Технология п?нінен жа?аша о?ытуды? ?діс-т?сілдері

Технология п?нін о?ытуда –е?бек етуді? ал?ышарттарын ?йрену ар?ылы о?ушыны жек т?л?а ретінде т?рбиелеу ма?саты к?зделеді. Осы ма?сатты ж?зеге асыру барысында, о?ушылар?а берілетін т?лім-т?рбие ?рдісін жетілдіру, ж?мыс м?дениетін, адамдар арасында?ы адамгершілік ?арым –?атынастарды жа?арту, е?бек біліктілігін ?алыптастыру ар?ылы е?бекке ?німділігін арттыру?а ынталандыру міндеттерін м??алімге жіктейді. Жас ?рпа?ты ?о?амды? ?мірге, отбасында?ы ?ызметке, к?сіпке даярлау, ?немі ?згеріп отыратын ?лемде ?мір с?ретіні туралы т?сінікті ?алыптастыруды міндеттейді. Елбасы Н. Назарбаевты? ?аза?стан хал?ына жолдауында: «Негізгі ма?сатымыз –?аза?станны? ?лемні? елу дамы?ан елдеріні? ?атарына енуі» делінген. Сол себепті, ?р о?ушы?а оны? ?абілеттеріне с?йкес келетін білім беру ?рісі ?ажет. Адам?а е? бірінші ?мірлік ?ажеті - е?бек екенін уа?ыт д?лелдеуде. Адам ?мірі ?шін аса ?ажетті, ?рі ?мір бойы то?таусыз білім беретін п?н «Е?бекке баулу»б?гінгі технология о?у п?ні ?немі жетілдіруде. Бізді? елімізде е?бекке ?йрену –Ы. Алтынсарин 1887-1888 жылдары орыс –?аза? мектебін ал?аш аш?анда бастал?ан. О?ушыларды к?сіпкерлікке, ?азіргі заман талабына сай бас?ару, білу, ?йымдастыру, іске асыру ж?мыстарына бейімдеу басшылы??а негіз болады. Болаша? к?сіпкер: - ?з ?ндірісінен т?скен ?аржыны ж?мсай алатын жеке меншік иесі; - азаматты? нары??а ?атыса алады; - ?з ?ндірісінде ж?мыс беруші, ?йымдастырушы; - ж?мысты? сапасына жауап беруші. ?жымны? ж?мыс н?тижесінде ?зіне пайда келтіретін ?діс-т?сілдерді ?амтамасыз етуді шешу - мектепті? материалды? –технологиялы? базасына, айма? ерекшелігіне байланысты. Сонымен бірге о?ушыларды к?сіби е?бекке баулу м?мкіншіліктерін зерттеу ар?ылы іске асыру технологиясын жасау. Ата-ана, ауыл ?кімшілігі мектеп ?жымымен бірігіп, жастарды к?сіпкерлікке баулу?а ба?ыттал?ан о?у-т?рбиелік шы?армашылы? орта ??руы ?ажет. Е?бек т?рбиесі - барлы? т?рбиені? ?айнар к?зі. Е?бек т?рбиесі ар?ылы киімді пішу, тігу ?ол?нер шеберлігін ме?герту ар?ылы ?рпа?ты адамгершілік рухында т?рбиелей аламыз. ?йткені, о?ушы ал?ан теориялы? білімін іс ж?зінде ?олдана отырып, оны ?мірімен, ?зіні? іс-?рекетімен байланыстыра білгенде ?ана, ?зіне де пайдасын тигізе алады. Технология саба?ы ар?ылы о?ушыны іскерлікке, ??ыптылы??а, ?демілікті сезініп, ?абылдау?а ?йретеміз. Бізді? негізгі ?станымыз: «С?зден - іске к?шу». Е?бек т?рбиесі ар?ылы киімді пішіп тігу, к?ркемдеу ?ол ?нер шеберлігін ме?геру ар?ылы жас ?рпа?ты адамгершілік рухында т?рбиелеуді басшылы??а ала отырып ж?мысты ж?ргіземіз. О?ушылар ?р т?рлі тігілген б?йымдарды зерттей отырып, ба?а берумен келешек к?сіби ісіне ?ажетті эстетикалы?, ?лтты?, этикалы? ж?не т. б. ба?алы ?асиеттерін ?з бойларына ?алыптастырады. Е?бек саба?ында о?ушыларды? іске икемділігі мен іскерлігіне, ?