Жа?сы к??іл-жан шуа?ы

Ма?саты: жа?сы к??іл к?йді? адами ?арым-?атынаста алатын орны туралы о?ушыларды? т?сініктерін ке?ейту.

                Міндеттері:

• ?зіні? сезімдері мен ?рекеттеріне тал?ылау жасай  білуге ?йрету;
• ?з к??іл к?йін, эмоцияларын ж?не сезімдерін бас?ара білу ?абілеттері мен да?дыларын дамыту;
• ?з жа?ындарыны? ішкі сезімдерін т?сіне білуге, адамадар?а тек жа?сылы? н?рын себе білуге т?рбиелеу.

Шатты? ше?бері

О?ушылар жылы сезімге бой алдырып, жар?ын к??іл к?йге т?су ?шін

м??алім мейіріммен шатты? ше?беріне ша?ырады. Балалар ?здеріні? а? ниеттерін бере алатындай бір-біріні? к?зіне ?арап т?рып, ше?бер жасап, «?уанамын» ?нін шыр?айды. 

?уанамын

с?зі А.Махамбетованікі,

?ні М.Ж?утіковтікі

                ?уанамын мен к?нде,

Та? арайлап ат?анда.

К?н шуа?ын т?гіп бір,

Г?л ж?парын шаш?анда

?уанамын мен к?нде,

Б?лб?л ??сты? ?ніне.

Бейбіт елге мол шуа?,

Т?гіп т?р?ан к?німе.

?уанамын с?т сайын

?кем еркелеткенде.

??ша?ында анамны?

Т?тті ?й?ы?а кеткенде.

?уанамын ?р к?ні

Бол?ан сайын к??ілді.

Ата-анам сыйла?ан

Жа?сы к?рем ?мірді.

??гімелесу

М??алім о?ушылар?а о?улы?та берілген с?ра?тарды о?ып, ойлану?а ша?ырады. Оны? ма?саты – т?рлі к??іл к?йді? адамдар арасында?ы ?арым-?атынас?а ?сері, жалпы адамны? ?мірлік ай?ындамасын белгілеудегі ма?ызын ашу.

?андай сезімдер к??іл к?йге жа?ымды ?сер етеді?

Бас?а адамдарды? к??іл к?йіне т?сіністікпен ?арай аласы?дар ма?

Сендерге айналада?ы адамдарды? к??іл к?йі ?алай ?сер етеді?

Адамны? к??іл к?йіне таби?атты? ?сері бола ма?

??гімені? басты ба?ыты адамны? ?з к??іл к?йін билей білуіне, ?зіні? сезімін пайымдай білуіне негізделуі ?ажет. Егер адам ?зіні?  нені ?алайтынды?ын, ?зге адамдарды? ?зіне деген к?з?арасын (жа?сы/жаман) ба?алай білетін болса, ?з ?алауын (жа?сы/жаман болу) ж?зеге асыру ?з ?олында екендігін т?сінеді. С?ра?тар ар?ылы адамны? ?зін жа?сы ?стауы ?згемен ?арым-?атынасыны? жа?сы болуына, ?згені? к??іл к?йін д?рыс ?абылдай  білуіне, ?зіні? ?ркеттерін д?рыс ба?алай білуіне жетелейді.

Жа?а а?парат

О?ушыларды о?улы?та берілген: «К??іл к?й – адамны? ?зіне, ?згеге, ?орша?ан орта?а деген ?атынасыны? к?рінісі. Махаббат, бауырмалды?, жанашырлы? сия?ты жа?сы сезімдер адамны? к??іл к?йін к?тереді, жанын шуа??а б?лейді, ж?ргеіне ?уат  береді» деген т?йіндемемен таныстыра отырып, м??алім жа?сы к??іл к?й, адал ниет, а? к??іл адам ?міріні? н?рлы болуына, бас?алармен тез тіл табыса білуге, сол ар?ылы ?зін ?орша?ан ортамен жар?ын жарасты??а, бауырмалды??а, досты??а, тіпті  ба?ыт?а ?ол жеткізуді? ал?ышарты болатынды?ына назарларын аудартады.

Сахналау

О?ушылар?а адамны? к??іл к?йі, т?рлі сезімдері іс ж?зінде ?алай к?рініс беретіндігін, оны? ?зге адамдар?а ?алай ?сер ететіндігін тере? т?сіне білуі ма?сатында о?улы?та берілген тапсырманы:

Сыйла?ан г?л шо?ын ?абылдау кезіндегі ?уаныш;

Достары?мен ?оштасу кезіндегі м??;

Жа?ын адамы?мен кездесу кезіндегі шатты?;

?з достары?ны? же?ісіне ма?таныш;

?зі?ні? жіберіп ал?ан ?ателігі?е реніш деген та?ырыптарды сахналап к?рсету ?сынылады.

