Урок для 10 классов

Mavzu: Sanoq sistemalari haqida.

Darsning maqsadi:

Ta’limiy: O’quvchilarga sanoq sistemalari haqida ma’lumotlarini berish va o’rgatish.

Rivojlantiruvchi: O’quvchilarni mustaqil fikrlarini oshirish va rivojlantirish.

Tarbiyaviy: Vatanini sevish, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmatda bo‘lish, odob-axloq qoidalariga rioya qilishni singdirish

TK: aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy, oilaviy rejalarni tuza olish; kundalik faoliyatda turli formuladan foydalana olish.

FOK: kompyuterlarning arifmetik va mantiqiy asoslariga oid amaliy masalalarni hal eta oladi; turli sanoq tizimlarida amaliy masalalar yecha oladi.

Dars usuli: suhbat, tushuntirish, “Savol-javob” metodi, “Rasmli boshqotirma” , “To‘g‘risini top”,”Yosh aktyor”o‘yinlari.

Dars turi: Bilim va ko’nikmalarni nazorat qiluvchi va mustahkamlovchi.

Darsning borishi:

1. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish

Xonani va o’quvchilarni darsga tayyorliklarini kuzatish

Yo’qlamani aniqlash

Navbatchi axboroti.

Siyosiy daqiqa.

1. Darsning maqsad va vazifalarini qo’yish.

2. Tayanch bilimlarning faollashtirish.

Uyga vazifalarini tekshirish va o’tilgan mavzuni mustahkamlash.

1. Aralashtirilgan alifbo usulidan foydalanib, berilgan jumlalami kodlang.

1. NAMUNASIZ HECH NARSANl 0‘RGANA OLMAYSAN;

2. DEYDILARKI, KITOB - OFTOB;

1. KITOB BIZNING DO'STIMIZ;

2. KITOB JAVONI - ILM XIRMONI;

1. ILM SIRLARIGA HAZINA KITOB.

2. Uch kishi «ha» yoki «yo‘q» deb ovoz berayotgan bolsin. Agar «ha» so‘zi 1 raqami, «yo‘q» so‘zi 0 raqami bilan kodlansa, ovoz berishning barcha natijalarini yozing.

3. «ONA VATAN, MAKTAB» jumlasi «101100000 111000110000100, 011000010110000001» kabi kodlangan bo‘Isa, har bir harfga mos kodni aniqlang.

IV. Dars materiallarini tushuntirish (materiallarni tushuntirish dars prezentatsiyasi va videorolik, amaliy harakatlar, tayyor ishlar ko’rgazmasini namoyish qilish bilan birgalikda olib boriladi).

Nazariy qism:

Hozirgi kunda ishlatilib kelayotgan 1, 2, 3, . . 9, 0 raqamlaridan ihorat o‘nlik sanoq sistcmasi axborotni kodlashning vana bir usuli hisoblanadi. Yurtdoshimiz Muhammad al-Xoraz- miy 0 raqamini kiritib, bu arab (to‘g‘rirog‘i, hind) raqamlarining sondagi turgan o‘rniga bogliq holda amallar bajarish tartibini yagona tizimga birlashtirgan. Shuning uchun ham bu kodlash sistemasi ustida qo'shish, ayirish, ko'paytirish va bo lish kabi arifmetik amallami bajarish juda oson.

Sizga ma’lumku pozitsiyaii sanoq sistemasi bolgan o‘nlik sanoq sistemasida arifmetik amallar

Sxemada raqamni surish pastdagi, eng katta raqamni surish esa yuqoridagi strelkalar orqali ifodalangan.

Yodda tuting: faqat eng katta raqam surilgandagina undan chapdagi raqani suriladi!

3-lik sanoq sistemasida faqat 0, 1 va 2 raqamlari mavjud: 0; 1; 2. Keyingi sonlarni hosil qilish:

Quyidagi jadvalda asoslari kattaroq sanoq sistemalaridagi sonlar hosil qilingan:

xulosani olish mumkin: har qanday pozitsiyali sanoq sistemasining asosi shu sanoq sistemasida 10 soniga teng.

Pozitsiyali sanoq sistemasida yozilgan sonning indeksida sanoq sistemasi asosi ko‘rsatiladi, masalan, 1963_Ut, 1001 _r 1001,, ADA^. Odatda, agar son 10 lik sanoq sistemasida yozilgan bolsa, u holda sanoq sistemasining asosi ko‘rsatilishi shart emas. Indeksda ko‘rsa- tilgan sanoq sistemasi asosining qiymati doimo 10 lik sanoq siste- masida deb tushuniladi.

Pozitsiyali sanoq sistemasida sonlarni yozishning quyidagi usulla- ridan foydalanish mumkin:

a_k • + a^.,/^^-1 + ... + a, /?¹ + a„ •//’+ a_, /r'+ a.₂ /r²+...+

a._n /r"

bu yerda a_k, a^,,..., a₀ a_,, a_₂,..., a^ — berilgan sonni tashkil etuvchi raqamlar, p — sanoq sistemasi asosi, masalan:

19501,902_lo= 1 • 10000 + 9 • 1000 + 5 ■ 100 + 0 • 10 + 1 + 9 : 10 + 0: : 100 + 2: 1000= 1 • 10⁴ + 9 • 10³ + 5 • 10² + 0 • 10' + 1 • 10° +9 • 10~^l + 0- • lO'² + 2- 10"³;

210719,63AA₁₆ = 2 • 16⁵ + 1 • 16⁴ + 0 • 16³ + 7 • 16² + 1 • 16^l + 9 • 16° + + 6 • 16^_l + 3 • 16~² + A • 16~³ + A • 16^-4.

Odatda, yoyiq ko‘rinishda 0 ga teng hadlar tashlab yuborilib, sodda yoyiq ko‘rinishga keltiriladi, masalan, 100101₂ = 1 • 2^S + 0 ■ 2⁴+ + 0 • 2³ + 1 • 2² + 0 • 2' + 1 • 2° o^lmiga 100101₂ = 1 • 2⁵ + 1 • 2² + 1 • 2° yoziladi.

1. Amaliy ish:

Mavzu yuzasida savol va topshiriqlar:

1. Darsga yakun yasash:

O’quvchilarni olgan bilimlari hamda qilgan ishlarini nazorat qilib baholash, ularni yo’l qo’ygan kamchiliklarini to’g’irlash.

1. Uyga vazifa: Mavzuni o’qib o’rganib savollar tuzib keling.

O’IBDO’: _________________________