Учимся писать стихи

МБОУ «Йоласал к ӹдӓлӓш общеобразовательный школ»

Мастер-класс

Лыдышым сир³ш тымень¿н³

Мары й ӹлмӹм дӓ

литературым тымдышы

Данилова Татьяна Климентьевна

Цель:

Лыдышым сирäш тымдаш

Задачывл ä:

• Лыдыш сирӹмӹ законвлӓ доно пӓлӹмӹм ӹштӓш
• Сӹлнештӓрӹмӹ шамаквлӓ доно шанымашым келесӓш тымдаш

Ритм – ударени ä н д ä ударенид ӹ м ӹ слогвл ä н т ö р вашталтмышты

‿ ̷ ‿ ‿ ̷ ‿ ‿ ̷ ‿ ‿ ̷ ‿

Мары йӹлмӹ, äвäн йӹлмӹ,

Вӹкем важет пырен кӹжгӹ.

С.Гайдов.

Л ӹ мд ä м ритмично келес ӹ д ä .

‿ ̷ ‿ ‿ ̷ ‿ ‿ ̷ ‿ ‿ ̷ ‿

РИФМА – ЛЫДЫШЫШТЫ КОРНЫ МЫЧАШВЛÄН ИКАНЬ ЮК ДОНО ПӸТӸМӸШТӸ.

Перекрестный

Арняш улы канаш кок кечы,

Кол йычкыкташ лиэш телымат.

Чиалалын ялеш кого ечым,

Тынь йорталты тура сир лывак.

С.Гайдов

Мыжыран

Маняры тор варжы да кырык,

Шыргыжы, рекажы да алык!

Маняр йиш йылмы дон хытыра

Пашашкы постарнышы халык.

А.Канюшков

Кольцевой

А муландын выргем ошы:

Тел пишок талаша тиш.

Ма тыдым вычена пиш!

Вот техеньы хына толшы.

С.Вассанова

С ӹ лнешт ä р ӹ м ӹ й ö нвл ä

• Эпитет – косир куги, йой мардеж.
• Тӓнгӓштӓрӹмӓш – тӹлзӹ ганьы цӹрежӹ.
• Шамаквлӓм переносный значеништӹ

кычылтмаш: кечӹ йӹрӓ,

кӓпем мычкы вӹр мадеш,

солаэм шӹргӹ элтӓлӓ.

Цил ӓн

• Вӹршӓрдӓм кычыда.

• Лӹмдӓн буквавлӓжӹ гӹц тӹнгӓлшӹ предложенивлӓ доно ритмично ӹшк ӹмдӓм ӹшкедурешдӓ хвальыда.

Акпарс

Пел курым ынян халыкетшы

Руш ыза сага ваша-ваш

Со ашындара вет лыметшым,

Ынжы ли веле коаш аш.

Тынь угыц тольыц Кырык сирыш,

Шалгалтет кечынь, йыдымат.

Да кырык мары халыкетым

Ытараш йамды со ылат.

Ыныкавлаэт шукын кушкыт,

«Наследники Акпарса» лит.

Пеледыш аршаш доно толаш

Цилалан корны токет виш.

Анжена тынь выкет ынянен,

Примереш шындена соок.

Анзыкылашыш корным ажед,

Тынь труяш ужат циламок.

Ыдырем каршым кидыш налеш,

Акпарсын семым шакталта.

Да угыц мыньын ашыш вазеш:

Акпарсшы лудде ашкылта.

Тадарвла, тынг лин, шулаш царнен,

Шыма карш семым колыштыт.

А тыньы, халыкетым шанен,

Тышман ваштареш ашкылтет.

Сынгышыц ты хардым тышманым,

Ташкальыц ял лывак важге.

Цевер ыдыр дон ырвезетвлам

Ытарен мыштышыц ышке.

Тьотивл ӓ эм

Палем мыньы, улы кым тьотиэм,

Фронтышты кредалыныт цилан.

Кызыт ма цилан ылена ладнан,

Ныны гишан пурын ашталал.

Льоксандр тьотиэм -- Сарапай гыц,

Ленинградышты кредалын ирык верц.

«За отвагу» орден онгыштыжы,

Кеча да йылгыжеш аяреш.

Арсень тьоти Кугилансолашкы

Фронт гыцын портылын ялдеок.

Куд тетяжым анжен кушташ манын,

Шукы ровотаен йал ганьок.

Петр тьоти – Йынготы сола гыц.

Ылын миномётчик фронтышты.

Когон шушыргымы паштек толын

Тыды мынгеш туан солашкы.

Тьотивлалан таум келесена:

Родиным перегеныт цилан.

Лымвлаштым книгавлаэш сирена,

Ашындараш кодена цилам.

Тамаралан

Т ашкал колтет «Шикä-викäм»-м,

А нжен öрӹт цилäнäт.

М ары тошты нäрäт вӹлнет

А нжаш сӹлнӹ лачокат.

Р оды важет тум цаткыды.

А маняры ӹнян тäнг.

Л ижӹ шулыкет цаткыды,

А эчежӹ пурлык шанг.

Н äл ышышкет иктӹм вел:

55 и -- чӹдӹ вел.

55 ин ӹрвезӹ йäнг.

И влäм шотлаш акат кел.

тонна

шачмы

кӹлӹмдӹм

шергӹ

цилӓн

Кодымы шамаквлäм сирäш:

Кыце йӓ ат яраты вӓрӹм?

Кыштак пӹчмӹ шачынок.

Кыштакен вычат ядде тӓрӹм,

Дӓ вычат кечӹньок.

С.Вассанова.

туан шукын

тӓнгвлӓ ӓтя-ӓвӓ

Шäлäн ӹ ш ӹ строкавлä:

Йынгы мыч

пӹсӹн йӹрӹм-вӓш

цилӓм вӓш

_____________________ Акпарсын мыры

Шӓрлен __________

__________________________ цымырен

___________________________ лим ӹкӓт.

кÿшкӹ, ÿлӹкат Йыл мыч

шукы курым

мары халыкым

Кер äл предложеним пырташ

Хоть мӹнь лиӓм райышты,

__________________________,

Олма садан крайышкы,

Кого Йынгы лишкӹ.

Н.Володькин.

Рифмыла мадмаш

_ _______________________ Кырык сирем

________________________ ныржымат.

________________________ ирем,

________________________ юкшымат.

М.Илдушкина.

Рефлексия

• Акростихым сир ӓш келшен ма?

• Махань нелӹлыкым шижӹндӓ?

• Анзыкылажым пӓшӓштӹдӓ кычылташ тӹнгӓлӹдӓ ма?

Тау цил äлäн !