Жаңы Вавилон падышалыгы жана Персия дөөлөтү.10-класс.

§. Жаңы Вавилон падышалыгы жана Персия дөөлөтү

Дүйнө тарых

11-класс

Сабактын планы

• Жаңы Вавилон падышалыгынын түзүлүшү
• Персия падышалыгы
• падыша Кир I нин башкаруусу
• Дарий I-»падышалардын падышасы»
• Байыркы Ирандын дини

Сабакка колдонулган медиа материалдар

Жаңы Вавилон падышалыгынын түзүлүшү

Жаңы Вавилон падышалыгы Ассирия падышалыгынын урандыларынан өсүп чыккан.

Набопаласар ( б.з.ч. 626-605)

Набопаласар Жаңы Вавилон падышалыгын негиздеген. Жаңы падышалыкта кул элөөчүлүк түзүлүш гүлдөгөн. Сугат каналдары жана жер да кул элөөчулөрдүн менчиги болгон. Калктын мүлктүк жиктелүүсү жүргөн.

Кол өнорчүлүк

Соода өнүккөн

Сугат каналдары

Кулдар

Навуходоносор (б.з.ч. 605-562-жж.)

• Навуходоносор Сирияны ээлеген
• Б.з.ч. 597-ж. Иудей падышалыгынын борбору Иерусалимди ээлеген
• «Иштар кудайынын дарбазасын» курдурган
• Навуходоносор 43 жыл Жаңы Вавилонду башкарып, падышалык эң жогорку деңгээлде гулдөп өнүккөн мезгилге жеткен

Иштар кудайынын

Навуходоносор

дарбазасы

Персия падышалыгы

• Иран бөксө тоолорунда парсуа уруулары жашаган.
• Б.з.ч. VI к. аягында Персия падышалыгы түзүлгөн.
• Негиздөөчүсү Ахеменилер тегинен чыккан Кир II (б.з.ч. 558-529-жж.) болгон.

Ахемениддер державасы б.з.ч. 500-жылгы чейин

Б.з.ч. 553-550жж. Мидияныы багындырган

Арменияны, Каппадокияны,

Лидияны басып

алган

Б.з.ч. 538-ж. Вавилонду багындырган.

Б.з.ч. 529-ж. массагеттерге кол салып, өзү өлтүрүлгөн

Кир II ( б.з.ч. 558-529-жж.)

«Аншандын падышасы»

«Парсу падышасы»

Персия мамлекети

Падыша Камбиз

Падыша Кир өлгөндөн кийин уулу Камбиз (б.з.ч. 529-523-жж.) башкарып, 525-ж. Египетти багындырып, Египеттин

(27-династи) фараону болгон.

Дарий I-Падышалардын падышасы

Б.з.ч. 522-ж. Дарий бийликке келет. Ал өзүнүн жортуулдары жөнүндө Бехистун аскасына жаздырган. Дарий I реформаларды ишке ашырган.

Бехистун жазуусу

Дарий I реформалары

1. Административдик реформасы.

Мамлекетти 23-24 сатрапка бөлгөн, анын башында перстер турган.

2.Салык реформасы. Жерге карата салыктын өлчөмү киргизилген.

3. Агрардык реформасы.

Бирдиктүү акча бирдиги-алтын дарик-8,4гр. киргизилген

4. Агрардык реформасы. Басып алган элдердин жерлеринин бир бөлүгү падышалык фондго алынган. Бул жерлер салыктан бошотулган

5. Аскердик реформасы. Туруктуу аскер отряддарын түзгөн.

Атчан ак сөөктөрдөн жана 10000 «өлбөс» жөө аскерлерден турган падышалык гвардиясы болгон.

Дарий I дин тандалган аскерлери

Дарий I б.з.ч. 507-ж. сактарга

каршы күрөш баштап, «шуштугуй баш кийимчен» сактар менен согушуп,

сактардын уруу башчысын

колго түшүргөндүгү

жөнүндө Бехистун

аскасында баяндаган.

Финикия

Византия

Гректер мекендеген

бир нече аралдарды жеңип алган

Байыркы Ирандын дини

Отко сыйынуу

Заратуштра

«Авеста» диний китеби

Зороастризм дини

Байыркы аңгемелердин, жомоктордун негизинде түзүлгөн «Авеста» диний жыйнагы байыркы ирандыктардын диний ишенимдерин чагылдырып турат. Перстер курмандыкты «бийик тоолордо» чалышкандыгы жөнүндө Геродот ачык билдирген

Жогорку кудайдын баласы катары эсептелген ыйык отко сыйынып, аны кадырлоо өтө маанилүү болгон. Ага ачык асман алдында курмандык чалышкан. Отко табынуу Иран, Орто Азия элдеринин негизги ишеними катары кеңири тараган.

Байыркы персиялык диндин негиздөөчүсү Заратуштра ( Зороастр) пайгамбары эсептелинет. Анын оозунан чыккандар аркылуу «Авеста» диний жыйнагы пайда болгон

Персия падышасынын жогорку бийлигин диний негиздөө максатында жогорку кудай Ахурамаздага сыйынуу киргизилген. Дарий I аны «асманды жараткан ал, адамды жараткан ал, ал адамга жыргалчылык тараткан, Дарийди падыша кылган» деп улантат.

Тема үчүн суроолор:

• Жаңы Ваывилон мамлекети качан, кандайча пайда болгон?
• Вавилон падышалыгынын тышкы саясаты жөнундө айтып бергиле?
• Падыша Кирдин мезгилинде Персия кандай болгон?
• Дарий Iнин реформалары жөнундө айтып бер.
• Байыыркы Ирандын дини кандай болгон?

Көңүл бурганыңыздар үчүн рахмат!