«Тіл ?йретуде а?паратты? технологияларды пайдалану тиімділігі» атты баяндама

Тіл ?йретуде а?паратты? технологияларды

пайдалану тиімділігі Баяндама «Ауызша айтса? – тез ?мытамын, К?рсетсе? – есте са?таймын, Іске кіріссе? – ?йренемін.» (?ытай ма?алы)

Б?гінгі та?да ХХІ ?асыр табалдыры?ын еркін атта?ан азат ?рпа??а т?лім-т?рбие ж?не білім беруді жетілдіруді?, мемлекеттік тілді о?ытуды? басым ба?ыттарын ай?ындау педагогика т?жірибесіні? к?кейкесті м?селелеріні? бірі болып отыр?аны аны?. Тіл та?дырын жетілдіру к?п ретте мектепте ат?арылатын ж?мыс де?гейіне байланысты. ?йткені, ?скеле? ?рпа?ты? бал?ын санасына бай тілімізді? н?рін сі?діріп, к?кірегіне ?ялату?а ?р п?н м??алімі ау?ымды істер ат?аруы тиіс. Осы?ан орай жа?а экономикалы? ж?не ?леуметтік-м?дени жа?дайларда ?аза?станды? білім беру ж?йесіні? алдында т?р?ан білім беру сапаларын арттыру?а, стратегиялы? міндеттерді шешуге ба?ыттал?ан т?бегейлі ?айта ?згертулер педагогикалы? ?рдіске жа?а талаптар ж?ктейді. Елбасы бекіткен ?аза?стан Республикасыны? индустриялы?-инновациялы? дамытуды? 2003-2015 жылдар?а арнал?ан ба?дарламасы а?паратты? технологиялар саласында?ы а?паратты? те?сіздікті т?мендетуді? ж?не білім де?гейін арттыруды? шешуші т?т?асы болып табылады. ?аза?стан Республикасыны? «Білім беру туралы» за?ында елімізді? білім беру ж?йесіні? басты міндеттері атап к?рсетілген. Соны? бірі: «Білім беру ж?йесін а?параттандыру, о?ытуды? жа?а технологиясын енгізу, халы?аралы? коммуникациялы? желілерге шы?у» делінген. Б?л міндеттерді шешу ?шін, н?тижеге ба?ыттал?ан білім беруді? жа?а ж?йесіне к?шу ?шін ?р м??алім, жеке т?л?а к?нделікті ізденіс ар?ылы барлы? жа?алы?тар мен ?згерістерге батыл жол ашарлы? жа?а т?жірибеге, жа?а а?паратты? технологиялар?а, ?леуметтік, т?л?алы? ж?не жеке ??зыреттіктерге ие болуы тиіс. Б?л талаптар к?нделікті ?дістемелік ж?мысты? ж?йелі т?рде ?йымдастырылуы негізінде ж?зеге асырылады. Жа?а а?паратты? технологияларды пайдалану ар?ылы дамыта о?ыту, ?ашы?тан о?ыту, дара т?л?а?а ба?ыттап, о?ыту ма?саттарын ж?зеге асыра отырып, о?у-т?рбие ?рдісіні? барлы? де?гейлеріні? тиімділігі мен сапасын жо?арылату – б?гінгі к?нні? басты талабы. Орта мектептерінде ?аза? тілін, мемлекеттік тілді о?ыту ж?йесі ?арапайым ж?не бастап?ы, негізгі, орта ж?не ортадан жо?ары де?гей бойынша базалы? ж?не п?ндік ??зыреттерді ж?зеге асыра отырып, ?аза? тілін жете ме?герту; с?йлесім ?рекетіні? т?рлеріне сай о?ушыны тілдік білім негізінде ?деби тілде с?йлеуге, сауатты жазу?а ?йрету ар?ылы дара т?л?аны? тілдік ?абілетін дамыту, бір-бірімен саба?тас, ж?йелі та?ырыптарды коммуникативтік т?р?ыдан ?сына отырып, о?ушылар?а ?аза?ша тілдік ?атынасты игерту ма?сатын к?здейді. Осы атал?ан ма?сат?а ?ол жеткізу ?шін о?ытуды? а?паратты? технологияларын пайдалан?ан орынды. ?аза? тілі саба?ында о?у а?паратын а?паратты? технология жа?дайында ме?герумен байланысты о?у ?рекетіні? т?рлерін аны?тау?а к?мектеседі; онда: - О?ушыны? еркін ойлауына м?мкіндік береді; - А?ыл - ойын дамытады; - Шы?армашылы? белсендігін арттырады; - ?жымды? іс - ?рекетке т?рбиелейді; - Тіл байлы?ын жетілдіреді; - Жан - жа?ты ізденушілігін арттырады. - та?дал?ан жатты?у бойынша с?йлемді т?рлендіре алады;

