Урок казахского языка Абай Құнанбайұлының 38қара сөзі.

Сабақ кезеңдері, әдіс-тәсілдер

Мұғалімніңіс-әрекеті

Оқушыныңіс-әрекеті

Жұмыс түрі

Көрнекті құралдар

І.Ұйымдастыру кезеңі

3-5 мин

Оқушылармен сәлемдесіп,кезекші мәліметімен танысу,сынып тазалығына мән беру,оқушы назарын сабаққа аудару.

«Жақсы- жаман» әдісі арқылы тілдік қатынасқа түсу. Мен сіздерге сұрақ қоямын, ал сіздер жаман- жақсы деп жауап бересіңдер, сонымен қатар бас бармақтарын жоғары көтеріп, не төмен түсіресіздер

- Біздің топтың студентері қандай?

- Бүгін ауа райы қандай?

- Біздің колледждің мұғалімдері қандай?

- Сенің телефоның қандай?

- Сенің көңіл – күйің қандай?

- суық күн жақсы ма?

- Қонақтарымыз қандай?

Оқушылар сәлемдесіп

• Жақсы

• жаман

Жаппай

видео

ІІІ. Сабақтың тақырыбын, мақсатын анықтау

7-10 мин

Сабағымызды бастамас бұрын тақтаға назарымызды аударайық, сөзтізбекті шешіп көрейік . (Тақтаға сөзтізбектің тапсырмаларын шығарымыз) (3-5 минут)

1.Абайдың әкесі

2. Абайдың анасының аты

3. Абайдың оқыған орны

4.Дүниедегі ең асыл жан.(Самый дорогой человек)

5. композитор сөзінің синонимі

6. ...... сөздің пашасы, сөз сарасы

7. Абайдың өлеңі

-Дұрыс, балалар. Жасырынды сөз –бұл сабағымыздың тақырыбы болып шықты - «Абай Құнанбайұлының қара сөздері».

-Қалай ойлайсыздар сабақта не туралы сөз қозғаймыз?

Сабақ барысында Абай туралы білімімізді толықтырып, оның шығармаларына тоқталып өтеміз, түрлі тапсырмалар орындаймыз. Ал, енді дәптерімізді ашайық,бүгінгі күнді және сабағымыздың тақырыбын жазамыз. Жаңа сабақты бастамас бұрын өткен сабақты қайталайық.

Студенттердің жауаптары (қазақ және орыс тілінде)

жаппай

Сөзжұмбақ

ІҮ.Өткен сабақты қайталау

10-15 мин

1. Кима қағаз.

Берілген сөздердің орыс тіліндегі аудармасын жазыңыз.

Ұлы ақыны, туған, қайтыс болды, өлең жазды, орыс мектебі, анасы Ұлжан, әжесі, шығармалары.

1. Қима қағаз.

Берілген сөздермен сөйлем құрастырыңыз.

Ұлы ақыны, туған, өлең жазды, орыс мектебі, анасы Ұлжан, әжесі, шығармалары

1. Қима қағаз

«Сандарды сөйлет»

1. Постер құру тақта алдында

2. Қима қағаз

Абай Құнанбайұлы туралы әңгімелеп беріңіз

1. Қима қағаз.

«Абай дана- Абай дара тұлға» тақырыбына диалог құрастырыңыз.

Бағалау

1. Калинина К., Водопьянова В.

2. Казакова А., Губарев Д.

3. Зубова А., Акулова О.

4. Гоппе А., Жуган Л

5. Константинова Юлия

6. Джумабаев Р., Зиновьева Е

Жеке. жаппай

Ү.Жаңа сабаққа дайындық

2-3 мин

Балалар,бүгінгі сабағымыздың айдары, яғни эпиграфы «Өлмейтұғын артына сөз қалдырған...» (осталось бессмертное слово...) Великий Абай после себя оставил огромное наследие, для потомков.

• «Өлмейтұғын сөз қалдырған» дегенді қалай түсінесіздер?

• Ол қандай сөздер?

• Білім алушылардың жауабы

ҮІ.Жаңа сабақ

7-10

Қара сөз терминімен таныстыру

• Қара сөз деген не?

• Дұрыс айтасыздар! Ендеше, сабағымызды жалғастырайық.

Қара сөз (проза) - көркем әдебиеттің үлкен бір саласы.

Абайға дейін қазақ әдебиетінде болмаған үлгі – ол Абайдың қара сөздері.

