М??алім мен о?ушыны? табыс?а жету факторы білім беру ?рдісіндегі т?л?а аралы? ?атынастар р?ліні? мазм?ндылы?ы

М??алім мен о?ушыны? табыс?а жету факторы білім беру ?рдісіндегі т?л?а аралы? ?атынастар р?ліні? мазм?ндылы?ы

Педагогикалы? процесті? ма?ызды ??рамы о?у ісіндегі субьектілер -о?ытушы мен о?ушыны? т?л?алы? ба?ыттал?ан ?зара ?рекеті болып табылады.

Елбасы мемлекет та?дырымен ?рпа? та?дырын ?атар ?ою ар?ылы мемлекетімізді? б?гінгі стратегиясы- ?з жерін, елін с?йетін, адамгершілік ?уаты мол, ата –бабаны? ?дет ??рпы мен салт - д?ст?рін бойына сі?ірген парасатты, ?з ойын еркін жеткізе алатын дарынды, білімді, салауатты ?ылыми ж?мыстар?а бейім т?л?аны т?рбиелеу м?селесін ал?а тартып «Елімізді 2030 жылы барыс?а айналдыратын к?ш мектеп партасында отыр?ан о?ушылар мен 15-20 жас аралы?ында?ы жастар» деген.

 М??алім мен о?ушы ?атынасыны? ?зінідік ма?саты бірін-бірі т?сінуі. Саба?ты жоспарлап отыр?анда, ?з ойын жа?сы жеткізе алу?а, ?зіні? талаптарын туындата білуге ?йрету, о?ушылармен ж?мыс істеу барысында оларды? саба??а ?ызы?ушылы?ын арттыратын ?дістерді ?олдануы ?ажет. М??алім балалармен д?рыс ?арым-?атынаста болу ?шін олар туралы мынандай деректерді білуі ?ажет: О?ушыны?ы аты –ж?ні, мекен – жайы, жан?ясы, сырт?ы келбеті, с?йлеу ерекшеліктері, о?у?а, е?бекке бейіні, адамдармен ?арым- ?атынасы, а?ыл мен дарындылы? ?асиеті.

 О?ушыларды? ?леуметтік да?дыларымен п?нге ?атысуына ы?пал ететін факторларды? бірі п?н м??аліміні? балалармен тіл табыса білу ?абілеті болып саналады. М??алімні? жеке басыны? ?ажеттілігі о?ушыны? п?нге деген ?ызы?ушылы?ына елеулі ?сер етеді. Оны? с?зі, ж?ріс т?рысы, ?зін-?зі ?стауы, м?дениеттілігі ?р дайым бала ?шін ?лгі болып табылады. Жас ?спірімдер ?шін м??алімні? рухани д?ниесі ?здеріне деген к?з ?арасы ма?ызды р?л ат?арады. ?азіргі ?о?ам м??алімні? о?ушы?а ?з іс-?рекетіні? субъектісі деп ?арау ?ажеттілігін талап еткенімен, м??алімдер де со?ан жетуді к?здегенімен на?ты о?у ?рдісінде оны толы? ж?зеге асыра бермейтіні жиі бай?алады.

 К?птеген м??алімдер «м??алім беделіні? т?мендеу салдарынан о?ушылар арасында д?рыс к?з карас ?алыптаспайды, сонды?тан оларды тек ?ата? т?ртіпке ба?ындыру керек. К?п жа?дайда саба?ты тияна?ты ж?ргізу м?мкін болмай о?ушылар ауа сия?ты жайылып кетеді. ?ата? талап ?оймаса? о?у?а ынтасы болмай ?алады. Сонды?тан балалар ?лі де ?зін -?зі игеруге дайын емес. Олар еркін ?арым –?атынасты? м?нін т?сінбейді. Шулап саба?ты? ?тілуіне м?мкіндік бермейді. Сол себептен ?ата? т?ртіп ?ажет» деп санайды.

