Желілердің негізгі аппаратты компоненттері

• Сабақ тақырыбы: Желілердің негізгі аппаратты компоненттері.

1. Желінің негізгі программ алық және аппарат тық компонент тері

Желі құрамындағы негізгі элемент тер :

• Компьютер лер : (ПК; ноутбук тер ; мэйнфрейм дер ).
• Коммуникаци ялық жабдықтар : (коммутатор лар ; маршрутизатор лар ; байланыс арналары ).
• Операци ялық жүйелер : ( Windows; Novell NetWare; Unix ) .
• Желі қосымшалары : ( желілік принтер; желілік диск; мәліметтер баз ас ы).

Желінің программ алық -аппарат тық құралдарын бірнеше сатыға бөлінген модельмен бөлуге болады, олар:

А) Компьютердегі стандартты а ппарат тық жабдықтамалар – желі тұтынушысының шеткі жүйесі болып табылатын компьютер немесе терминал дық құрылғы ( кез келген мәлімет енгізу-шығару немесе информация бейнелеу құрылғысы ). Олар хост-машина - мен байланысады. Хост-машина деп желі тораптарында (түйіндерінде) орналасатын негізгі компьютерлерді айтады.

Ә) К оммуникаци ялық жабдықтар . Желідегі мәлімет өңдейтін негізгі элемент компьютер мен оның программалары болғанмен, соңғы кездерде коммуникаци ялық құрылғылар да компьютер тәрізді маңызды рөл атқара бастады .

Оларға модемдер, кабель жүйелері, көпірлер ( мосты ) , коммутатор лар , маршрутизатор лар, модуль дік концентратор лар, т.б. жатады. Қазіргі кезде коммуникаци ялық құрылғылар арнайы күрделі мультипроцессор түрінде де кездеседі , сондықтан оларға конфигура циялау , оптимиз а-циялау және администр ациялау істерін жүргізу керек .

Б) Желінің программ алық жабдықтамалары - бұлар операци ялық жүйелер немесе системалар (ОС).

Жергілікті немесе аймақтық желі ресурстарын басқару негізіне алынған ОС типіне қарай жалпы желінің жұмыс тиімділігі де өзгеріске ұшырайды

Желіні жобалау кезінде таңдап алынған ОС-тің басқа ОС-термен қалай дұрыс байланыса алатындығы, оның мәліметтерді сақтау, қорғау мүмкіндігі, қай деңгейге дейін тұтынушылар санын көбейте алатындығы, ОС-тің басқа компьютерге жеңіл көшірілетіні және т.б. қасиеттері есепке алынады.

В) Ең соңғы сатыға желідегі қолданбалы программалар жатады. Олар: желілік мәліметтер баз ас ы, по ш т а жүйесі , мәліметтерді сығу ( архив теу) программалары , ұжымдық жұмысты автоматтандыру жүйелері, т.б.

4. Желілік технологиялар

Желілік технология – компьютерлік желі құруға қажетті стандарт т ы протокол дар мен солардың жұмысын жүзеге асыратын программ алық -аппарат тық құралдар жиыны .

Протоколдар (хаттамалар) – мәлімет тасымал - даудың алдын ала бекітілген заңдылықтары мен ережелері жиыны , яғни мәлімет беру / алу кезінде екі компьютер арасында тағайындалған келісімдер жиыны.

Желілік технологи ялардың кең тараған түр лер і :

• Arcnet (Attached ResourceComputer NETWork); Ethernet ; Token Ring.
• Arcnet (Attached ResourceComputer NETWork);
• Ethernet ;
• Token Ring.

Arcnet – арзан , қарапайым сенімді жұмыс істей-тін технология. Мұнда “шина” және “жұлдыз” топологиялары қолданылады. Мұнда маркерлік шина ( Token bus ) арқылы басқару тәсілі қолда - нылады, яғни бір компьютер маркер жібереді. Сол маркер алынған соң, желідегі құрылғылар - дың тек біреуі ғана мәлімет жібере алады. Ол маркерге өз мәліметін ж ә не адрестер і н қосып ары қарай жөнелтеді.

Бұл технология бойынша мәлімет тасымалдау жылдамдығы – 2,44 Мегабит/сек, тасымалдау үшін коаксиальды кабель, есілген қоссым, оптоталшықты кабельдердің бірі пайдаланыла береді.

Бұл технологияның өз желілік адаптері болады. Адаптердің кабель қосылатын разъемы – ажыра-тып / қосқышы бар. Әрбір адаптердің осы желіге арналған өзіндік нөмірі (0-255) болады.Адаптер орнатылғанда сол нөмірді де сәйкестендіріп қою керек. Мәлімет беру қашықтығы 6 км, б і ра қ ж ылдамдығы төмен (2,44 мбит / с).

Ethernet технологиясында шиналық топология-ны қолданып, мәліметті бірден барлық желі компьютерлеріне (станцияларына) береді. Бірақ оны адресіне сәйкес тек біреуі ғана қабылдайды. Бұл технология желіге компьютерлерді біріктіріп тұратын концентраторларды және интерфейстік желі тақшасын керек етеді, олар бірігіп орнала-сады. Көбінесе арнайы кабельдер және телефон арналары қолданылады. Мәлімет тасу жылдам-дығы 10 мегабит /c , бірақ жаңа мүмкіншіліктер пайда болуына байланысты (оптоталшық) жыл-дамдығын өсіруге болады.

Token Ring технологиясын IBM фирмасы ұсынған. Мәлімет тасу орталығы – есілген қоссым және оптоталшықты кабель. Мәлімет тасу жылдамдығы – 4 Мбит / с және 16 Мбит / с. Мәлімет тасымалдауда маркерлі сақина қолданылады. Топологиясы - сақиналы не жұлдыз. Мәлімет тасу қашықтығы - 120 м (бір ғимаратта).