нерге, шеберлікке деген бейімділігін дамыта отырып ?алыптастырамыз. О?ушылар отбасында да т?рмысты? ?р т?рлі ?німді е?бегіне ?атысады. Баланы? бойында?ы сапалы? ?асиеттері, е?бекке ?ызы?ушылы?ы, таби?атты ?ор?ауы, ??ыптылы?ы ар?ылы е?бек адамын к?ру. ?азіргі кезде білім беру ке?істігінде инновациялы? ?рдістерді? ба?ыттарыны? бірі - мектепке ба?дарлау болып табылады. О?ушыларды? ?ызы?ушылы?тары, ?абілеттері толы? ескеріліп, сол ?ажеттілікке сай тиімді жа?дайлар жасалып, білім беріледі. О?ыту м?селелерін бастамас б?рын, жас ?рпа?ты ?лтты? рухта т?рбиелеуге ерекше м?н беру керек. Саба? - о?ыту мен т?рбиелеу ?рдісіні? негізгі формасы. Ендеше саба?ты? м?нді ?туі м??алімні? шеберлігіне байланысты. Инновация –оны жеке т?сініп, о?у ?рдісіне енгізу - о?ушыларды? саналы да сапалы білім алуды? бірден бір шарты. Инновациялы? ?діс-т?сілдерді енгізу жа?а білім беруді? бірден бір шарты деп айтты?. Саралап о?ыту - о?ушыларды? туа біткен а?ыл-ой ?абілетіні? жеке дамуыны? жан-жа?тылы?ына негізделген білім беру ж?йесі. - о?ытуды? д?ст?рлі емес саба? т?рлері мен жа?а ?діс-т?сілдерін ?олдану - саба?тарда пайдаланатын негізгі ?дістер о?ушыларды? к??іл к?йіне, ынтасына, ?абілетіне ?арай, топпен, жеке о?ушылармен ж?мыс істеу, ойын элементтерін пайдалану т. б. Технология - п?ні география, бейнелеу ?нері, тарих, музыка п?ндерімен ты?ыз байланысты. Электронды к?сіптік ба?дарлау ж?йесі - ?азіргі заман?а сай а?паратты?-коммуникациялы? технология негізінде жасалып, о?ушыны? ?зіне ?ажетті маманды?ты та?дап, оны? ерекшеліктері ж?нінде т?тас а?паратты ?сына отырып, ?з м?мкіндігі бойынша ?ала?ан маманды?ын аны?тау?а к?мектеседі. О?ушыларды к?сіптік ба?дарлау а?паратты? ?рдісі, ?дайы к?сіптік білім ж?ніндегі а?параттарды талдауды ж?не ?орытындылауды ?ажет етеді. Б?гінгі е?бекті? сипаты, мазм?ны ?згеріп, жа?а талап пен міндеттерді ?ажет еткенімен, е?бекті ??рмет т?ту – халы?тар д?ст?рінде ежелден ?алыптас?ан. Балаларды е?бекке т?рбиелеу - ?ол е?бегі саба?ынан басталады. Адам баласы туа сала емес, к?ре-к?ре, ж?ре-ж?ре жетіледі. Бір адам е?бекке ?те ?абілетті болып ?ссе, енді бірі керісінше болады. Баланы? жас ша?ында е?бек т?рбиесін д?рыс алуы немесе одан шет ?алуы оны? келешек ?міріне ?лкен ?сер етеді. Баланы? е?бек т?рбиесін ме?геруі, ?о?ам ?шін ?ана емес, оны? жеке басы, ?з тіршілігі ?шін де ?ажет. Е?бекке с?йетін адамны? ?мірінде реніш болмайды. Олар ?немі к?тері?кі к??іл-к?йде ж?реді. Отбасына е?бек т?рбиесін ж?ргізгенде, баланы белгілі бір маманды??а бейімдей даярлауды ескерген ж?н. Егер бала отбасында е?бек т?рбиесін д?рыс алып шы?са, мектепке іскерлікке ?йрену о?ай?а т?седі. ?йткені, отбасында ал?ан е?бек да?дылары бала?а т?рлі маманды?ты ?йренген кезде ж?рдемдесіп, оны игеруді о?айлатып отырады. Технология саба?ында жобалау ?