Күні: 20.10.2016 ж.
Пән аты: қазақ әдебиет
Сынып: 8 "А"
Сабақтың тақырыбы: Жүсіп Баласағұн "Құтты білік" трактаты
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Жүсіп Баласағұнның өмірімен таныстыру, « Құтты білік» трактатының мазмұнын ашу, талдау жұмыстарын жүргізу;
Дамытушылық: бірін – бірі тыңдау арқылы әдеби сөйлеуге дағдыландыру;
Тәрбиелік: жамандықтан аулақ болуға, ақылды, әділ, қанағатшыл болуға тәрбиелеу; Сабақтың түрі:аралас сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап,талдау, шығармашылық жұмыс..
Сабақтың көрнекілігі: Жүсіп Баласағұн суреті, журнал, кестелер,презентатция.
Пәнаралық байланыс: география, тіл, тарих. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру. Оқушылардың оқу құралдарын тексеру.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру: Ахмет Иасауи хикметн мазмұндау.
III. Бекіту сұрақтары:
1. Ахмет Иасауи кім? (ойшыл, ұстаз,ақын,діни ағартушы, сопылық пірі)
2. Ахмет Иасауи жеті жасында кімді пір тұтты? (Арыстанбаб)
3. Ахмет Иасауидің көлемді шығармасының аты? (Диуани хикмет)
4. "Диуани хикмет" қай жылы кітап болып шықты? (1878 ж)
5.Қанша жыл өмір сүрген? 73 жасында қайтыс болған
6. «Диуани хикмет»нені уағыздайды? Алланың ақ жолын уағыздайтын кітап
IV.Жаңа сабақ түсіндіру:
Бектік үшін туған олар анадан,
Бектік сүттен , іспет бойға тараған Ж.Баласағұн
Кімді сүйеу, кімді жақын санайын,
Кімге сеніп, кімді досқа балайын?! Ж.Баласағұн
|
1015 - 1016 ж
|
Шу өзенінің бойында Баласағұн қаласында туған.
|
|
Толық аты
|
Жүсіп Хас Қажыб.
|
|
1069 ж
|
Қашқар қаласына қоныс аударған.
|
|
1069 – 1070 ж.
|
“Құтты білік” дастанын аяқтап Қарахан билеушісіне тарту етіп, “Хас Қажаб” атағын алған.
|
|
1439 ж.
|
“Вена” нұсқасы көне ұйғыр жазуымен көшірген.
|
|
1870 ж.
|
Неміс тілінде үзіндісі алғаш аудармасы Инсбрук қаласында кітап болып шықты.
|
|
1890 ж.
|
В.В.Радлов неміс тілінде толық аудармасы жарық көрді.
|
|
1896 ж.
|
Араб әрпімен екінші ”Каир нұсқасы” табылды.
|
|
1913 ж.
|
Араб әрпімен үшінші “Наманган нұсқасы” табылды.
|
|
1947 ж.
|
Р.Р.Арат үш нұсқаның салыстырмалы нұсқасын жасады.
|
|
1971 ж
|
Н. Гребнев орыс тіліндегі аудармасын жасады.
|
|
1972 ж.
|
Қ.Кәрімов өзбек тіліне тәржімалады.
|
|
1986 ж.
|
А.Егеубаев тұңғыш қазақ тілінде кітап қылып шығарып кондидаттық диссертация қорғады.
|
|
1989 ж.
|
Қазақ тіліндегі аударма Қытайда арап әріпімен қайта басылды.
|
|
2004 ж.
|
Ә.Құрышжанов "Наманган нұсқасы" қазақ тілінде екінші нұсқасы жарық көрді.
|
|
6520
|
Бейіттен
|
|
13040
|
Өлең жолы
|
|
85
|
тарау
|
|
4 кейіпкер
|
Әділет ,Бақыт, Ақыл, Қанағат.
|
V. Сөздікпен жұмыс
Трактат - ерте кезде, орта ғасырлардағы ғылыми әдебиет осылай аталған.
Білік - білім, билік ету, басқару
Құтадғу - құт, бақыт
VI. Оқулықпен жұмыс "Құтты білік" жырынан бір үзінді алып мазмұнына байланысты жоспар құрыңдар.
Жоспар:
1. Қашық болар бес нәрсе:
а) ұшқалақтық
ә) сараңдық
б) ашу
в) надандық
г) өтірік
2. Екі түрлі достық : адал достық, арам достық
3. Ақыл, білім тілмашы - тіл.
