Жер кыртышын тузгон тектер

1.Өтүлгөн теманы кайталоо

1-топ. Жердин тереӊдиктерин үйрөнүү.

2-топ. Литосфера жөнүндө түшүнүк

3-топ.Литосфераны үйрөнүү

Бишкек шаардык А.Каниметов атындагы №1 жалпы билим берүүчү гимназия-интернаты Табигый илимдер бирикмеси

АЧЫК САБАКТЫН ИШТЕЛМЕСИ

Тема: Жер кыртышын т үзгөн тектер.

6 «А»-класс

Мугалим: Сүйүндүкова Мейизгүл Иманалиевна

Суроолор??? 1 . Жер кыртышы эмнени элестетет ? 2. Тоо тектеринин температурасы ар бир 33 м терендегенде канча градус жогорулайт? 3. Кандай максатта окумуштуулар Жердин терендигин бил үүгө аракеттенишет?

Табышмакты табабыз

1.Аны менен жазабыз, сүрөт тартабыз, аки ташка окшоп колго жугат, жумшак, майдаланып кетет. Бул эмне?

2.Таштай катуу,бирок сынат,

түсү кара, үйдү жылытат. Бул эмне?

3. Алысты жакын кылган кыз

Тамакты даамдуу кылган эмне?

4. Сууга кошсо нымдашат,

Камырга окшоп жуурулат,

Андан негизи идиш аяк жасалат.

5. Курулушка керек, жайында көлгө барганда

ал менен ойносок болот, айнек заводдордо терезелер,

күзгүлөр жасалат. .

• Бурана байыркыны элестетип,
• Турган өндүү чокусу к үнгө жетип.
• Чебер уста мадыкерлер жасагандыр,
• Кегетинин чопосунан ийлеп эзип.

Н.Байтемиров

Сабактын темасы:

ЖЕР КЫРТЫШЫН ТҮЗГӨН ТЕКТЕР

МАКСАТЫ:

• Окуучулар жер кыртышын түзгөн тектер, алардын келип чыгышы, минералдардын ар түрдүүлүгү тууралуу маалымат алышат.
• Коллекциянын үлгүлөрү боюнча тоо тектерине баяндама беришет.
• Тажрыйба жүргүзүшөт, салыштырат .

Натыйжалар жана көрсөткүчтөр :

• Жер кыртышын түзгөн тектер, алардын келип чыгышын, минералдардын түрлөрүн билишет. Коллекциядагы минералдарды таанып билишет. Тажрыйба жүргүзүп, минералдардын бири-биринен айырмачылыгын салыштыруу жүргүзүшөт .

Жер кыртышы

минералдар

Тоо тектери

Жаратылышта тоо тектери менен минералдардын 3000 миӊге жакын түрлөрү кездешет .

Алар бири-биринен түзүлүшү, катуулугу, тыгыздыгы, түсү , эрүү температурасы жана башка касиеттери менен айырмаланат.

Минерал- жер кыртышында жүрүүчү ар кандай физикалык-химиялык процесстердин натыйжасында пайда болуучу, курамы боюнча бир тектүү, касиеттери бири-бирине окшош табигый химиялык бирикмелер .

Минералдар

түзүлүшү, катуулугу, тыгыздыгы, түсү , эрүү температурасы менен айырмаланат .

Кремний

Яшма

Ангидрид

Оникс

Түсү боюнча

бирюза

родонит

малахит

исландия шпаты

Түсү боюнча

Тоо хрусталы

обсидиан- вулкандык айнек

Моос шкаласы

Алардын көпчүлүгүн адамдар курулушта, отун катары жана түстүү металлдарды алууда пайдаланышат. Эмне үчүн тоо тектери менен минералдар ушунчалык ар түрдүү? Демек, алардын пайда болуу шарттарында жана алардын жер кыртышындагы өзгөрүүлөрүндө болот.

Тоо тектер

Метаморфоздук

Ч өкмө тоо тектер

Магмалык

Органикалык

кум, чопо, шагыл,таш.

Бор , нефть торф, көмүр

борпоң

Агып чыккан

базальт, пемза, обсидиан, туф

Терендиктеги

гранит

габбро

химиялык

мрамор

гнейс

кварцит

гипс

калий тузу

алмаз

Аш тузу

(курамы боюнча)

Тоо тектери

Бир тект үү

Бир нече тект үү

гранит, базальт, пегматит

Аки таш, кварц, слюда

Гранит

Талаа шпаты

Кварц

Слюда

Магмалык тоо тектер

пемза

гранит

базальт

Чөкмө тектер ар түрдүү заттардын жер бетинин чуңкурларына чөгүп топтолушунан жана ныкталышынан пайда болот. Алар көбүнчө катмарлар түрүндө жайгашышат .

Борпон тектер Химиялык Органикалык

Метаморфоздук тоо тектер

Грекче «метаморфоз» айлануу

Гранит Гнейс

Акиташ Мрамор

Кум Кварцит

Чопо

Аки таш

Кум таш

мрамор

кварцит

сланец

Рефлекция

• 1.Кайсы маалымат маанилүү болду?
• 2. Кайсы маалымат жаӊы болду?

• 3.Эмнени үйрөндүӊ?

Үйгө тапшырма:

• §14 окуп келүү. “Жер кыртышын түзгөн тектер” Кроссворд түзүп келүү.
• «Өз мекенимдин кен байлыктары» деген темада эссе жазып келүү.