дісін ?олдану Жоба - ?р т?рлі б?лімдерден арнайы сызбалардан, суреттерден, жасалатын б?йымны? технологиялы? картасынан ??ралуы м?мкін. Ол б?йымдарды жаса?ан кезде есеп, экономикалы? немесе экологиялы? д?лелді т?сінік хаттар да пайдаланылады. Жобаны? бірнеше н?с?асы болуы м?мкін. Мысалы, ?те к?рделі жобаны о?ушыны? ?зі ?ана орындауы шарт емес. Сонды?тан жобаны? кейбір б?лігі дайын к?йде берілсе, кейбір б?лімін о?ушы м??алімні?, ата-ананы? к?мегімен орындай алады. Егер бір к?рделі жобаны бірнеше о?ушы бірлесіп орындаса, ?р о?ушыны? ?лесі алдын ала аны?талуы ?ажет. Ол о?у жылыны? со?ында ?зіні? орында?ан шы?армашылы? жобасын о?ушыларды? ж?не м??алімні? алдында ?ор?айды. Жобаны ?ор?ау барысында ?олданатын б?йымны? ішінен ?андай затты та?дап алу, ол б?йым ?о?ам?а, ?зіне достарына ж?не ата-анасына ?андай пайда келтіретіне ескеріледі. Жобалау ?дістемесіні? талабы: 1. Міндетті т?рде шешілетін м?селені? зерттемелік, а?паратты?, т?жірибелік болуы. 2. Жобаны орындау іс-?рекетті жобалаудан басталады 3. ?р жоба о?ушыдан зерттеушілік ж?мысы талап етеді. Сонымен, жобалау іс-?рекетіні? ерекшелігі - а?паратты іздеу болып табылады. 4. Жобаны? шы?уыны? е? со??ы сатысы - н?тиже: 5. Дайындал?ан жоба тапсырыс берушіге немесе ?о?амды? ?кілдікке к?з жеткізуі керек. Жобаны? т?рлері: Шы?армашылы? жоба А?паратты? жоба Р?лдік жоба Т?жірибелі ба?дарлан?ан жоба Зерттеу жобасы Жобаны? негізгі б?ліктері: 1. Міндетті? ?ыс?аша аны?тамасы а)берілген б?йым кімге арнал?ан б)арнал?ан б?йымны? ?ажеттілігі 2. Б?йымды дайындау?а кіріспес б?рын - нені міндетті т?рде жобалау керек - кімге арнал?ан киім жобалау керек 3) Б?йымны? дайындалуы. Кез-келген жа?дайда ж?мысты? ма?сат, міндеттері оны? басты ба?ытымен аны?талады. 4) Б?йымды бай?ау ж?не ба?алау Жобаны? орындалу бірізділігі 1. Іздену кезе?і 2. Жобаны? та?ырыбын та?дау ж?не жа?ашылды??а бет б?ру 3. Жоба та?ырыбы туралы а?парат жинау 4. Жоба идеясы мен та?ырыбы туралы сыныптастарымен ж?не м??алімдермен бірге тал?ылау 5. Жобаны? та?ырыбы мен идеясын бекіту Сызбаны ж?не технологиялы? картаны дайындау Шы?армашылы? жоба - ?р о?ушыны? жыл сайын м??алімні? к?мегімен орындайтын ?зіндік ж?мысы, бас?аша айт?анда, технология п?ні бойынша ж?ргізілген шы?армашылы? ж?мыс. Шы?армашылы? жобаны? технология п?нінде алатын орны ?те зор. Шы?армашылы? жоба ар?ылы о?ушыны? ?лтты? д?ниетанымы, эстетикалы? тал?амы дамиды. О?ушылар санасына жас кезінен бастап е?бек етуіні? ?ажеттілігін, ма?ыздылы?ын сі?іру, пайдалы іс жасау?а, ?андай іс болса да шын ниетпен ж?не ??ыпты орындау?а да?дыландырады. О?ытуды? осындай идеяларын ?стан?ан саба?тарда о?ушылар ?з ойларын еркін айтатын бол?анды?тан, оларда т?рлі пікірлер пайда болады. Оларды? ?андай да болмасын м?мкін ?ате немесе шала ойларын шыдымдылы?пен ты?дап, о?ушыларды сенімділікке бастау м??