Жас химиктер

«Жас химиктер»

Интеллектуалды сайыс

Ж?ргізуші: - Армысыздар ?ла?атты ?стаздар, ??рметті о?ушылар! Елбасымыз ?з жолдауында ?аза?станда адами капиталды? сапалы ?суі е? біріншіден білім беру саласына ?атысты екендігін ?адап айт?ан болатын. Алды??ы ?атарлы елдермен б?секеге ?абілетті болу ?шін де сапалы білім болу?а тиіс екендігі б?лжымас за?дылы?. Сапалы білім – саналы ?рпа?. Ендеше, осы ма?сатта оздырыл?алы отыр?ан «Жас химиктер» интелектуалды сайысына ?ош келді?іздер!

«Ж?йріктен ж?йрік озар жарыс?анда» демекші, алдымен сайыс?а ?атысушы сайыскерлерімізді орта?а ша?ырса?. (сайыс?а ?атысушылар таныстырылады.)

Сайыс бол?а жерде т?реші болатыны даусыз. Сайысымыз?а ба?ылау жасайтын т?уелсіз сарапшыларымызды таныстырып ?тсек. (сарапшылар таныстырылады)

Ж?ргізуші: - Сайыс?а ?атысушыларды сайыс барысымен таныстырып ?тсек.

Сайыс?а 6 ойыншы ?атысады.

• Бірінші айналым «Б?йге». Б?л б?лімде 8-9 сынып химия п?нінен 10 тест с?ра?тары беріледі. ?р д?рыс жауап 10 ?паймен ба?аланады.
• Екінші айналым «Дода». Б?л б?лімде ал?аш?ы айналымда жина?ан ?пайлар толы?ымен са?талады. Сонымен ?атар, 6 ?яшы? берілген. Бірінші айналымда е? т?мен ?пай жина?ан ойыншы ?яшы?ты бірінші та?дау ???ына ие. ?р ?яшы?та 5 с?ра?тан жасырыл?ан. ?р с?ра??а жауап беру уа?ыты 10 секунд. Осы айналымнан кейін екі тур ?орытындысы шы?арылып, ?пайы т?мен 3 ойыншы сайыстан шы?арылады.
• ?шінші айналым «К?кпар». Б?л айналымда 3 та?ырып беріледі. ?р та?ырыпта ?иынды?ына байланысты 10, 20, 30, 40, 50 ?яшы?тары бар. Сайысты ?пайы жо?ары ойыншы бастайды.

Сайыс барысымен таныс болса?, «Жас химиктер» интелектуалды ойынын бастаймыз.

Іске с?т!

Бірінші айналым «Б?йге».

І-айналым тапсырмасы.

1. Т?мендегі ??былыстарды? химиялы? реакция?а жататыны:

А) м?зды? еруі

?) ?антты? еруі

Б) к?кіртті? жануы

В) с?тті? ?айнауы

2. ?ай ?осылыста оттегіні? тоты?у д?режесі -1 - ге те??

А) Na₂O ?) H₂ O₂ Б) OF₂ В) KNO₃

3. ?нерк?сіпте оттегі алу ?шін ?олданылатын зат:

А) судан ?) KMnO₄ Б) KClO₃ В) ауадан

4. Бром Br₂ молекуласында?ы химиялы? байланыс т?рі:

А) ионды?

?) сутектік

Б) ковалентті полюсті

В)ковалентті полюссіз

5. Диссоциация кезінде анион ретінде тек гидроксид – ион т?зетін заттар:

А) сілтілер ?) ?ыш?ыл т?здар Б) ?ыш?ылдар В) ?ос т?здар

6. К?міртекті? аллотропиялы? т?р ?згерістері:

А) а?, ?ызыл, ?ара;

?) алмаз, графит, карбин;

Б)ромбты, моноклинді, пластикалы?;

В)кристалды, аморфты;

7. Атомны? электронды? де?гейлер санын ?алай аны?тайды?

А)реттік н?мірі бойынша

?)топ н?мірі бойынша

Б)период н?мірі бойынша

В) атом массасы бойынша;

8. Еріген затты? массалы? ?лесі ?лшенеді:

А) граммен

?)мольмен

Б)г/мольмен

В)пайызбен

9. Na₂ SO₄ ?осылысында?ы к?кіртті? валенттігі нешеге те??

А)3

?)4

Б)5

В)6

10. Суды толы? тазарту ?шін ?олданылатын ?діс:

А)фильтрлеу

?)хлорлау

Б)дистельдеу

В)т?ндыру

Екінші айналым «Дода». ІІ-айналым тапсырмасы.

І-?яшы?.

1. Периодты? ж?йені? кіші периодтарында?ы химиялы? элементтерді? ядро заряды ?л?ай?ан сайын атом радиусы ?алай ?згереді?

(периодты ?згереді немесе кішірейеді)

1. Электртерістіктері бірдей атомдарды? арасында?ы байланыс т?рі. (ковалентті полюссіз)
2. Диссоциация кезінде катион ретінде тек сутек ионын т?зетін ?осылыстар. (?ыш?ылдар)
3. Зат массасыны? са?талу за?ын аш?ан ?алым. (Ломоносов)
4. ?алыпты жа?дайда 5 моль газды? к?лемі. (112 л)

ІІ-?яшы?.

