Дүйнөдөгү эң татаал (оор) математикалык маселе кайсы?

Дүйнөдөгү эң татаал математикалык маселелердин (сырлардын) бирин америкалык математиктер Эндрю Сазерленд жана Британиянын Бристоль университетинен Эндрю Букер чечкен. Алар кубдары 42 ге бара болгон үч санды эсептеп чыгышты. Эсептөөлөргө компьютердин миллион саат убактысы кеткен.

1954-жылы коюлган маселе төмөнкү теңдеме менен туюнтулган:

x³+y³+z³=k

k – 1 ден 100 гө чейинки сандардын ар бири. Тапшырма х, у жана z сандарын табуу болчу.

Ондогон жылдар бою математиктер бирден 100 гө чейинки бүтүн сандар үчүн чечимдерди издеп келишкен. Окумуштуулар 33 жана 42 ден башка бардык сандар үчүн маанилерди таба алышты. Акыры 33 саны үчүн маселе чечилди - муну британиялык Эндрю Букер жасап, жаңы эсептөө алгоритмин түзгөн жана кубаттуу компьютерди пайдаланып чечимди тапкан. Чечим үч жумада табылган.

Букер өзүнүн чет өлкөлүк кесиптеши Эндрю Сазерленддин колдоосун алууну чечкен. Маселени чечүү үчүн окумуштуулар дүйнө жүзү боюнча жарым миллиондон ашык жеке компьютерлерди глобалдык компьютердик тармакка бириктирген Charity Engine тармагын колдонууну чечишкен.

Көйгөйдү чечүү үчүн бир миллион сааттан ашык компьютер убактысы кетти. Натыйжада планеталардын акылы үч санды ойлоп тапкан. Бүт теңдеме мындай көрүнөт:

(-80538738812075974)³+80435758145817515³+12602123297335631³=42