Ілияс Жанс?гіров «?нші» ?ле?і.

А?ын І. Жанс?гіров ?мірі жайында ма?л?мат беру. ?нші ?ле?іні? м?н-ма?ынасын т?сіндіру. ?нші композитор, айтыскер а?ын Найманбаев ?сетті? ?мірі жайынан ке?інен ма?л?мат беру.

?) Т?рбиелігі. ?аза? ?неріні?, к?й ?неріні? ?ара ?обызы домбырасыны? ?асиетін д?ріптеу.

б) Дамытушылы?ы: танымды? ?ызы?ушылы?ты оята дамыту, ?нерді с?йуге, ?абілеттілікті арттыру.

Саба?ты? к?рнекілігі: І. Жанс?гіров портреті, «Шы?армалар жина?ы» 3 томды?.

С.Жан?білов «Ол ерте? атылады» ?. Найманбаев «Шы?армалар» интерактивті та?та, «С?зж?мба?»

Саба?та ?олданылатын ?діс-т?сілдер: баяндау, т?сіндіру, с?ра?-жауап, тест с?ра?ы, м?нерлеп о?у,топтастыру.

Саба?ты? барысы: а) ?йымдастыру кезе?і о?ушылармен амандасу, т?гелдеу, сабба??а назарларын аудару.

?) ?й тапсырмасын с?рау, ба?алау

1) С.Сейфуллинні? «?амаудан» «Т?лпарым» атты ?ле?дерін жат?а айту.

2) ?ле?ні? мазм?нын т?сіндіре айту, пысы?тау с?ра?тарын ?ою.

3) тест бойынша ж?мыс.

Пысы?тау с?ра?тары:

1. Балалар б?л ?ле?дердегі т?т?ын кім?

Кімдерді? образы?

1. Оны? к??ілі кімге асы?ып, кіммен іштей сырласып отыр?

С?кенні? ?ле?дерінде а?ынны? ?з бейнесі бейнеленгендігі белгілі болды, я?ни а?ынды? т?л?а дегеніміз не? Шы?армаларда?ы а?ынны? ой- арманы, жан-сезімі, д?ниетанымы, ма?сат-м?раты ай?ын к?рінеді.

А?ын жазушылар шы?армаларынан ?аза?станны? биікке жетуіне ?ос?ан ?лестерін білеміз. Б?гін біз ?з е?бегін ту?ан хал?ына арна?ан ??лагердей д?лд?л а?ын

І. Жанс?гіровті? ?мірі, а?ынды? ?лемі жа?ынан с?з ?оз?ап, «?нші» ?ле?іні? иесі ?.Найманбаевты? ?нері, ?мірі туралы ке?інен танысатын боламыз.

Жа?а саба?: Интерактивті та?тадан а?ын Ілияс Жанс?гіров ?мірін, шы?армашылы?ын ты?дау.

«Жылдар с?йлейді» к?рнекілігі ар?ылы І.Жанс?гіровті? ?мір жолын, шы?армашылы?ын айтып ?темін.

1894ж І. Жанс?гіров

1905-1911ж.ж 1916ж 1920ж 1925ж 1928ж 1934-1936ж 1938ж

1. 1894ж Талды?ор?ан облысы, А?су ауылында д?ниеге келген.
2. 1905-1911 жылдары ал?аш?ыда ?ксінен хат танып, содан со? молдадан о?ып, ?ара?ашта?ы татар ?лгісіндегі мектепте д?ріс алды.
3. 1916ж «?ншіге» ?ле?ін жазады
4. 1920ж Алматы?а келіп, ?ш айлы? м??алімдер курсын бітіреді.
5. 1925ж М?скеудегі журналистика институтына т?седі.
6. 1928ж Елге келіп « Е?бекші ?аза?» ( ?азіргі, «Егемен ?аза?стан») газетінде ?ызмет ат?арды. «Са?ана?» деген т???ыш кітабы жары? к?рді.
7. 1934-1936 жылдары ?аза?станда к?ркем ?дебиет баспасында поэзия б?лімін бас?арады.
8. 1938ж З?лмат ?олына ілігіп, ату жазасына кесіледі.

І.Жанс?гіров «?нші» ?ле?ін 1928ж, 1933 жыл?ы жина?тарына кіргізген. Ілияс ?. Найманбаевты? «?сет» атты ?нін ?те жа?сы к?ретін еді, сонды?тан м?жіліс бол?ан жерде, ?ле? айту?а тура келсе, алдымен ?сетті айтатын еді ж?не барлы? ы?ыласын сала, барлы? сезімін ж?мсай айтатын еді. Ол «?нші» ?ле?іні? с?зін негізінен ?сетті? ?зінікі, мен тек біраз ??дедім»,- дейді.

?ле? ас?ан ?нші, сазгер ?. Найманбаевты? атынан жырланады.

?сет Найманбай?лы 1867 жылы Жез?аз?ан ?лкесіні? А?то?ай ауданыны? «?ызыл арай» ауылында д?ниеге келген ?сетті? ?кесі Найманбай, шешесі Керме?ас кедей адамдар болыпты. Ол ?лдан жал?ыз бол?ан.Ол ескіше,я?ни м?сылманша о?ы?анмен ?жептеуір білімді бол?ан.

?сетті? даусы айры?ша зор бол?ан. ?ншілік ?нерін ?бден ме?герген со? ?ана ол ?з жанынан ?н шы?ара баста?ан. Сондай-а? ол суырып салма а?ын бол?ан.

