Айгул гулу

Айгул гулу-Баткендин эн кооз гулу.Гулдун илимий аталышы-рябчик-эдуардо.Анын бир артыкчылыгы тоонун капталына осконундо болуп саналат.Айгул гулу –бул бийиктиги1 метрге жеткен бут сабагы жашыл жалбырактуу осумдук.Анын кызгылт сары конгуроого окшоп кетет.Айгул гулу апрель айында гулдойт.Ошондуктан Баткен облусунда гул майрамы откорулуп турат.Айгул гулунун кочоттору7 жылдан кийин осо баштап. кийинки 7 жылда алгачкы гулу ачылат.

Ар бир жылы бирден бутон кошуп гул ачып турат.Ушуга байланыштууАйгул гулун коруп туруп канча жашта экенин айтууга болот.Айтып журушкондой 34 гулу барАйгул гулун коргондор бар.Айгул гулу жалбырактарын ачып гулдогон учурун коруу-бул абдан эле жолу болгондук.Окумуштуулар изилдеп бул осумдук-эндемик экенин айтышкан.Себеби корунгон жерде эле осо бербейт.Бир гана Кыргызстандажана Туркмонстандынтоо кыркасында осот.Бул гул эн эле аз санда болгондуктан коргоого алынган.

Марттын башталышынан майдын аягына чейин гулдойт.Май июнда момолойт.Жер устунлогу болугу жайдын ортосунда куурап калат.Топтошуп кээде бут аянтты ээлеп кээде жалгыздап осот.Жаратылышта уругу аркылуу гана кобойот.Уругунун онумдуулугу 60%кем эгилсе:7-9 жылдан кийин гулдойт.

Кыргызстанда эки жер тилкесинде –Туркстан тоо кыркасында: Айгулташ тоосунун тундук капталынан (Силамташ) Козуланташ (Баткен шаарынан17 км туштук-чыгышы Исфара суусунун бассейни) жанаЛайлимазар суусунун сол жээгиндеги капчыгайда (баул кыштагына жакынЛейлек суусунун бассейни)кездешет.

Борпон. карбонат топурактуу ири ным корумдуу акиташтуу шагылдуу тунт токой алкагында гипстердин калдыктары чыккан капталдардагы бадалдардын арасында дарактардын тубундо кээде ачык энкейиш донсоолуу аянттарда аска –зоолордун тубундо ортонку тоо беттеринде дениз денгээлинен 700-2500м бийиктиктерде осот.

Дуйнонун копчулук ботаникалык бактарында жетиштуу кеминде150 жыл мурдатан бери остурулот.Декеративдик максатта Баткен районунун жергиликтуу калкы остурушот.

Жергиликтуу элдин демилгесин колдоп бул гул оскон аймактарга «Улуттук парк»деген статус берилип аны коргоо боюнча кенири тушундуруу иштери жургузулуп мал жаюуга тыюу салынган.