 О?ушыны? о?у?а болсын, достарымен ?арым-?атынасында болсын, ?андай мативтерді т?рткі бол-?анды?ын шын м?нінде ажырата білуді? е? ?ажетті шартты да осы ?зара ?арым-?атынас?а т?уелді. М??алім о?ушыны? ?рекетін тек сырттай ба?ылап ?оймай, олармен ?оян –?олты? араласа ала?анда ?ана баланы жа?ыннан таниды. ?рине баламен орта? тіл табысу ?шін мамандарды? бала психологиясы, оларды? ?р сатыда?ы ерекшеліктері ж?нінде теориялы? білімі болуы керектігі даусыз. Жас ?спірімдерді? бойына адамгершілік ?асиеттерді дарыта отырумен бірге м??аліммен баланы? ?арым –?атынасы демократиялы т?рде болуы шарт. М??алімні? бойында т?рт ?арым –?атынас ?дебі принциптеріні? болу ?ажет: Олар

 1.?немі жылы шырай таныту: м??алімні? ?рбір с?зі оны? к??іл к?йін білдіреді. М??алімні? жылы шырай танытуы оны? с?йлеген с?зінен, дауыс ыр?а?ынан, ?имыл –?оз?алысынен к?рінеді. Балалар туралы айт?ан ?рбір с?зі о?ан деген к?з?арасын білдіреді.

 2.?немі мада?тап отыру: Баланы ?немі ма?тап, оны? ?рбір іс -?рекетіне к??іл б?лу, баланы? рухани ?суіне жа?сы ?сер етеді. Бала ?зіне сеніп тапсырыл?ан ?рбір іске сеніммен кірісіп ?зіні? ?абілетін толы? ашу?а ?мтылады. ?лкендер ?олдап отыр?анда балалар ?здеріні? біліктерін б?рын?ыданда табысты іске асырады. Ма?тау бала?а ?анат бітіріп ?абілеті мен м?мкіншілігін арт-

 тырады. Ма?тау бала?а білім беру мінезін т?рбиелеу жолында?ы е? ма?ызды кілт болып саналады.

 3.Ынтыма?тасты?: М??алім 45 минутта о?ушылар?а саба?ын ?ызы?ты ?ткізе білсе, о?ушы сол м??алімні? саба?ына жа?сы дайындалып келеді. Егер м??алім саба?ын д?рыс ?йымдастыра алмаса, о?ушылар?а ?алай болса солай с?йлесе, орынсыз бала?аттай берсе, о?ушымен тіл табыса аламаса, саба? ?стінде ?р т?рді сылтаумен саба? ?тілмесе, м??алімні? о?ушы алдында беделі т?мендеп о?ушыны саба?ына ?ызы?тыра алмайды. Сонды?тан ынтыма?тасты? м??алімні? негізгі ??ралы.

 4.О?ытумен т?рбиелеу ?рдісі: Білім берудегі негізігі ма?сат балаларды зерделі де, ?негелі адам болып ?суіне т?рбиелеу. Біліммен ?атар олар?а адамгершілік негіздерімен ?негелі ?мір принциптерін ба?алап, ?здері та?дауына жол беру керек. Балаларды ?з ойларын, ?з пікірлерін, ?з сезімдерін д?л айтып беруге ?йрету ?ажет. Сонда ?ана олар бас?аларды? к??іл к?йін б?лісе алады. ?зіне сенімді, ?з сезімдерін шын айта алады, д?рыс пікірлерін айтып бас?алар?а к?мектесе алады.

 М??алім мен о?ушылар арасында?ы ?арым –?атынас?а кері ?сере ететін факторды? бірі о?ушыларды оларды? ?леументтік жа?дайларына ?арай алалап б?лу, ата-анасыны? ?ызмет д?режесіне, оларды? ?олында?ы д?улетіне ?арап бір сыныпта?ы балалар мен ?р т?рлі ?арым –?атынас жасау со??ы кезде беле? алып кетіп баражат?ан жа?ымсыз ??былыстар жеткілікті.

