Ата-ана қарым-қатынасының бала тәрбиесіне әсері

Адамдар арасындағы қарым-қатынаста адамгершілік, әдеп-инабат үрдістерінің қаншалық кең жайылып, терең тамырлануы, ең алдымен, олардың жекелеген отбасында өркен жаюына, яғни баланың ата-анасын жан-жүрек қалауымен, саналы түрде ардақтап, құрметтеуіне, инабат тағылымын үлкендерден үйрене отырып, олардың өздеріне деген қарым-қатынстарында мүлтіксіз жүзеге асырып отыруларына байланысты.

Адам өмірінің мәні мен сұлулығы, адамның келешегіне сенімділігі - баланың ата-анасын ардақ тұтып, өзінің перзенттік қарызын бір сәтке де есінен шығармауында. Бұл – жас ұрпақтың мәдениеттілігін, әдептілігінің ғана емес, ең алдымен, адамшылығының белгісі.

Бала – ата- ана өмірінің жалғасы. «Баламның табанына кірген шөңге менің маңдайыма кірсін,» деп әлпештеп өсірген перзенті ауырып не басқа бір қатер төнгенде мойындарына бұршағын салып, ертеде «Өзімді алып, баламды аман қалдыр!» деп құдайға жалбарынған.

Бала тәрбиесі – қызығы мен қиыншылығы қатар жүретін күрделі процесс.«Бала бақшадағы гүлің-оны тәрбиелей білу –үлкен ғылым.»,«Құс балапаны үшін тұзаққа түседі,адам баласы үшін азапқа түседі»Шындап келгенде,отбасы бақыты ата-аналардың өз қолында!

Ата-аналардың жастығы мен бала тәрбиесіндегі тәжірибенің жоқтығы, болмаса тәрбие жұмыстарында тек қана өз ойлары мен көзқарастарына ғана жүгінуі немесе қажетті педагогикалық білімдерінің жетіспеушілігі салдарынан тәрбие процестері көптеген қателіктерге ұшырап отырады.

Сондықтан да колледж өміріндегі ата-аналардың педагогикалық білімін жетілдіру, мәдениетін арттыру, бала тәрбиесіне белсене араластыру, соның нәтижесінде ата-ананы баланың алғашқы ұстазына айналдыру мақсатында осындай ата-аналар жиналыстарының маңызы орасан зор.

• 1. Балаға дұрыс тәрбие беру – ата-ананың
• моральдық қана емес, заң жүзіндегі міндеті.
• 2. Бала тәрбиесі мәселесінде ата-ана арасында
• толық келісім болуға тиіс.
• 3. Баланың бойындағы ізгілік, жақсылық
• атаулының бәрін, оның үлгілі болуға
• тырысқан талабын көтермелеп отыру керек.
• 4. Баланың адал да ізгі адам болып өсуі үшін
• оған ата-анасы үлгі болуға тиіс.

• 5. Баланы еңбекке құрметтеу мен сүю рухында жас кезінен тәрбиелеп, оның бойына адамгершілік және рухани мәдениеттің негізін, қоғамдағы мінез-құлық дағдыларын дамыту керек.
• 6. Ересектер балаларды күн сайын сипайылыққа, сергектікке, үлкендерді құрметтеуге, әділдікке өз үлгісімен тәрбиелеп отыруға тиіс.
• 7. Үйдегі жайлылық пен салауаттылықтың алғы шарттары – тазалық пен тәртіп, сондай-ақ барлық отбасы мүшелерінің тату-тәтті тұруға ұмтылуы.

Ата-аналарғакеңес:

• Егерүнемібаланысынапотырса, оныңоқуғақұлқыболмайды;
• Балағаүнемікүлсе, олбұйығыболыпөседі;
• Баланыүнемімақтапотырса, олөзқадіріүшіноқиды;
• Баланықолдапотырса, олөзбағасыүшіноқиды;
• Балатөзімділіктеөссе, олбасқалардытүсінугеүйренеді;
• Балаадалдықтаөссе, оладал адам болыпжетіледі;
• Балақауіпсізжағдайдаөссе, оладамдарғасенімменқарайды;
• Балакекшілдіктеөссе, олқатігезболыпөседі;
• Балатүсіністіктежәнесүйіспеншіліктеөссе, олбұләлемненмахаббаттабудыүйренеді.

