Сарапшы ж?йелерді? ?олданылу облыстары

Сарапшы ж?йелерді? ?олданылу облыстары

Білімге негізделген ж?йені? ?олданылуы облысы бірнеше негізгі кластар?а топталуы м?мкін: медициналы? диагностика, ба?ылау ж?не бас?ару, электрлік ж?не механикалы? ??рыл?ыларда  диагностика, о?у.

1. Медициналы? диагностика.

Диагностикалы? ж?йелер – а?заны? ?ызметіні? б?зылуы мен оны? себептеріні? арасында?ы байланысты аны?тау ?шін ?олданылады.

Диагностика ж?не ба?ылау ?шін бактериалды инфекцияларда ж?не менингитте нау?ас жа?дайымен к?рсетілген. Мысалы:

MYCIN – д?рігерге диагноз ?ою?а ж?не ?анны? бактериалды ?ызметін к?рсету ?шін ??рыл?ан сарапшы ж?йе.

ANGY – ?ан тамырыны? тарылуын диагностикалау.

CASNET – к?з ауруларын емдеуге арнал?ан сарапшы ж?йе.

1. Болжау.

Болжаушы сарапшы ж?йелер объектіні? ?азіргі к?йіне ?арап, ?олда бар м?ліметтерге с?йене отырып, м?мкін болатын о?и?алар мен ?орытындылар туралы болжам айтады. Мысалы:

WILLARD  – ауа-райын алдын-ала болжау.

PLANT – болаша?та?ы ?німні? ба?аларын аны?тау?а сарапшы ж?йе.

ЕСОN – экономика саласын болжау.

1. Жоспарлау.

Жоспарлаушы ж?йелер к?п санды айнымалылары бар есептерді шешу кезінде на?ты ма?сат?а жету ?шін арнал?ан.

Boeing компаниясы ?лемдік станцияны? жобалануы ?шін сонымен ?атар тік?ша? ?оз?ауыштарын ж?не ?ша?ты? ж?ндеуіні? ?арсылы? себебіні? аны?тауышы ?шін сарапшы ж?йені ?олданады. DЕС фирмасымен ??рыл?ан XCON сарапшы ж?йесі компьютерлік ж?йені? VAX т?рімен кескін ?йлесіміні? ?згерісі ?шін ж?не сатып алушы талаптарымен с?йкестігінде немесе аны?тама ?шін ?ызмет етеді. DЕС фирмасы XCON ж?йесінде XSEL ж?йесіні? айырмашылы?ы, оны? интерактивтілігінде болып келеді.  Мысалы: 

XCON (или R1) – ЭВМ VAX – 1/780/ конфигурациясын жоспарлау.

1. Интерпретация.

Интерпретациялаушы сарапшы ж?йелер ба?ылауларды? н?тижелері негізінде белгілі бір ?орытынды жасай алады.

HASP/SIAP ж?йесі берілген акустикалы? ??рылу ж?йесі бойынша тыны? м?хитта?ы орнын аны?тайды. Мысалы:

АВТАНТЕСТ, МИКРОЛЮШЕР ж?йелерінде психодиагностикалы? тестілеу н?тижесі бойынша адамны? негізгі ?асиеттерін аны?тау.

DENDRAL – химиялы? ??рылымын тану. Б?л к?не ж?йе, оны сарапшы ж?йе деп айта алмаймыз. ?олданушы DENDRAL ж?йесіне ?андай да бір зат туралы ж?не спектрометриялы? м?ліметтері (инфра?ызыл, ядролы? магниттік резонанс) туралы ?андай да бір а?паратты береді, ал ж?йе осы затты? химиялы? ??рылымын аны?тайды.

PROSPECTOR — пайдалы кен орындарын іздеуге к?мек к?рсететін  сарапшы ж?йе.

1. Ба?ылау ж?не бас?ару.

Білімге негізделген ж?йелер, ба?ылауды? интеллектуалды ж?йесі ретінде ?олданылады ж?не бірнеше жа?тан келіп т?скен м?ліметтерді талдау ар?ылы шешім ?абылдай алады. М?ндай ж?йелер ?азірді? ?зінде атомды? электр станциясында ж?мыс істейді, ?уе ке?істігіндегі ?оз?алысты бас?арады ж?не медициналы? ба?ылау ж?ргізеді. М?ндай ж?йелерді? сонымен ?атар, к?сіпорынны? финансты? іс-?рекетін реттеуде, критикалы? жа?дайларда шешім ?абылда?анда пайдасы зор.

1. Механикалы? ж?не электрлік ??рыл?ыларда а?ауларды диагностикалау

Б?л сферада білімге негізделген ж?йелер механикалы? ж?не электрлік машиналарды (автомобильдер, дизельді локомотивтер, т.б.) ж?ндеуде ?ана емес, сонымен ?атар компьютерді? а?паратты? ж?не программалы? жабды?тарыны? а?ауларын ж?ндеуде арнал?ан ??рал.  Мысалы:

CRIB – ЭВМ математикалы? ?амтамасыз ету ж?не аппараттарды? ?ателерін диагностикалау.

1. О?ыту.

Білімге негізделген ж?йелер о?ытуды? компьютерлік ж?йесіні? ??рамды? б?лігі бола алады.  Сарапшы ж?йелерді? ?ызы?ты о?ытуды?  бір т?рі Д.Ленатты? зерттеуімен ?арапайым эвристикаларды ?олданатын EURISCO ж?йесі болып табылады.

УЧИТЕЛЬ ЛИСПА ж?йесінде Лисп программалау тіліне ?йрету.

PROUST – Паскаль программалау тіліне ?йрету