 Б?гінгі та?да мектептерге м??алім емес на?ыз ?стаз ?ажет. ?кінішке орай мектептерде на?ыз ?стаз жетіспейді. М??алімдерді? балалар?а деген мейірімі ?те т?мен. М??алім мен о?ушы арасында с?йісепеншілік болмаса білім ж?рмейді.

Педагог ?р?ашанда ?зін ?о?ам талабына сай ?здіксіз т?рбиелеп отыратын, адамдармен, ?сіресе, о?ушылармен ?арым-?атынас?а тез т?се білетін, ?йымдастырушылы? ?абілеті бар, ?з п?нін жетік білетін ?рі уа?ыздаушы, таланты мен т?жірибесі то?ыс?ан, ?зіні? ?о?амында?ы саяси ?мірге белсенді араласып, ?з елі жеріне деген с?йіспеншілігі негізінде о?ушылар?а ?лгі болуы керек.

?стазды? шеберлігі - талантты ?ажет ететін ерекше бір ?нер емес, біра?, ол бас?а да мамандарды шеберлікке ?йретуде ?ажет болатын маманды?. Жас ?рпа? т?рбиесіне б?кіл ??мыры мен ?айратын ж?не бойында?ы асыл сезімдерін ба?ытта?ан м??алімдерді айту?а болады.

Елбасымыз Н?рсылтан Назарбаев "Болаша?та е?бек етіп, ?мір с?ретіндер б?гінгі мектеп о?ушылары, м??алім оларды ?алай т?рбиелесе ?аза?стан сол де?гейде болады. Сонды?тан ?стаз?а ж?ктелер міндет ауыр" деген болатын. ?азіргі заман М??алімінен тек ?з п?ніні? тере? білгірі болуы емес, тарихи танымды?, педагогикалы?-психологикалы? сауаттылы?, саяси экономикалы? білімділік ж?не а?паратты? сауаттылы? талап етілуде. Ол заман талабына сай білім беруде жа?алы??а жаны ??мар, шы?армашылы?пен ж?мыс істеп, о?у мен т?рбие ісіне еніп, о?ытуды? ?азіргі жа?а технологиясын шебер тере? ме?герген

бол?анда ?ана білігі мен білімі жо?ары, жетекші т?л?а ретінде ?ла?атты саналады деп ойлаймын.

?азіргі кезде ?ылым мен техниканы? даму де?гейі ?рбір адам?а сапалы ж?не тере? білімні?, іскерлікті? болуын ?амтиды. Шебер ?стаз дегенді шы?армашыл ?стаз деп те атар едім. Шы?армашыл ?стаз к?нделікті ?рбір саба?ын т?рлендіріп ?ткізуге тырысады. О?ушыны? білімін к?теруді? е? басты шарты-оны? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру. П?нге деген ?ызы?ушылы?ы болса ?ана, бала о?ан к??іл ?ойып ты?дап, тере?дете о?ып ?йрене бастайды. П?нге ?ызы??ан о?ушыны? білім сапасыны? жо?ары болатыны белгілі. Шебер м??алім ?немі о?ушыны? ойлау белсенділігін арттырып, білімге ?ызы?ушылы?ын тудыр?анда ?ана ?стаз ма?сатына жетеді.

Саба?ты тартымды, ?ызы?ты етіп ?ткізу - м??алімні? шеберлігі, білімділігі, таланты. Егер, м??алім саба?та бір та?ырыпты о?ытуда о?ушыларды ойландыру?а, ізденуге, т?жірибе жасап, істеген ж?мысын ?орытындылай білуге, с?йлеу м?дениетін дамыту?а, ?ылыми тілде с?йлей білуге назар аударса, келесі бір саба?ты? т?рмыс, салт- сана к?рінісіне, к?зіргі жеткіншек жете білмейтін ??ым- т?сінігін б?гінгі ?мір салтына жинастыра к??іл аударса, сол ар?ылы танымды? ма?сат ?ояды. С?йте отырып, ?лтты? д?ст?рді ?адірлей білуге, адамгершілікке, ізгіліктілікке, ?лтты? т?лім- т?бие беруге назар аударылады. Саба? ?рдісінде о?ушылар ?зіне- ?зі ба?а беруге, ?лсіз жа?тарын сын к?збен ?арау?а ?зіні? жетістігін жете білуге, ?збетімен іздене білуге да?дылары ?алыптасады. О?ушылар арасында ынтыма?тасты?, сенім ахуалы ?алыптасып, ?зара сыйласты? орнайды. Міне, осыларды педагогикалы? шеберлікті аша т?суді? та?ы бір ?ыры деп есептеймін.