Абайдың қара сөздері – көркем шығарма түрінде емес, ақынның өмір сабақтары туралы ойларын, содан туындайтын даналық, философиялық түйіндерді жинақтаған публицистикалық үлгіде жазылған ақыл-өнеге, өсиет, ғибрат сөздер.Қара сөздер саны 45. Оның 46-сы аяқталмаған. Абайдың қара сөздері өз кезі үшін де, бүгін де бағасы зор. В народе говорят: «Век живи-век учись» Эти слова в полной мере можно отнести к каждому из нас, потому что каждая страница Абая- собрание мудрых уроков, а нам остается лишь вновь и вновь переступать порог великой духовной школы, в которой наследие казахского классика волею судьбы присоединилось к тому, что было создано предшествующими наставниками человечества.

На нас оказывает волнующее действие трактаты нравственно-философского содержания.

«Отыз сегізінші» қара сөзді оқымас бұрын жаңа сөздермен танысып алайық.

Надандық-невежество (необразованный)

Еріншектік – леность

Залымдық – злодейство

Кедейлік –бедность

Жігерсіздік -безволие

Дұшпан –враг

ұятсыздық –бессовестность

жақсы қасиеттер – хорошие качества аулақ болу керек – держаться по дальше

қор қылатын – губит

Студенттердің жауаптары

«Слова назидания» — фундаментальное произведение казахского акына и просветителя Абая Кунанбаева, которое состоит из 45 кратких притч и философских трактатов.

Жаңа сөздер.

Дауыстап оқып, мағынаны түсіндіру

Надандық-невежество

Еріншектік – леность

Залымдық – злодейство

Кедейлік –бедность

Жігерсіздік -безволие

Дұшпан –враг

ұятсыздық –бессовестность

жақсы қасиеттер – хорошие качества аулақ болу керек – держаться по дальше

қор қылатын - губит

жеке

Қима қағаздар, суреттер

Түсіндірме сөздік

ҮІІ. Мәтінмен жұмыс

10-15мин

Аудиотаспа

Самостоятельно в это время звучит музыка «Желсіз түнде жарық ай»

1) Карточкалар

Әр үстелге мәтіннің бір- бір бөлімі орыс тілінде ұсынылады.Қазақша аудармасын тауып, оқып берулерін тиіс. Тапсырма түсінікті ме? Тапсырманы орындау кезінде Абайдың әні сендерге демеу болып отырады.

Құдай тағала дүниені кәмалатты шеберлікпен жаратқан һәм адам баласын өссін-өнсін деп жаратқан. Сол өсіп-өну жолындағы адамның талап қылып ізденер қарызды ісінің алды - әуелі дос көбейтпек. Ол досын көбейтпектің табылмағы өзінің өзгелерге қолыңнан келгенінше достық мақамында болмақ. Кімге достығың болса, достық шақырады. Ең аяғы ешкімге артық көрсетпек мақсатынан аулақ болмақ.

Бұл өзін-өзі артық көрсетпек екі түрлі! Әуелгісі - әрбір жаманшылықтың жағасында тұрып адамның адамдығын бұзатын жаманшылықтан бойын жимақтық, бұл адамға нұр болады. Екіншісі - өзін-өзі өзгешелікпен артық көрсетпек адамдықтың нұрын, гүлін бұзады. Үшіншісі - қастық қылмақ, қор тұтпақ, кемітпек. Олар дұшпандық шақырады. Һәм өзі өзгеше тұтатын демектің түбі - мақтан. Әрбір мақтан біреуден асамын деген күншілдік бітіреді де, күншілдік күншілдікті қозғайды. Бұл үш түрлі істің жоқтығы адамның көңіліне тыныштық береді. Әрбір көңіл тыныштығы көңілге талап салады.

Күллі адам баласын қор қылатын үш нәрсе бар. Сонан қашпақ керек: әуелі - надандық, екіншісі - еріншектік, үшінші - залымдық деп білесің.
Надандық - білім-ғылымның жоқтығы, дүниеде ешбір нәрсені оларсыз біліп болмайды.
Білімсіздік хайуандық болады.
Еріншектік - күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық, жігерсіздік, ұятсыздық, кедейлік - бәрі осыдан шығады.
Залымдық - адам баласының дұшпаны. Адам баласына дұшпан болса, адамнан бөлінеді, бір жыртқыш хайуан қисабына қосылады.
Бұлардың емі, халақына махаббат, халық ғаламға шапқат, қайратты, тұрлаулы, ғадаләт ісінің алды-артын байқарлық білімі, ғылымы болсын... 

1.Мәтіннен адамға керекті жақсы қасиеттерді атаңыздар

1 топ - мәтіннен адамға керекті жақсы қасиеттерді атау

2 топ – мәтіннің адам неден аулақ болу керек

3 топ – адам баласын қор қылатын нәрсе

Сұрақтар.

