γ - ?

3) α = 65⁰ γ = 180⁰ – (65⁰+80⁰) = 35⁰

β = 80⁰

γ - ?

4) α = 25⁰ γ = 180⁰ – (25⁰+120⁰) = 35⁰

β = 120⁰

γ - ?

№7. 1) А = 40⁰ 2) А = 55⁰ 3) А = 72⁰

В = 40⁰ В = 55⁰ В = 72⁰

С =100⁰ С =70⁰ С =36⁰

№8. 1) С =80⁰ 2) С =120⁰ 3) С =30⁰

А = 50⁰ А = 30⁰ А = 75⁰

В = 50⁰ В = 30⁰ В = 75⁰

№10.

120⁰ В А = 90⁰

В = 60⁰

С = 30⁰

А

150⁰

С

№11. 150⁰+100⁰+х = 360⁰

150⁰ 250⁰ + х = 360⁰

х = 110⁰

110⁰ 100⁰

№12. С ∆ АВС

А + В = 110⁰

В + С = 120⁰

А В А = 60⁰ , В = 50⁰,

С = 70⁰

№13. х + х + 45⁰+ х – 15⁰ = 180⁰

3х + 30 = 180⁰

3х = 150⁰ 1) 50⁰+45⁰=95⁰

х = 50⁰ 2) 50⁰-15⁰=35⁰.