М??алімге ?ойылатын талап – жауапкершілік, ж?ктелген ?лкен міндет, абыройлы істі? сан ?ырлылы?ы одан жан – жа?ты тере? біліктілікті, аса педагогикалы? шеберлікті, ?те н?зік психологиялы? ?абілеттілікті талап етеді.

Б?дан нені бай?ау?а болады? М??алімнен жан – жа?ты тере? білім-біліктілікті, сегіз ?ырлы, бір сырлылы?ты талап етіп т?р?ан жо? па?

М??алімні? бір ?ана сыры – оны? маманды?ы. Б?л д?ниеде те?десі жо? маманды? тек м??алімге ?ана лайы?. Сонды?тан ?стаз адам – к?сіби маманды?ына ??штар, оны жан – т?німен с?йетін, барлы? ?мірін со?ан арнауы тиіс. Олай болса м??алім е?бегіні? сан ?ырлылы?ы осыдан ?рбиді. М??алім адамны? ?з п?нін тере? ме?геруі оны? е? ал?аш?ы ?ыры, к?сіби шеберлілігін ?здіксіз ?штай, шы?дай т?суі екінші ?ыры болма?.

 ?шінші ?ыры – м??алімні? тілді ме?геруі – тіл шеберлігі. С?зді жетесіне жеткізе с?йлей білуді? ?зі – ?нер. Себебі, тіл – т?рбие ??ралы.

Т?ртінші ?ыры – бай?а?ышты? сезімі – к?регендігі.

Бесінші ?ыры – ?р ж?ректі білім ш??ыласымен н?рландыруды? е? тиімді, е? т?те жолын таба білетін жасампазды?ы.

Алтыншы ?ыры – жан – жа?ты дарындылы?ы.

Жетінші ?ыры – ?здіксіз, тынымсыз ізденімпазды?ы. Сегізінші ?ыры – ?лгі-?негесі, м??алім м?дениеті немесе педагогикалы? ?деп – этикасы деуге болар еді. Себебі, м??алімні? келбеті – сырт?ы м?дениеті, ?арым-?атынасы, ?зін-?зі бас?аруы, ба?ылауы, с?йлеу м?дениеті, ?здіксіз жа?арып, ?згеріп, ?немі жа?а сипат?а ие болып отыруы м??алімдік маманды?ты? е? басты этикалы? сапалы? белгісі.

М??алім – ?стаз т?л?асы, оны? іс-?рекетіні? сан – ?ырлылы?ынан ?стаз беделі деген ??ым туындайды. М??алімні? беделді болуыны? ал?ы шарттары: бірінші: бала?а ?лгілі болуы, ж?не ?лгі к?рсетуші болуы керек.

Шебер педагог к?зі ?ара?ты, ??ла?ы сергек, к?кірегі ояу, білім беру саласында ат?арылып жат?ан игі істерді? ку?сі болуы керек. Сонымен бірге жаны?ды шуа??а б?леп, ?лкен ?мітке жетелеуші- білім беру саласы м??алімдік маманды?ты? сыры мен ?ырын шебер ме?герген, сол к?сіпті? ысты?ы мен суы?ын ?зі де басынан кешірген адам на?ыз ?стаздар, шынайы бапкерлер осындай ?асиеті бар жандардан шы?ады. Сыпайы ?дебімен, т?ны? мінезімен, тере? білімділігімен к?пке жа?ын адам.