- таныс жатты?у т?рлерін жасау?а да?дыланады; - берілген жатты?уды ба?алауды ?йренеді; Осы кезе?дер бойынша сынып о?ушыларыны? а?паратты? м?дениеттілік сауаттылы?ы ?алыптасып, белсенді ?ызмет етуге ?мтылады. Б?л ?р о?ушыны? дербес компьютерді? ж?не м??алімні? к?мегімен ?зара т?сінісу ортасында информатика саба?ында жа?а білімдерді алуына, танымды? іс-?рекетін дамытуына айтарлы?тай септігін тигізеді ж?не о?ушыны? танымын, компьютерлік сауаттылы?ын ?алыптастыруда бірігіп ж?мыс жасауды? жо?ары т?рлеріне к?тереді. Компьютерлер мен интерактивті та?таны о?ушыларды? тілдік ??зіреттілігін, шы?армашылы? ?абілетін дамыту ??ралы ретінде пайдалану интеллектуалды?, эстетикалы? ж?не а?паратты? сауаттылы?ын арттыру?а к?мектеседі, ал к?рнекі ??рал ретінде пайдалану о?у-танымды? ?рдіс тиімділігін арттырады. ?аза? тілі саба?ында а?паратты? технология ар?ылы берілетін білім о?у материалын ж?йелі беруге, а?паратты к?руге, есте са?тау?а, ?атысымды? т?р?ыдан ме?геруге, ?аза?ша тілдік ?атынасты игеруге м?мкіндік береді. А?паратты? технологияны ?олдануда, ?детте шынайы ?мірлік жа?дайлар келтіріліп, бірігіп шешу м?селелері ?сынылады, рольдік ойындар пайдаланылады, білгірлігіні? ?алыптасуы барысында жеке белсенді позициясын ?алыптастыру?а жа?дай тудырады, ?арым-?атынас да?дыларын орны?тырады, сыни т?р?ыдан ойлау?а ?йретеді. Демек, а?паратты технологияны пайдалану о?у ?рдісіне енгізу тіл ?йретуде тиімді. Ты?дап – т?сіну, к?ріп – бай?ау ??ралдарыны? концепциясында о?ыту былайша орналасады: ты?дау – с?йлеу – о?у – жазу. Оны? ішінде ауызша ?абылдау (ты?дау мен с?йлеу) ?рдайым ілгері шы?ып отырады. Ты?дап – т?сіну, к?ріп – бай?ау ??ралдарыны? ішінде саба? беруді? барлы? сатысында ?олдану?а болатын т?рі – бейне ??ралдар, радио мен теледидарды? хабарлары, с?хбаттар жазыл?ан ?нтаспа, т.б. Бейне материалдар саба?та мынадай ма?сатта ?олданылады: біріншіден, ?ажетті а?паратты к?шті ?серлілікпен жеткізеді; екіншіден, о?ушыны? ба?ылаушылы?ы мен талдау да?дыларын жетілдіреді, ?шіншіден, ?з пікірін, ойын т?жырымдап айту?а ?йретеді. Таспа ар?ылы ты?далатын м?тін о?ушыны? тілін дамытады. Тіл ?йренудегі ты?дау с?йлеумен ты?ыз байланысты. О?ушы?а таспадан естігенін тілінде пайдалану ?ажеттігі туады. Таспадан ты?дал?ан м?тін бойынша с?ра? ?ою е? тиімді жол, ?йткені о?ушы с?ра??а д?рыс жауап беру ?шін м?тінді ынтамен ты?дап, м?нін т?