алімні? басты міндеті. ?олданбалы экономика ма?саттары: - жеке меншік, ба?а белгілеу ж?не б?секе ж?йесіне к?п к??іл б?лу - экономикалы? за?дарды? іскерлік шешімдерге ?серін аны?тау: - нары?ты? экономикада?ы ?кімет ролін к?рсету - к?сіпкер мен т?тынушыларды этикалы? нормалар мен ережелерді? болу ?ажеттігін о?ушыларды? т?сінісуіне к?мектесу - маманды?ты, сонымен ?атыр жеке экономика м?селелерін та?дауда о?ушыларды? ?з м?мкіндіктерін ?сынады. Олар: - о?у, хат ж?не базалы? білім - Графиктер мен таблицаларды т?сіну - Алын?ан м?ліметтерді зерттеу ж?не талдау - Кішігірім топтарда ж?мыс істеу ж?не оларды бас?ару ж?не т. б. Шы?армашылы? жобаны р?сімдеу: 1. Бастап?ы бет 2. Ма?саты, міндеті, болжамы, к?тілетін н?тижесі 3. Шы?у тарихы 4. Жалпы эскизі 5. Н?с?ау карта 6. ?ажетті ??рал-жабды?тар 7. ??ны На?ты та?ырып т??ірегінде о?ушыны? алдында ?р кезе?де ма?сат?а ?ол жеткізудегі ?мтылыс ны?ая т?спек. Шы?армашылы? жобаны іске асыру барысында ?ол жеткен жетістіктер: - Саба?тан бос уа?ытта ма?ызды ?леуметтік шы?армашылы?пен айналысатын балалар саныны? ?суі - Ата-аналарды? ?з балаларыны? іс-?рекеттерін ?йымдастыру?а ?атысу?а ?ызы?ушылы?ыны? артуы - Баланы шы?армашылы? ж?мыс істеуге да?дыландыру?а ба?ыттал?ан ?р іс-шараны? т?рбиелік ма?саттар?а жетуі. - ?йымдастырыл?ан іс-шараларды? сапасы ж?не жоба?а ?атысушыларды? ынталандырылуы Жобалау технологиясыны? негізінде –о?ушыларды? ж?ппен бірігіп немесе ?р о?ушы ?зі дайындайтын шы?армашылы? ж?мыстар жатыр. О?ушыларды? шы?армашылы? жоба ж?мыстарын ?йымдастыруды жоспарлау ж?не жоба ж?мысыны? кезе?дері Тірек сызба: Жоба Практикалы? Теориялы? Б?йым Т?сіндірме пара?тары Е?бек т?рбиесіні? мазм?ны мен ж?йесі Жас ?спірімдерді е?бекке т?рбиелеуді? жалпы міндеттері бірнеше жеке міндеттерді орындау ар?ылы іске асырылады. Олар білім алушыларды е?бекке практикалы? т?р?ыдан даярлау. Білім алушыны? ынтасын ж?не ?абілетін дамыту е?бек т?рбиесіндегі жеке міндеттерді? бірі. Халы? шаруашылы?ында автоматтарды, компьютерлерді, т. б ?олдану барлы? мамандардан жо?ары техникалы? сауаттылы?ы талап етеді. Сонды?тан о?ыту идеялар. Саралап о?ыту - о?ушыларды? туа біткен а?ыл-ой ?абілетіні? жеке дамуыны? жан-жа?тылы?ына негізделген білім беру ж?йесі. Барлы? педагогикалы? ж?йе ??рам б?ліктерінде инновация ?рдісі іске асу ?шін т?мендегі дей ж?мыстар істелу керек: - М??алім мен о?ушылар арасында т?л?а аралы? ?атынас ?алыптастыру - Саба? барысында сыйласты? пен сенімні? жо?ары де?гейімен ерекшеленетін бірлестік ж?мыс ?дісі ?алыптасады. - О?ушыларды ашы? т?рде пікір алысу м?дениетіне баулиды. Жас ?рпа?ты е?бекс?йгіштікке, іскерлікке баулу, ?сіресе ?азіргі кезде ауадай ?ажет. О?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын арттыру ?шін саба?тарды т?рлендіріп ?ткізу ?ажет. Е? бастысы о?ушыларды? саба? ?стінде шет ?