Ойын

Осы ма?сатты тере?ірек ме?герулері ?шін о?ушылар екі топ?а б?лінеді де, бір-бірлеріне ?з ойларын о?улы?та берілмеген, ?осымша т?рлі эмоциялар мен к??іл к?йлерді бейнелейді де, ?арсы топ м??ият ?арап т?рып, ?андай к??іл к?й екенін табу?а тырысады. М??алім о?ушыларды?  ?з ойларын толы? айтуына м?мкіндік береді. Сонан со? осы к??іл к?йлерді ?андай белгілер ар?ылы ажырат?андарын с?райды. Е? бастысы аны?тал?ан к??іл к?й ?зіне ?алай ?сер еткендігін, ?з бойында ?андай сезімдер (жа?сы/жаман) ту?ыз?анын ж?не не оны? ?зара ?арым-?атынас?а ?алай ?сер ететіндігін, оны болдырмау ?шін ?зін ?алай ?стау керектігін о?ушылар?а жетекші с?ра?тар беру ар?ылы аны?тайды.

М?тінмен ж?мыс

М?тінді о?ымас б?рын м??алім «?андай н?рселер адамды ?уаныш?а б?лейді?» немесе «?зіні? ?ай уа?ытта ?уаныш сезім билейді?», «Ана?ды ?уант?ан кездері? болды ма?», «Досы?ны? ?уан?анын ?алай білді??» деген сия?ты жанма с?ра?тар ?ойып, «?уаныш» ??ымыны? ма?ынасын ашып алуы керек. М?тінді берудегі ма?сат – адамны? ?з ?міріне риза болып, ?уаныш сезіміне б?ленуі ?шін к?п н?рсе ?ажет емес, ?ана?атсызды? ?уанышты т?ншы?тырады, адамны? толы??анды ба?ыт?а ?ол жеткізуіне кедергі болатынды?ын о?ушылар бойынша сі?іру.

М??алім жа?а м?тінді ме?геру ж?мысын ?р т?рлі ?йымдастыра алады. Балаларды? ?з бетінше материалмен танысуына немесе м?тінді бірнеше б?лікке б?ліп о?ы?анынан кейін, ?р б?лігіне жеке-жеке тал?ылау жасауына болады. Е? бастысы-балаларды? «мынау д?рыс», «мынау д?рыс емес» деп кесім айтуына жол бермей, ?р кейіпкерді? «Аленка, Таня, Ваня, Демушка, Петя ж?не т.б.) жан д?ниесін д?рыс ??ына білуіне басшылы? жасауы ?ажет. ?р кейіпкерді ?зіндік к?з?арасын, ішкі жан д?ниесін тере? т?сіну ?шін о?ушыларды шартты т?рде р?лдерге б?ліп, ?з еншісіндегі кейіпкерді? к?з?арасын ?ор?ап шы?у?а ша?ыру?а болады. Алайда м??алім аса ептілікпен ??гіме желісін осыларды? ішіндегі не??рлым балалар ?лгі алатындай кейіпкерді? айналасында шо?ырландыр?аны ж?н. Немесе жала? насихат айтудан г?рі, осы кейіпкерді (атап айтса? – Ваняны балаларды? ?здері ?ор?ап ?алатындай етіп, кері ба?ытта?ы оймен (Аленка) пікірталасты ?ршіте т?суге болады.

?уаныш

Л.Воронкованы? ізімен.

М??алім о?ушыларды? жауабын о?ушы жауабын о?ушы ?шін айналада?ы ?орша?ан ортадан бай?а?ан ?рбір жа?а н?рсе, ?рбір ?ол жеткізген жа?а табысы (білімдегі, ?нердегі, ?мірдегі ж?не т.т.) ?уаныш ?келетінін айтып, ?орытынды жасайды.

Тапсырма.

М??алім к?рнекті педагог-?алым Ы.Алтынсаринні? е?бегінен алын?ан ?зіндіні о?ып шы??аннан кейін о?ушыларды? ?з пікірлерін айтып, пайымдау жасауына м?мкіндік береді.

Таза б?ла?

(?зінді)

Ы.Алтынсарин

Мені? ойыма бір н?рсе келеді: б?л б?ла?ты? суы бір орында т?нып т?рып, ш?п-шалам т?сіп, лай-?о?ым болса, адам мен айуан м?нша ынты? болмас еді; б?ла? к?ні-т?ні тынбай а?ып тазаланып т?р?аны ?шін ынты? болады.

Олай болса, жазуды? ма?ынасы: к??ілі?ді, бойы?ды осы  б?ла?тай таза са?та: б?ла??а ?араса?, к?н т?ссе – к?нні?, ш?п т?ссе ш?пті? с?улесін к?реміз, к??ілін сол сия?ты сырт?а  ашы? к?рініп т?рсын дегені ме деймін...

О?ушыларды? пікірін ты?дап бол?ан со?, м??алім жетекші с?ра?тар, м?селен: «К??ілі?ді, бойы?ды б?ла?тай таза са?та  дегенді ?алай т?сінуге болады?», «Адамны? мінез-??л?ында?ы «ш?п-шалам», «лай-?о?ым» деп нені айтар еді?дер?», «?з бойы?да?ы жа?ымсыз ?асиеттерден ?алай арылу?а болады?» деген с?ра?тар ар?ылы о?ушылар?а ба?ыт беріп отырады.