Ethernet және Token Ring технологи яларының салыстырмалы сипаттамалары

Сипаттамалары

Ethernet

М ә лімет тасу жылдамды ғ ы

Token Ring

10 Мбит/сек

Топология

16 Мбит/сек

Шина/Ж ұ лдыз

Қ атынасу т ә сілі

Ж ұ лдыз/Са қ ина

Кездейсо қ

М ә лімет тасу ортасы

Желіні ң максималды ұ зынды ғ ы

Маркерлі

Коаксиал, есілген қ оссым,оптоталшы қ

Есілген қ оссым, оптоталшы қ

2500 м

Желі тораптары ның ең үлкен ара қ ашы қ ты ғ ы

4000 м

2500 м

Желі тораптарыны ң е ң ү лкен саны

100 м

1024

260

Желідегі компьютер лерді байланыстыру проблемалары

• Байланыс арналарындағы сигнал дарды сәйкестендіру
• Тасымалдау ортасымен қатынас құру ережелерін анықтау
• И нформаци яны тасымалдау сенімділігін арттыру
• И нформаци яны тасымалдау маршрут ын және адрес теу тәсілдерін анықтау

5. К омпьютер лік желілерге қажет жабдықтар

• Байланыс арналары мен интерфейс тер
• Желілік карта (Сетевая карта)
• Трансивер ( transceiver )
• Қайталауыш ( Repeater )
• Концентратор ( Hub )
• Көпір (Мост - Bridge )
• Коммутатор ( Switch )
• Маршрутизатор ( Router )

Байланыс арналары

Кабель дік б айланыс сымдары арқылы

Есілген қоссым

Коаксиал ды кабель

Опто талшық

Сымсыз б айланыс арналары (радио, спутник)

Интерфейс тер

RJ-45 и нтерфейс і

BNC и нтерфейс і

Желілік карта

Желілік карта желі операци ялық жүйесі арқылы келген команд алар мен мәліметтерді қабылдап, оларды бір стандартты форматқа түрлендіріп, оны картаға жалғанған кабель арқылы ары қарай жібереді . Әрбір картаның айрықша өз нөмірі болады.

К оаксиаль ды кабел ьмен қосылған желі схемасынан мысал

10 Мбит/с

Технология сы : Ethernet 10 Мбит/с

Байланыстыру арнасы : Коаксиал ды кабель

Трансивер

Трансивер тікелей кабельге жалғанып орнала-сады да, компьютердің желілік картасы арқы-лы қоректенеді. Т рансивер желілік карт аға AUI (Attachment Unit Interface) типті интер - фейс тік кабел ьмен қосылып тұрады .

Қайталауыш

ER-200

Қайталауыштар бірдей немесе әртүрлі құрылғыларды пайдаланатын сегменттерді байланыстырады, сигналдарды алғашқы қалпына келтіріп, мәліметті тасымалдау қашықтығын арттырады, информацияны екі бағытта да өткізеді . Қайталауыштар коаксиал ды кабел ьді пайдаланатын желілерді кеңейтіп. олардың мүмкіндігін арттырады .

Концентратор

MicroHub TP1008C

Концентратор деп физикалық түрде бірнеше байланыс арналарын біріктіріп тұратын бірнеше порттары бар қайталауышты айтады. Концентратор желінің физи калық топологи ясын өзгертеді, бірақ оның логи калық топологи ясы өз-гермейді . Е гер оның бір портына мәлімет келіп түссе, ол оны көбейтіп барлық басқа порттар арқылы жөнелтеді .

Үш портты концентратор схемасы

Концентратор

R

T

R

T

R

T

Желілік карта

T

R

T

R

T

R

Компьютер

Мұндағы : Т- жөнелткіш ; R - қабылдағыш

Концентратор лы желі мысалы

10 Мбит/с

10 Мбит/с

10 Мбит/с

10 Мбит/с

10 Мбит/с

Технология сы : Ethernet 10 Мбит/с

Байланысу кабелі : Есулі қоссым

Көпір

TinyBridge

Көпір желінің жалпы мәлімет тасу ортасын бөліктерге бөліп тұрады да, ол келіп түскен мәліметті басқа сегментке тек адресіне байланысты жөнелтіп отырады.

Көпірді пайдалану мысалы

2

1

1000 м

1

1

2

2

Bridge 1

Bridge 2

Hub 1

Hub 2

3

4

Коммутатор

COMPEX SRX1216 Dual Speed Switch 16 port 10/100 MBit/S (16UTP) RM

Коммутатор қызметі көпірге ұқсас, бірақ мұның жұмыс өнімділігі жоғары, өйткені көпір бір мезетте тек екі порт арасын ғана байланыстырады. Ал к оммутатор өзіндегі барлық порттар арасын бірден байланыстыра алады.

К оммутатор ды пайдалану мысалы

2

1

10 Мбит/с

3

10 Мбит/с

4

1

2

10 Мбит/с

5

4

3

10 Мбит/с

5

100 Мбит/с

6

Технология сы : Ethernet 10/100 Мбит/с

Байланыстыру ортасы : Коаксиал ьды кабель / Есулі қоссым

Маршрутизатор

Cisco 2500

Маршрутизатор көпір мен коммутаторға қарағанда желінің мәлімет тасу ортасын өте тиімді бөліктерге бөледі. О л келесі желі торабын адреске қарап тауып, әрбір мәліметтің ең ыңғайлы маршрутын таңдап алады, т.с.с. Желі күрделі болған сайын маршрутизатор дың жұмыс тиімділігі де арта түседі .

Назарларыңызға рахмет!

28