Үгүүлэл-презентаци

Үгэ Холбуулал Мэдүүлэл Үгүүлэл (Удхаараа Холбоотой Мэдүүлэлнүүд)

1 . Зураглалга:

а) портрет – хүнүүдэй нюур шарайе, түхэл дүрые зураглалга

б) пейзаж – байгаалиие үгөөрөө зураглалга

в) диалог – геройнуудай хоорондоо хөөрэлдөөн

г) характеристикэ – уран зохёолой геройн зан абари, һанал бодол, түхэл маяг, хэлэнэйнь онсо шэнжэ

2 . Юрэ хөөрэлгэ (хүгжэжэ байһан үйлэ)

3. Бодомжолго (хүнэй һанамжа, тобшолол)

ХЭЛЭЛГЫН СТИЛЬНҮҮД:

1. Уран зохёолой

(роман, туужа, рассказ, шүлэг, зүжэг г.м. зохёолнуудай хэлэн)

2. Эрдэм-һуралсалай

(учебнигүүдэй, методическа болон научна зохёолнуудай хэлэн)

3. Ниитэ-толилолгын (публицистическэ)

(газетэ, журналай болон политическэ хэблэлэй хэлэн)

4. Хөөрэлдөөнэй, яряанай

(диалог болон хүн зоной өөһэд хоорондоо хөөрэлдэдэг хэлэн)

5. Хэрэгэй стиль

(мэдүүлгэ, үнэмшэлгэ, тогтоол г.м.)

Раднын гэр соо хон жэн, бүрэнхышэг. Урдань үдэшэ бүри зулын гэрэлдэ һуужа байдаг бурхангуудынь мүнөө гунгарбаагайнгаа шэлэй саана харанхыгаар шобойлдожо һууна. Тиибэшье урдань сангай утаан баханатан мушхаржа, дабирхайлиг гашуубтар үнэрөөр гэрыень дүүргэжэ байна.

– Яагаашье бэрхэ саг болобо гээшэб, лама... гоншог сүм!.. Хэзээ нэгэ амар жаргал ерэхэ юм? – гэжэ Раднын һамган Дулгар гэдэг гэмэрһээр бодожо, аляаһа батаганын зутарааһан соохор шара гуулин лаампа дотороо харшиин хээд, хоёр зуруул зуража унтараагаад, гурбадахияа зурахадаа носообо.

– Юугээр ядажа байнабта? Бүхэли һүниндөө Дабаатанай хониной арһа элдэжэ һуухаа болиходоо зобобо гээшэ гүт? Иигээд һаяар хамтын столовотой болохобди, тиихэдээ сай мяхаашье шанаха хүдэлмэригүй болохош, – гэжэ тэндэ байһан Янжамын дугархада,

– Нүхэр, намайе бү һурга. Эсэгэшнишье юумэ хэлээгүй юм, байһаар ши һургаха болобо гүш, бү түргэдэ... Үгы, үхин, тэрэ нооһоо ээрэхэгүй, баһа хайшаа ошобо гээшэбши?

– Коммунынгаа улаан буланда ошоод ерэхэм: комсомолой суглаан бии һэн, – гээд, Янжамань яаралтайгаар пулаадаа боожо, бушуухан гарашаба.

Энэ хэлэлгэ гурбан найруулалһаа бүридэнэ.

Раднын гэр соо хон жэн, бүрэнхышэг. Урдань үдэшэ бүри зулын гэрэлдэ һуужа байдаг бурхангуудынь мүнөө гунгарбаагайнгаа шэлэй саана харанхыгаар шобойлдожо һууна. Тиибэшье урдань сангай утаан баханатан мушхаржа, дабирхайлиг гашуубтар үнэрөөр гэрыень дүүргэжэ байна.

Раднын гэр соо хон жэн, бүрэнхышэг. Урдань үдэшэ бүри зулын гэрэлдэ һуужа байдаг бурхангуудынь мүнөө гунгарбаагайнгаа шэлэй саана харанхыгаар шобойлдожо һууна. Тиибэшье урдань сангай утаан баханатан мушхаржа, дабирхайлиг гашуубтар үнэрөөр гэрыень дүүргэжэ байна.

а) Нэгэдэхинь Раднын гэр соохи байдалые зураглаһан найруулал.

– Яагаашье бэрхэ саг болобо гээшэб, лама... гоншог сүм!.. Хэзээ нэгэ амар жаргал ерэхэ юм? – гэжэ Раднын һамган Дулгар гэдэг гэмэрһээр бодожо, аляаһа батаганын зутарааһан соохор шара гуулин лаампа дотороо харшиин хээд, хоёр зуруул зуража унтараагаад, гурбадахияа зурахадаа носообо.

– Яагаашье бэрхэ саг болобо гээшэб, лама... гоншог сүм!.. Хэзээ нэгэ амар жаргал ерэхэ юм? – гэжэ Раднын һамган Дулгар гэдэг гэмэрһээр бодожо, аляаһа батаганын зутарааһан соохор шара гуулин лаампа дотороо харшиин хээд, хоёр зуруул зуража унтараагаад, гурбадахияа зурахадаа носообо.

б) Хоёрдохинь Дулгар хүгшэнэй шэнэ байдалай тогтоһондо һанаагаа зобон ядаралга тухай хөөрэһэн найруулал.

– Юугээр ядажа байнабта? Бүхэли һүниндөө Дабаатанай хониной арһа элдэжэ һуухаа болиходоо зобобо гээшэ гүт? Иигээд һаяар хамтын столовотой болохобди, тиихэдээ сай мяхаашье шанаха хүдэлмэригүй болохош, – гэжэ тэндэ байһан Янжамын дугархада,

– Нүхэр, намайе бү һурга. Эсэгэшнишье юумэ хэлээгүй юм, байһаар ши һургаха болобо гүш, бү түргэдэ... Үгы, үхин, тэрэ нооһоо ээрэхэгүй, баһа хайшаа ошобо гээшэбши?

– Коммунынгаа улаан буланда ошоод ерэхэм: комсомолой суглаан бии һэн, – гээд, Янжамань яаралтайгаар пулаадаа боожо, бушуухан гарашаба.

– Юугээр ядажа байнабта? Бүхэли һүниндөө Дабаатанай хониной арһа элдэжэ һуухаа болиходоо зобобо гээшэ гүт? Иигээд һаяар хамтын столовотой болохобди, тиихэдээ сай мяхаашье шанаха хүдэлмэригүй болохош, – гэжэ тэндэ байһан Янжамын дугархада,

– Нүхэр, намайе бү һурга. Эсэгэшнишье юумэ хэлээгүй юм, байһаар ши һургаха болобо гүш, бү түргэдэ... Үгы, үхин, тэрэ нооһоо ээрэхэгүй, баһа хайшаа ошобо гээшэбши?

– Коммунынгаа улаан буланда ошоод ерэхэм: комсомолой суглаан бии һэн, – гээд, Янжамань яаралтайгаар пулаадаа боожо, бушуухан гарашаба.

в) Гурбадахинь Янжама басаган Дулгар хүгшэн хоёрой хоорондохи зүрилдөөтэ тоосолдоон тухай бодомжолһон найруулал.