АТА-АНА КЕЛЕҢСІЗ ЖАҒДАЙЛАРДА ӨЗІН ҚАЛАЙ ҰСТАУ КЕРЕК?

• Баланы түсінуге тырысу;
• Сеніміне қолдау жасау;
• Бәрінің өткінші екендігін түсіндіру және тыныштандыру;
• Жиі мақтап жаман ойлардан арылту;
• Кейімеу,жазаламау;
• Өмірін жақсартып,оны жақсы көру;
• Қарым-қатынасты қалыпқа келтіру:
• Қорқынышты фильмдерге уақытша шектеу жасау.

Жанұяныңнегізгіміндеттері:

• Баланыңүздіксіздамуынқадағалапотыру;
• Баланыңденсаулығынақамқорлықжасау;
• Баланыңоқуынакөмекберіпотыру;
• Еңбектәрбиесіжәнемамандықалып шығуына көмектесу;
• Баланыңжан-жақтыдамуынакөмектесу;
• Баланыңқызығушылығын, бейімділігін, шығармашылығындамыту;
• Баланыөзін-өзітәрбиелеуге, өзін-өзідамытуғадайындау;
• Балағажақсы тәрбие беру, болашақөміргедайындау

Жанұямынадай 5 түргебөлінеді:

• Жанұядағыадамгершілікқұндылығыжоғарыдеңгейдеқалыптасқан, бақытты, дені саужанұя. Балаларға бар мүмкіндікжасалған. Кей уақыттажекелемекеңестерқажетболатұра, ұстаздардыңараласуы аса керекемес.
• Жанұядағыата-аналардыңқарым-қатынасыжақсыболатұра, балатәрбиесіндебағытжоқ. Бала тек ата-ананың “ерекше” қамқорлығынсезінеді, “өзімшіл” болыпөсіпкеледі. Сондықтанұстаздыңкөңілаударуысөзсіз талап етіледі.
• Ынтымақсызжанұя. Мұндайжағдайдаата-аналарөзарақарым-қатынасдауынан аса алмайды. Балатәрбиесімүлдеескерусізқалған. Өсіпкележатқанұрпаққаәсеріболмасүшін, жанұядағыкөңіл-күйдіөзгертугебелсендіпедагогикалықықпалқажет.
• Сырттайқарағандақолайлыжанұяқатарындаболғанымен, рухсыздық, нақтыадамгершілікқұндылықтар, ұрпақтарізгілігініңбұзылуысияқтыжағымсызқасиеттербасым. Мұндайжанұяментәрбиежұмысынжүргізуерекшеқиындықтудырады.
• Қолайсызжанұя, мұндадөрекілік, ұрыс-керіс, жағымсызтәртіпсияқтысипаттаркөп. Баланыңқызығушылығынқорғауүшінмұндайжанұяларғатұрақтыпедагогикалықбақылау, қоғамдықорындардыңараласуыүнеміқажетжәне талап етіледі.

Отбасын бақыт жағалауын бетке алып, өмір айдынында жүзіп келе жатқан қайыққа теңесек, оның қос ескегін әке мен ана дер едік. Сондықтан ата-ананың үлкен мақсаты - өз баласын үлкен әріппен жазылатын АЗАМАТ етіп тәрбиелеу.

Өмірдің өтпелі қиын кезеңінде ұл - қыздарымыздың саналы тәрбие мен нақты білім алуларына күш салайық. Балаға жауапкершілікпен қарап, оқыту мен адамгершілікке тәрбиелеуде отбасының басым рөлін мойындап, бірлесе, ынтымақтаса әрекет етуіміз қажет деп ойлаймын.

Пайдаланылган әдебинттер

1. Акбарова Ж. Жанұядағы тәрбиенің ерекшеліктері //Бастауыш мектеп. – 2005. - №4. – Б.44-46
2. Атайбекова Ғ. Иманды жан - әдепті //Отбасы және балабақша. – 2005. -№5. – Б.14-1
3. Әубакірова А. Отбасындағы сыйластық //Бастауыш мектеп. – 2005. -№4. – Б.22-23
4. Бейсенбиева К. Бала – көңіл қуанышы // Отбасы және балабақша.-2000.- №3-4.- Б.3-4