а)өнер алды - қызыл тіл
ә) басқа пәле - тілден.
VII. Ойтолғау:
Жүсіп Баласағұнның өлеңі мен Абай Құнанбаевтың өлеңдері бір - бірімен үндесе ме?
VIII. Жаңа сабақты бекіту:
1.Ж. Баласағұн қай жылы, қай қалада дүниеге келген?
(1015 - 16 Шу өзенінің бойында Баласағұн қаласы) 2. «Құтты білік» трактын қай жылы кітап болып шықты? (1069 – 1070 ж.)
3. Трактаттың неше нұсқасы бар? (3)
4. Трактатты кімдер зерттеген?
(В.В.Радлов, Ә.Құрышжанов, А.Егеубаев, Н. Гребнев, Қ.Кәрімов, Р.Р.Арат).
5. Өзбек тіліне аударған аудармашы кім? (Қ.Кәрімов) .
6. Трактат қанша өлең жол,тарау мен бәйіттен тұрады?
(6520 бәйіт,13040 өлең жол, 58 тарау)
|
Ел басқарған әкім туралы пікір
|
Елші болатын адамдарға қойылатын талаптар
|
Неге үндейді?
|
|
Ел – жұртты басқаратын
адам ниеті түзу,
сөзі шырын,
өнер – білімге жетік,
пейілі кең, кек
сақтамайтын
болуы шарт.
|
Тілге шешен, ақылды,зерек, т.б. төрт құбыласы тең болсын.
|
Автор ел билеген әкімдерді
мейрімді, ынсапты болуға, мал дүниесін
мұқтаж жандарға үлестіріп беруге үндейді.
Кедейлер, аш-жалаңаштар, жетім-жесірлер, кемтар, жанға қамқор болуға үндейді.
|
БҮҮ әдісі.
|
Жүсіп Баласағұн туралы не білемін
|
Жүсіп Баласағұн туралы не білгім келеді?
|
Жүсіп Баласағұн туралы не білдім
|
IX. Үйге тапсырма:
1. «Құтты білік» дастанын мазмұндау.
2. Достық туралы шығарма жазу.
X.Бағалау .
Просмотр содержимого документа
«Жүсіп Баласағұн "Құтты білік" трактаты»
Күні: 20.10.2016 ж.
Пән аты: қазақ әдебиет
Сынып: 8 "А"
Сабақтың тақырыбы: Жүсіп Баласағұн "Құтты білік" трактаты
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Жүсіп Баласағұнның өмірімен таныстыру, « Құтты білік» трактатының мазмұнын ашу, талдау жұмыстарын жүргізу;
Дамытушылық: бірін – бірі тыңдау арқылы әдеби сөйлеуге дағдыландыру;
Тәрбиелік: жамандықтан аулақ болуға, ақылды, әділ, қанағатшыл болуға тәрбиелеу; Сабақтың түрі:аралас сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап,талдау, шығармашылық жұмыс..
Сабақтың көрнекілігі: Жүсіп Баласағұн суреті, журнал, кестелер,презентатция.
Пәнаралық байланыс: география, тіл, тарих. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру. Оқушылардың оқу құралдарын тексеру.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру: Ахмет Иасауи хикметн мазмұндау.