сінуге тырысады. Мен ?зімні? саба?тарымда ?аламтор желісі ар?ылы к?птеген м?лімет аламын. К?біне бейнебаяндарды YOU TUBE сайтынан аламын. USTAZ.KZ, BILIMDILER.KZ, SABAKTAR.KZ сайттарын жиі пайдаланамын. Мысалы, о?ушыларды? бейне м?тінні? жалпы мазм?нын т?сінгендіктерін тексеру ?шін мынадай ж?мыстар ж?ргіземін: а) М?тінні? мазм?нына байланысты ?р топ?а с?ра? беремін, ?р топ ?здеріне тиісті с?ра??а жауап ?сынады. О?ушыларды? ?здеріні? жауабымен бейне м?тіндегі баяндал?ан мазм?нымен салыстырамыз. Сол ар?ылы о?ушылар ?здеріні? ойы мен бейнебаянда?ы айтыл?ан мазм?нымен салыстырады. Сол ар?ылы ?здеріні? тілдік ?абілетіні? ?андай де?гейде екенін бай?айтын болады. Мен ?зімні? саба?ымды а?паратты? технологияларды пайдалану тиімділігіні? тіл дамыту?а тиімді екенін бай?адым. О?ушыны? коммуникативтік ?арым-?атынасын, тілдік ??зіреттілігін, шы?армашылы? ?абілетін дамыту ма?сатында ж?пты?, топты? тапсырмалар беріледі. ?аза? тілі саба?ында мынадай тапсырмаларды да орындату?а болады: компьютер ар?ылы бірнеше тапсырма береміз. Кейін олардын д?рыс жауабын к?рсетеміз. Сол ар?ылы олар ?здеріні? жауаптары ар?ылы айтылу, жазылу д?рысты?ын к?ре алады. Мысалы бір с?йлем жазамыз. Ол с?йлем белгілі уа?ыттан со? ?шеді. Экранда ?андай с?йлем жазыл?анын есте са?тап, ?атесіз компьютерге енгізсе, онда ойлану уа?ыты екі есеге азайтылады. Егер д?рыс жауап берілмесе, ойлану уа?ыты ?зартылады. М?ндай тапсырмалар о?ушыларды? с?йлем ма?ынасын т?сіну, есте са?тау да?дыларын ?алыптастырады. Н?тижесінде, тапсырманы ?андай д?режеде орында?анды?ына байланысты ?пай санын к?рсету о?ушыны? ?з білім д?режесін сезінуге м?мкіндік береді. ?орыта келгенде: «?азіргі заманда жастар?а а?паратты? технологиямен байланысты ?лемдік стандарт?а сай жа?а білім беру ?те ?ажет» деп, ел Президенті атап к?рсеткендей, а?паратты? технологияларды мемлекеттік тілді о?ытуда тиімді пайдалану – жа?а білім беруді? бірден – бір шарты. О?ыту ?рдісінде а?паратты? технологияны ?олдану білім сапасын жа?сарту?а к?мектеседі. Саба? барысында а?паратты? технологияны ?олдануды? жа?сы жа?тары: •1.Т?рлі – т?сті иллюстрациялар, ?лтты? музыка, анимациялар есте са?тау процесі ?шін тиімді. •2.?р саба?та с?йлеу ?рекетіні? бес т?рі де ?олданылады: ты?далым, с?йлесім, о?ылым, жазылым, айтылым. •3.?р саба? т?мендегілерді ?амтиды: а) компьютермен ?зіліссіз тілдік ?арым – ?атынас; •?) бірнеше рет ты?дау мен о?ып – білген материалды ?айталауды? •ар?асында да?дыларды машы?тандыр?ан?а дейін ме?гертіледі. •4.Компьютер о?ушыны? ?зіндік ж?мысын ?йымдастырады. •5. Компьютер о?ытуды? аудио ж?не бейне ??ралдарды? м?мкіндіктерін табысты байланыстырады. •6.Компьютерлік желілермен ж?мыс істеу ар?ылы о?ушыларды? тілдік сауаттылы?ы, шы?армашылы? потенциалыны?, тілдік ??зіреттілігіні? дамуына м?мкіндік туады.