1. Периодты? ж?йеден негізгі топша элементіні? валенттігін ?алай аны?тайды? (топ н?мірі бойынша)
2. Электртерістіктері ?р т?рлі, орта? электрондар ж?п есебінен т?зілетін байланыс т?рі (ковалентті полюсті)
3. Диссоциация кезінде катион ретінде сутек ж?не металл иондарын т?зетін ?осылыстар (?ыш?ыл т?здар)
4. Электролиттік диссоциациялану теориясыны? авторы. (С.Аррениус)
5. 10 моль к?кіртті? массасы. (320 г)

ІІІ-?яшы?.

1. Период бойынша бейметалды? ?асиеті ?алай ?згереді?

(солдан о??а ?арай артады)

1. Авагадро саныны? санды? м?ні. (6,02*10²³)
2. Мыс атомында?ы байланыс т?рі. (металды?)
3. Зат ??рамыны? т?ра?тылы? за?ын аш?ан ?алым. (Ж.Л Пруст)
4. 12 моль натрий гидроксидіні? NaOH массасы. (480 г)

ІV-?яшы?.

1. Топ бойынша бейметалды? ?асиеті ?алай ?згереді?

(жо?арыдан т?мен ?арай кемиді)

1. Заттарды? еріген немесе бал?ы?ан к?йінде иондар?а ыдырауы. (диссоциациялану)
2. Ас т?зы NaCl молекуласында?ы байланыс т?рі. (ионды?)
3. Металдарды? электрохимиялы? кернеу ?атарын жаса?ан орыс ?алымы (Бекетов Н.Н.)
4. 10 моль азотты? N₂ к?лемі. (224 л)

V-?яшы?.

1. Неліктен период бойынша солдан о??а ?арай металды? ?асиет кемиді? (атом радиусы кішірейгендіктен)
2. Жылу мен жары? б?ле ж?ретін реакциялар (жану реакциясы)
3. Cl₂ хлор молекуласында?ы химиялы? байланыс.(ковалентті полюссіз)
4. Периодты? за?ды аш?ан ?лы орыс ?алымы. (Д.И Менделеев)
5. К₂Сr₂О₇ молекуласында?ы хромны? тоты?у д?режесі (+6)

VІ-?яшы?.

1. Топ бойынша жо?арыдан т?мен ?арай бейметалды? ?асиет кемиді. Неліктен? ( атом радиусы артады)
2. ?рекеттесуші заттарды? ??рамына кіретін атомдарды? тоты?у д?режелеріні? ?згеруі ар?ылы ж?ретін реакциялар.

(тоты?у-тоты?сыздану реакциясы)

1. Электртерістігі е? жо?ары элемент (фтор)
2. ?орша?ан орта факторларыны? ?серінен металдарды? б?лінуі (жемірілу, коррозия)
3. К₃РО₄ фосфорды? тоты?у д?режесі (+5)

?шінші айналым «К?кпар». ІІІ-айналым тапсырмалары.

«Элементтер» та?ырыбы.

10-?пай.

Периодты? ж?йедегі е? же?іл элемент. Латыншадан аудар?анда «су тудырушы» деген ма?ына береді. Ал?аш рет 1776 жылы а?ылшын ?алымы Генрих Кавендиш алды. (Сутегі. Аr(Н)-1,008)

20-?пай.

Ол иіссіз, т?ссіз, д?мсіз газ. 18 ?асырда оны а?ылшын химигі Дж. Пристли мен швед ?алымы К.В. Шееле ал?ан болатын. Лабораторияда оны? массалы? ?лесі к?п, тез айырылатын заттардан алады. Таби?атта фотосинтез процесі кезінде б?лінеді. (Оттегі)

30-?пай.

Ол сары т?сті, суда ерімейтін морт сын?ыш кристалл. Аллотропиялы? т?р?згерісіні? саны 3, оны? бірі – моноклинді деп аталады. Медицинада тері ауруларын емдеу ?шін пайдаланады. (К?кірт)

40-?пай.

Ол иіссіз, т?ссіз газ. Ауадан с?л же?ілдеу. Молекуласында ?зара еселі ?ш байланыспен байланыс?ан. Ресми ашыл?ан жылы 1772 жыл. Тыныс алу?а жарамсыз бол?анды?тан оны? атауы «тіршіліксіз» деген ма?ына береді. Алайда онсыз тіршілікті? болуы м?мкін емес. (Азот)

50-?пай.

Периодты? ж?йеде агрегатты? к?йі с?йы? болатын екі элементті? бірі. 1826 жылы француз о?ымыстысы Ж. Балар аш?ан ?о?ыр т?сті, улы зат. Атомында?ы нейтрондар саны 45-ке те?. (Бром)

М??алім: Сонымен со??ы кезе?ні? ?орытындысына то?талып, ?діл-?азылар?а с?з кезегін берсек.

М??алім: Заман ?анша ?иын –?ыстау болса да,

Игі істер болып жатыр ?аншама.

Ж?зден ж?йрік,мы?нан т?лпар таныл?ан,

Жас химиктерді- танытпаса? бола ма?

М??алім: С?зді? кезегін ?діл-?азылар?а береміз.

Ж?ргізуші: Сонымен б?гінгі «Жас химиктер» сайысы ?з м?ресіне жетті.Же?імпаздар?а

алда ?лі де биік –биік асулардан к?ріне бері?дер деп тілек білдіреміз.

Назарлары?ыз?а рахмет. ?ош сау болы?ыздар!