III. Бекіту сұрақтары:
1. Ахмет Иасауи кім? (ойшыл, ұстаз,ақын,діни ағартушы, сопылық пірі)
2. Ахмет Иасауи жеті жасында кімді пір тұтты? (Арыстанбаб)
3. Ахмет Иасауидің көлемді шығармасының аты? (Диуани хикмет)
4. "Диуани хикмет" қай жылы кітап болып шықты? (1878 ж)
5.Қанша жыл өмір сүрген? 73 жасында қайтыс болған
6. «Диуани хикмет»нені уағыздайды? Алланың ақ жолын уағыздайтын кітап
IV.Жаңа сабақ түсіндіру:
Бектік үшін туған олар анадан,
Бектік сүттен , іспет бойға тараған Ж.Баласағұн
Кімді сүйеу, кімді жақын санайын,
Кімге сеніп, кімді досқа балайын?! Ж.Баласағұн
| 1015 - 1016 ж | Шу өзенінің бойында Баласағұн қаласында туған. |
| Толық аты | Жүсіп Хас Қажыб. |
| 1069 ж | Қашқар қаласына қоныс аударған. |
| 1069 – 1070 ж. | “Құтты білік” дастанын аяқтап Қарахан билеушісіне тарту етіп, “Хас Қажаб” атағын алған. |
| 1439 ж. | “Вена” нұсқасы көне ұйғыр жазуымен көшірген. |
| 1870 ж. | Неміс тілінде үзіндісі алғаш аудармасы Инсбрук қаласында кітап болып шықты. |
| 1890 ж. | В.В.Радлов неміс тілінде толық аудармасы жарық көрді. |
| 1896 ж. | Араб әрпімен екінші ”Каир нұсқасы” табылды. |
| 1913 ж. | Араб әрпімен үшінші “Наманган нұсқасы” табылды. |
| 1947 ж. | Р.Р.Арат үш нұсқаның салыстырмалы нұсқасын жасады. |
| 1971 ж | Н. Гребнев орыс тіліндегі аудармасын жасады. |
| 1972 ж. | Қ.Кәрімов өзбек тіліне тәржімалады. |
| 1986 ж. | А.Егеубаев тұңғыш қазақ тілінде кітап қылып шығарып кондидаттық диссертация қорғады. |
| 1989 ж. | Қазақ тіліндегі аударма Қытайда арап әріпімен қайта басылды. |
| 2004 ж. | Ә.Құрышжанов "Наманган нұсқасы" қазақ тілінде екінші нұсқасы жарық көрді. |
| 6520 | Бейіттен |
| 13040 | Өлең жолы |
| 85 | тарау |
| 4 кейіпкер | Әділет ,Бақыт, Ақыл, Қанағат. |
V. Сөздікпен жұмыс
Трактат - ерте кезде, орта ғасырлардағы ғылыми әдебиет осылай аталған.
Білік - білім, билік ету, басқару
Құтадғу - құт, бақыт
VI. Оқулықпен жұмыс "Құтты білік" жырынан бір үзінді алып мазмұнына байланысты жоспар құрыңдар.
Жоспар:
1. Қашық болар бес нәрсе:
а) ұшқалақтық
ә) сараңдық
б) ашу
в) надандық
г) өтірік
2. Екі түрлі достық : адал достық, арам достық
3. Ақыл, білім тілмашы - тіл.
а)өнер алды - қызыл тіл
ә) басқа пәле - тілден.
VII. Ойтолғау:
Жүсіп Баласағұнның өлеңі мен Абай Құнанбаевтың өлеңдері бір - бірімен үндесе ме?
VIII. Жаңа сабақты бекіту:
1.Ж. Баласағұн қай жылы, қай қалада дүниеге келген?
(1015 - 16 Шу өзенінің бойында Баласағұн қаласы) 2. «Құтты білік» трактын қай жылы кітап болып шықты? (1069 – 1070 ж.)
3. Трактаттың неше нұсқасы бар? (3)
4. Трактатты кімдер зерттеген?
(В.В.Радлов, Ә.Құрышжанов, А.Егеубаев, Н. Гребнев, Қ.Кәрімов, Р.Р.Арат).
5. Өзбек тіліне аударған аудармашы кім? (Қ.Кәрімов) .
6. Трактат қанша өлең жол,тарау мен бәйіттен тұрады?
(6520 бәйіт,13040 өлең жол, 58 тарау)
| Ел басқарған әкім туралы пікір | Елші болатын адамдарға қойылатын талаптар | Неге үндейді? |
| Ел – жұртты басқаратын адам ниеті түзу, сөзі шырын, өнер – білімге жетік, пейілі кең, кек сақтамайтын болуы шарт. | Тілге шешен, ақылды,зерек, т.б. төрт құбыласы тең болсын.
| Автор ел билеген әкімдерді мейрімді, ынсапты болуға, мал дүниесін мұқтаж жандарға үлестіріп беруге үндейді. Кедейлер, аш-жалаңаштар, жетім-жесірлер, кемтар, жанға қамқор болуға үндейді. |
БҮҮ әдісі.
| Жүсіп Баласағұн туралы не білемін | Жүсіп Баласағұн туралы не білгім келеді? | Жүсіп Баласағұн туралы не білдім |
IX. Үйге тапсырма:
1. «Құтты білік» дастанын мазмұндау.
2. Достық туралы шығарма жазу.
X.Бағалау .
1 614
38 899 