алмауы, берілген тапсырмамен айналысып отыруын ?ада?алау. Жа?ашыл ?дістер мен жа?а технологияны? білім берудегі жолдары мен ?діс-т?сілдері Дамуды? жа?а сатысында ба?ыт ал?ан мектепті? е? негізі ?зегі м??алімні? жеке басыны? ізденімпазды?ы мен білімділігіне к?п жа?дай т?уелді. Жалпы п?ндер бойынша В. Ф. Шаталовты? ?сын?ан ?дісі бойынша трек-конспект, диаграмма, график, логикалы? тірек-сызба ар?ылы теориялы? материалдарды блокпен о?ытып, дамыта о?ыту технологиясы бойынша о?ушыларды? ?р т?рлі кезе?дерінде ?здіксіз білім алу?а жа?дай жасап, о?ыта отырып дамыту?а, екіншіден ?з бетінше білім жина?тау?а шы?армашылы?пен ж?мыс істеп ?мірге бейімделуіне ы?пал жасайды. Жа?а технология ж?йесінде проблемалы? ж?не іскерлік ойын ар?ылы о?ытуды? да ма?ызы зор. О?ушылар ?р т?рлі проблемаларды талдайды, оны? шешу жолдарын іздестіреді. М?ндай саба?тар о?ушыларды? логикалы? ойлау ?абілетін дамытады, п?нге ?ызы?уын арттырады, ?мірде кездесетін т?рлі ?иынды?тарды же?уге т?рбиелейді. Іскерлік ойын саба?тарын ?ткізу технологиясы ?ш кезе?нен т?рады. 1-кезе?: Дайынды? (р?лдерді б?ліп беру, о?ушыларды топтар?а б?лу, проблемаларын алдын-ала таныстыру, ?ажетті материалдарды жинау. 2-кезе?:Ойын кезе?і 3-кезе?:?орытындылау Іскерлік ойындарды? дидактикалы?, т?рбиелік, дамытушылы? ма?ызы зор екенін ескерсек, ретіне ?арай ?р т?рлі п?ндерден д?ст?рлі емес саба? т?рлерін к?бірек ?ткізу ?ажет Д?ст?рлі емес саба?тарды? психологиялы?, педагогикалы? ?йымдастыру ж?не ?ткізу жолдарын жан-жа?ты зерттеп, о?ушылармен ?ткізілетін саба?тар ж?йесі жасалынуы ?ажет. Модульдік о?ыту технологиясы Тігін б?йымдарын модельдеу Модульдік о?ыту технологиясы - балалар?а же?ілдік жасап, о?ушы мен м??алім ?арым-?атынасына те?дік жа?дай жасап, о?ушыларды ?атты ?ыспай, еркін с?йлеп ?ызы?тырушы к?рнекілікпен баланы баулап, алып кету. Жас ?рпа?ты ?о?амды? ?мірге, отбасында?ы ?ызметке, к?сіпке даярлау, ?немі ?згеріп отыратын ?лемде ?мір с?ретіні туралы т?сінікті ?алыптастыруды міндеттейді. Б??ан жету ?шін бас?аруды дамыту?а ба?ыттал?ан жа?а модельдерді к?п ?олдан?ан ж?н. ?р п?н м??алімі жа?а технологияларды ме?геріп, п?наралы? байланыс, кірістіру саба?тарын ке?інен ?олдану ?ажет. Себебі о?ушы ал?ан теориялы? білімін іс ж?зінде ?олдана отырып, оны ?мірімен, ?зіні? іс-?рекетімен байланыстыра білгенде ?ана ?зіне де, ?о?ам?а да пайдасын тигізе алады. ?олданбалы экономикалы? керемет б?лігіні? бірі - о?ушыларды? жеке бизнесінде ж?мыс істеуіне м?мкіндік беретін «Мектеп компаниясында» практика ж?мыстары зерттелді. ?орыта айт?анда, саба?ты жоспар?а негіздеп, жа?ашыл ?дістерімен ж?ргізу тиімді, я?ни саба?ты бір тип бойынша ?алыптастыру?а болмайды, о?ан заман талабына байланысты технологиялы? ?дістері пайдаланып ?ызы?ты ж?не жан-жа?ты т?сілімен ?ткізе алса?, болаша? ?рпа?ты? білімді болатынына сенемін.