1.Күллі адам баласын қор қылатын неше нәрсе бар?

2.надандық,залымдық қандай қасиеттер?

І топтың тапсырмасы Совершенным мастерством своим Бог создал мироздание и человека, чтобы тот мог расти и продолжать род людской. Святой долг каждого из нас — множить число своих друзей. Это зависит от сердечности, благорасположенности к окружающим, что вызовет ответное чувство, или хотя бы не желайте зла другим, не пытайтесь возвыситься над другими словами или делами

ІІ топтың тапсырмасы Возвыситься духовно можно иными путями. Во-первых, умение сохранить человеческие достоинства даже во время великих испытаний, облагораживает человека.

Во-вторых, самовосхваление, выпячивание собственных достоинств могут только навредить тебе.

В-третьих, злонамеренность, принижение, оскорбление самолюбия других, порождает ответную враждебность.

Причина желания отличиться перед другими — хвастовство, оно порождает зависть, одна зависть влечет за собой другую.

ІІІ топтың тапсырмасы

Существуют три вещи, способные унизить весь человеческий род, которых следует избегать, это: невежество, леность, злодеяние.

Невежество — то есть отсутствие знаний, без которых ничего нельзя добиться; отсутствие знаний равняет человека со скотом.

Леность — злейший враг искусства; бесталанность, безволие, бесстыдство, бедность — порождение лени.

Злодеяние — враг человечества; причиняя зло другим, человек отдаляется от людей, уподобляясь дикому зверю.

Противоядие от этих пороков — человеколюбие, желание всеобщего благоденствия, твердость духа, справедливость, глубокие всесторонние знания.

1. «Сұрақ қой» стратегиясы арқылы шағын топтағы оқушылар бір – біріне

қарапайым, іс-әрекеті анықтаушы, іс- ірекеті туралы бағалау сұрақтарды қойып, жауап алады, бір- бірін бағалайды.

аудиотаспа

ҮІІ. Сергіту сәті

«Аламын – алмаймын» ойыны

Надандық , білімпаздық, еріншек, махаббат, ана, сабақ, алма, нан, залымдық, қастық.

(оқытушы допты лақтырып жаман жқсы қасиеттерді атайды)

Жақсы қасиеттер болса, білім алушы допты алады, ал егер жаман қасиеттерді атаса допты ұстазға кері қайтарады

ҮІІІ. Дәптермен жұмыс

Кішкене демалып алдық, енді сабағымызды жалғастырайық.

Сатылай кешенді талдау:

1. Жанры

2.Авторы:
3.Тақырыбы:
4.Идеясы:

1.

2.

3.
5.Тәрбиелік түйіні (вывод):

Толықтырып айт.

1.Абай ..........

2. «Қара сөз» ..............

3.Адамды қор қылатын .....

4. ........білім-ғылымның жоқтығы.

5.Жаман қасиеттер .............

6.Жақсы қасиеттер: ............

Ал енді алған білімізді бекіту мақсатында шағын тест тапсырмаларын орындайық

Сатылай кешенді талдау:

1. 38 қара сөз

2.Авторы: Абай Құнанбайұлы
3.Тақырыбы: жаман қасиеттер
4.Идеясы: Адам баласын қор қылатын үш нәрсе.

1.надандық

2.еріншектік

3.залымдық
5.Тәрбиелік түйіні: жаман қасиеттерден қашу.

Қима қағаз

ІХ. Қорытындылау

Бүгінгі сабақтың тақырыбына қайта оралғым келіп отыр. «Өлмейтұғын артына сөз қалдырған...»

Нені білдік?

Слова назидания ясное, правдивое зеркало народной жизни. Творчество Абая- это честный, прямой и мужественный разговор с соотечественниками. Завет молодому поколению достоин того, чтобы и сегодня служить главным напутствием в жизни.

Абай сөзі өлмес мұра.

Қара сөз жақсы адам болуға үйретеді

Қор қылатын нәрседен қашық болу

Х.Рефлексия

1. « Я хорошо работал на уроке. Мне все понятно!Я молодец! (смайлик!)

2. Уменя не все получалось! У меня остались вопросы!

3. Я ничего не понял

Көңіл –күй экраны

ХІ.Бағалау

Бағалау парағындағы бағаларды журналға қою

ХІІ.Үйге тапсырма

Жаңа сөздерді жаттау, «Адамды қор қылатын нәрсе...» атты эссе жазу

Жаңа сөздерді жаттау, «Адамды қор қылатын нәрсе...» атты эссе жазу