Мамлекет тушунугу

Сабактын максаты: Окуучулар мамлекет, укук жана алардын

белгилери ж?н?нд? билишет.

Ошондой эле укук бузуунун т?рл?р?н,

жоопкерчиликтерин окуп ?йр?н?ш?т.

Окуучуларды ?з мамлекетин с?й??г? жана ?з укуктарын

бил??г? тарбиялоо.

Сабакта колдонулуучу ресурстар: Окуу китеби, окуу материалы

Сабактын тиби: стандарттуу.

Сабактын методу: интерактивд??.

Сабактын ж?р?ш?: а) Уюштуруу.

б) ?й тапшырма.

в) Жа?ы тема.

Саламатсы?арбы балдар,кана ?тк?н сабакты эске салып алалы.

?й тапшырмасы: “Суроо талап жана сунуштун ?з ара мамилеси”.

1.Суроо талап деп эмнени айтабыз?

2.Сунуш деп эмнени айтабыз?

3.Баанын те? салмактуулугу деп эмнени айтабыз?

4. Суроо талап менен сунуштун ийри сызыгын чийип т?ш?нд?р?п бер. Азаматсы?ар балдар ?й тапшырмасына жакшы даярданып келипси?ер.

Эми б?г?нк? ?т? турган сабагыбыз.

“Мамлекет жана укук т?ш?н?г?”.

Негизги т?ш?н?кт?р: Мамлекет.

Мамлекеттин белгилери.

Мамлекеттин функциялары.

Укук, укук булактары. Укук бузуунун т?рл?р?.

Байыркы уруучулук коомдо адамдар туугандык белгилери менен биригишкен. Уруучулук коомдун башкаруу органдары болуп аксакалдар ке?еши,башчы,жол башчы,диний жетекчилер эсептелишкен. Акырындап башкаруучулар катмары м?лкт?к абалы боюнча айырмаланып бай- кедейлер п.б. Мамлекет болсо калктын аймактык отурукташуусу боюнча бийлик ж?ргуз?шк?н. Ошентип мамлекет 3 элементтен турат: Калкы, Аймагы, Бийлиги.

Епипетте б.з.ч.4 ми? жылдыкта таптардын п.б.менен э? алгачкы Мамлекет к.ч.

Эксплуатациялануучу кулдар менен дыйкандардын ?ст?н?н кул ээл??ч?л?рд?н ?ст?мд?г?н кармап туруучу к?ч мамлекет деп аталган.

Ал эми –орто кылымдын башында 500-жылы франктарда эзил??ч?л?рд? баш ийдирип турган к?ч мамлекет пайда болгон.Таптардын пайда болушу менен франктардын мамлекети т?з?лг?н. Мамлекеттин келип чыгышынын себеби,бул коомдо баш аламандыкка жол берб?? жана саясий бийликке курал болуп эсептелет.

Италиялык философ Никкало Макиавелли кылымда Батыш маданиятына азыркы мамлекет т?ш?н?г?н биринчи болуп киргизген. Макиавели мамлекетти ?з алдынча т?з?л?ш деп айткан жана аны элдин эркиндигин,укуктарын коргой билген ж?нд?мд??,акылдуу жетекчилер башкарууга тийиш деген.

Мамлекеттин белгилери.

Эгеменд??л?к

Чек арасы мыйзам чыгаруу

Мамлекеттин укугу

белгилери

Элдик бийлик сакык саясаты

МАМЛЕКЕТ деп суверенд??л?кк? ээ болгон,бардыгы ?ч?н бирдей милдетт?? мыйзам чыгарган, башкаруучу жана мажбурлоочу а тайын аппараты бар,калктан салык жыйнай алган бийликтин бирдикт?? саясый уюмун айтабыз.

Мамлекеттин функциялары-бул коомчулукту башкаруу боюнча мамлекеттик ишмерд??л?кт?н ар кандай т?рл?ру болуп эсептелет.

Алар ички жана тышкы болуп б?л?н?т.

Ички функциялары:

элдик бийликти камсыз кылуу,социалдык мамилелерди ж?нг?

салуу,калктын турмушу ?ч?н шарт т?з??,салык жыйноо,айлана

ч?йр?н? коргоо.