Ол Ырысжанмен, К?рібай, С?мет, ?али,Ба?тыбай, Кемпірбай сынды а?ындармен айтыс?а т?сіп, айтыскер а?ын атан?ан. С.М??анов: «Біржанны? ?ні сия?ты, ?сетті? ?ндері де аса биік, ыр?а?ты ?айрылымы ?иын бол?ан. Сонды?тан оны? ?ндерін ?йрену де ?иын еді,»-деген пікір айтады.

?. Найманбаевті? жас кезінде шы?ар?ан ?ндеріні? біріне жататын «Інжу-маржан» ?ні-??рылысы, ?уенділігі жа?ынан ?аза? ?ндеріні? ?ажаптарыны? бірі.

О?улы?та берілген «?нші ?ле?ін ?нтаспадан ты?дап, (дыбыстал?ан, электронды о?улы? 7-сынып. ?дебиет ) дауыс м?неріне к??іл б?ле, о?ушылар?а м?нерлетіп о?ытамын. ?ле?де а?ынны? ?зіне ?ояр талабы ?андай? аны?тау.

А?ын ?н салса а?ыратып, жайлантып, ?о?ырлатып, жамыратып, ?о?ыр ?аздай мамырлатып, боздатып, к??ірентіп, н?сердей жауындатып, б?р?а?татып, ж?йіткітіп, а??ылдатып, шалы?татып, талдырып, тамылжытып, ?серлетіп.деп к?семше етістікке жан бітіре с?йлетеді.

Д?птермен ж?мыс.

?ле? ??рылысына талдау жасау.

Ар-?ын-мын, а-тым ?-сет, а-рын-да-?ан, -11-а

А-рын-дап ?н са-ла ма да-ры-ма-?ан, -11-а

Ас-пан-ны? а-я-сында ?н шал-?ыт-?ан,

Б?л-б?л-мын дау-сы к?к-те да-мыл-да?ан -11-а

?ле? 11 буна?ты, ш?быртпалы ?й?ас т?рінде жазыл?ан.

?ле?ге теориялы? талдау жасау:

?ле?нен ауыстыруды (метафораны) табайы??

1)Метафора дегеніміз не? С?з м?нін ??дендіре, ?згерте айту, суреттеліп отыр?ан затты не ??былысты ай?ындай т?су ?шін, ?зіне ??сас ?зге зат?а не ??былыс?а балау.

(Б?лб?лмын, т?лпармын, жор?амын, майдамын, тауы?пын, ??м-?ыстау, ?лке-к?ктеу, ?зен-к?зеу, жайлауым –жалпа? дала, с?з-жа?быр, даусым-дауыл, ?нім –ескек).

1. ?ле?нен те?еуді табу. Те?еу дегеніміз не?

Те?еу ?ле? м?нін ?аншалы?ты ашып т?р?

Бір затты ?зіне ??сас екінші зат?а те?естіріп, -дай-дей, тай-тей.

Ж?рна?ы ар?ылы жасалатын теориялы? ??ым.

?йректей, ?аздай ?ал?ып ж?рмін ж?зіп,

А??удай аспанда?ы ?нді ?рлетіп,

?о?ыр ?аздай мамырлатып,

Інгендей к??ірентіп,

Н?сердей жауындатып,

?азандай дауылдатып,

?амыстай сауылдатып)-деп ?нші ?зіні? хал?ыны? еркесіне айнал?анын ма?танышпен сездіреді.

«С?зж?мба?»

1. ?сетті? ?кесі? 3)?сетпен айтыс?ан?
2. ?сетті? анасы? 4) ?сет кім?

?з хал?ыны? еркесіне, ма?танышына айнал?ан ?сет д?уірінде ?мір с?рген ?нші а?ындарды топтастыру.

А?ан сері

?кілі Ыбырай Біржан сал

?нші-а?ындар:

Сара а?ын Жаяу М?са ?міре ?ашаубаев

?нтаспадан ?сет ?ншіні? «Інжу-маржан» ?нін ты?дау.

Саба?ты ?ортындылау:

?нерді? биігіне талмай ?ш?ан,

К?бейсін ?нерпаздар ?рбір т?стан

Ата-салт, д?ст?рлерге берік болып,

Т?уелсіз жасай берсін, ?аза?стан-деп, ?нерді

жал?астырушы о?ушыларды? ?здері екендігін айта келіп, ?нер туралы, ?азіргі ?аза? ?неріні? ?ркендеу жайында ой ?оз?ап, ?н-к?й, ?нер туралы ма?ал-м?телдер айт?ызамын.

«?нерлі ?рге ж?зер»

«Жігітке жетпіс ?нерде аз»

«?нерді ?йрен де, жирен»

«Ел іші-алтын бесік»

«Болмаса?да ??сап ба?, бір ?алымды к?рсе?із» демекші, ?з беттерінше ?ле? жазатын о?ушыларды? ?ле?дерін ты?даймыз. «?нері? ?рге ж?зсін» деп марапаттаймын.

Жа?а ?ана ?шып келе жат?ан балапанны? ?анатына су б?ркіп, шабытын оятамын.

Саба??а ?атысып отыр?ан о?ушыларды ба?алаймын. ?атыспай отыр?андары болса, ескерту жасаймын.

?йге тапсырма:

«Ел іші-?нер кеніші» та?ырыбына шы?арма жазып келу.