Жас ерекшелік топтарында әңгімелеп беру

Жас ерекшелік топтарында әңгімелеп беру

Тәрбиеші балаларды өз өмірлерінде кездескен оқиғалар туралы әңгімелеуге, бұйымдарды, өсімдіктерді, хайуанаттарды немесе олардың ойыншықтарын сипаттауға, қозғалатын және қозғалмайтын суреттерді диафильмдер, бір сюжеттегі бірнеше картиналар, кинофильмдер туралы әңгімелеп беруге үйретуі тиіс.

Осыған байланысты балалар әңгімелеп беруін былайша жіктеуге болады:

1) оқиғалар туралы әңгімелеп беру: а) дәл қазір болған, б) ертеректе болған;

2) Кинофильмдер бойынша әңгімелеп беру;

3) заттар туралы әңгімелеп беру (бұйымдар, өсімдіктер, хайуанаттар); а) жаңадан көргендері; б) есінде қалғандары;

4) сурет бойынша әңгімелеп беру: а) қозғалмайтын; б) қозғалатын – белгілі мазмұн беретін сериялар (типографиялық әдіспен орындалған, диапозитив түрінде, диафильм немесе кодопозитив түрінде).

Әңгімелеп берудің арнайы мақсаты (қайталап айтудың мақсатындай)

балалардың монологтық сөзін дамыту.

• Әңгімелеп беруге оқытуды тәрбиеші бірнеше сұрақтар тізбегінің көмегімен, яғни баланың баяндап, суреттеп немесе өз пікірімен айтуының логикалы болуын қамтитын жоспар арқылы жүргізеді.

Бес жастағы балалармен. Үй қояны туралы әңгіме (сипаттау). Бұл жастағы балалар 1) Ол қайда тұрады? 2) Оның жүні қандай? 3) Құлағы қандай? 4) Көзі қандай ? деген сұрақтар арқылы сипаттайды.

Ересек топтағы балалар үшін әңгіме тақырыбы күрделі болуы мүмкін: сұрақтар тізбегі ұзағырақ болады. Мысалы: 5) қоян не істеп жатыр? (Табанын қосып, құлағын арқасына қайырып қойып, сәбізді жейді. Мұртын қозғап қойып, бізге қып-қызыл көзімен алма-кезек қарап қояды және т.б.)

Алты жастағы балалармен. Балалардың аула тазалаушыға қар күреуге көмектескендері туралы әңгімелеп беру (баяндау). Мысалы: Біз аулаға шыққанда , Николай Захарович (аула сыпырушы) не істеп жүрді? 2) Біз күректерді қайдан таптық? 3) Сен күрегіңмен қарды қай жерден күреп, қай жерге тасыдың?

Мысалыға: 1) Менің алақаныма түскен қар ұшқыны не болды? 2) Қар ұшқыны неліктен еріп кетті, яғни неліктен суға айналып кетті ? 3) Егер қардың ұшқыны жылуға еріп кететін болса, үлкен кесек қарды жылы жерге әкеліп қойса(мысалы, шелекке салып, пеш үстіне қойса) не болады?

Жеті жастағы балалармен. Судың қасиеті туралы әңгімелеп беру (ойлану)

Бұл тақырыпқа пікір айтуды, егер олардың дайындықтары жақсы болса, орта топтағы балаларға да ұсынуға болады.

Статикалық картиналар – сипаттауға арналған дидактикалық материал оларда бейнеленген заттар немесе іс-әрекеттер туралы әңгіме бір уақыт ішінде жүргізіледі.

Суреттен көргендерін әңгімелеп беруді балалар тиісті картиналарды: статикалық және қозғалмалы суреттерді көру процесінде үйренеді.

Қозғалмалы картиналар (типографиялық сериядар, диафильмдер, кодопозитивтер және т.б.) баяндауға арналған дидактикалық материал: оларда бейнеленген заттар немесе іс-әрекеттер туралы әңгіме бір-бірін өз ретімен ауыстырып отыратын оқиғаларды жаңғырту болып табылады.

• Әңгімелесу сабақтарында балаларға үнемі бұрыннан таныс өлеңдер, ертегілер, мақал мен жұмбақтарды еске түсіріп отырған дұрыс, бұл балаларды тез әсерлендіріп, әңгіменің айтылу мәнерін күшейте түседі.

Назарларыңызға рахмет!