Тышкы фунуциялары:

Мамлекеттик чек араны коргоо,башка мамлекеттер менен

кызматташтык мамилелерин т?з??,мамлекеттин кызыкчылыгын

коргоо,тынч жашоого шарт т?з??.

Алгачкы общаиналык жана уруучулук коомдо укук болгон эмес,бирок бийлик болгон.Алардын э? алгачкы ж?р?ш-турушэрежелери болуп ?рп-адаттар, каада-салттар,ж?р?лг?л?р,б.а.адеп-ахлак ченемдери эсептелген. Жеке менчик п.б.эз??ч?л?р жана эзил??ч?л?р табы келип чыкканда бийликтин куралы катары мамлекет пайда болгон. Аны менен бирге укук да к.ч.

Укук деп –мыйзам де?гээлине к?т?р?лг?н,мамлекет тарабынан

белгиленген, жалпыга милдетт??,ж?р?ш-туруш эрежелеринин

системасы аталат.

Укук булактары: мыйзам,Президенттин жарлыгы,?км?тт?н токтому,

Кодекстер,жергиликт?? ?з алдынча башкаруу органдары.

Мамлекет бизге укук бербейт,бирок алар менен камсыз кылууга милдетт??.

Д?йн? ж?з?нд? ар бир адам кайсы ?лк?д? жашаганына карабастан бирдей

укуктарга ээ болот.

Укук бузуу-бул коомдун кызыкчылыктарына зыян келтир??ч? иш

аракеттер.

Укук бузуунун т?рл?р?: 1.Тартип бузуулар.

2.Административдик укук бузуулар.

3.Кылмыштар.

Тартип бузуулар- эмгек тартибин бузуулар

аскердик тартип бузуулар.

Эмгек тартибин бузуулар- жумушка келбей калуу же кечигип кел??, жумушка

мас абалда кел??,ишин сапатсыз жасоо ж.б.

Административдик укук бузуулар-коомдук тартип бузуулар,паспорт

системасын бузуулар,жол ж?р??

эрежесин,санитариялык,?ртк? каршы

эрежелерин,чек ара режиминин

эрежелерин бузуулар кирет.

Жарандар администрациялык жоопкерчиликке 16 жаштан тартылышы м?мк?н. Администрациялык укук бузуулар кылмыш болуп эсептелбейт.

Кылмыштар.

Укук бузуулардын ичинен бир кыйла коркунучтуусу кылмыш б.э. Кылмыштын турл?р?,аларга кандай жаза берилери Кыргыз Республикасынын Кылмыш жана жаза кодексинде каралган.Кылмыштар адамдын коопсуздугуна,анын укуктарына жана эркиндигине,мамлекеттик т?з?л?шк?, жарандын ден соолугуна,?м?р?н?,ар-намысына,менчиктиин ар кандай формаларына каршы жасалган аракет же аракетсиздик кирет.

Бышыктоо: 1.мамлекет деген эмне?

2.мамлекет канча элементтен турат.

3.Э? алгачкы мамлекет качан п.б.

4.мамлекеттин белгилери канчага б?л?н?т?

5.мамлекеттин функциялары деген эмне,канчага б?л?н?т?

6.укук деп эмнени айтабыз?

7.укуктун булактары кайсылар?

8.укук бузуу деген эмне?

9.укук бузуунун т?рл?р?н айтып бергиле?

10.тартп бузууларга кайсылар?

11.администрациялык укук бузуулар кайсылар?

Жыйынтыктоо:

Балдар,мамлекет деп- суверенд??л?кк? ээ болгон,бардыгы ?ч?н бирдей милдетт?? мыйзам чыгарган,башкаруучу жана мажбурлоочу атайын аппараты бар,калктан салык жыйнай алган бирдикт?? саясый уюмун айтабыз.

Демек окуучулар Мамлекети?ердин,эли?ердин чыныгы патриоту болууга,алардын ?с?п-?н?г?ш?н? ?з салымы?арды кошуушу?арды каалайм.

Билимдерин баалоо:

Уй тапшырма : Мамлекет жана укук т?ш?н?г?.