15 мая- День осетинского языка

СЦЕНАРИ

ирон æвзаджы бæрæгбонмæ

« МАДÆЛОН ÆВЗАГ-МАДАУ АДДЖЫН »

(Бæрæгбоны райдианы сценæйыл æвдыст цæуы презентаци Ирыстоны тыххæй, ирон фысджытæй æмæ ирон хæхты диссаджы æрдзæй).

Хъомолгæнæг: - Уæ бонтæ хорз зынаргъ æмбæлттæ!

- Тынг æхсызгон нын у абон та ногæй кæй æрбамбырд стæм, æмæ та мæнæ нæ иумыйаг рæсугъд ирон бæрæгбоныл кæй цин кæнæм. Адæймаг фыццаг йæхи хъуамæ уарза, стæй та искæй. Де ‘взаг ды куы нæ уарзай, уæд æндæр нацийы та кæм хъæуы. Алы иронæн дæр сæрбæрзондæй йæ бон хъуамæ уа зæгъын: «Æз дæн ирон».

Ирон дæн æз, æз дзурдзынæн иронау!

Зынаргъ мын у мæ мадæлон æвзаг!

Мæйдар æхсæв нын рухс уыдзæнис бонау,-

Ирон æвзаг ирон фарнæй у дзаг.

Хъомолгæнæг: 15 - майы æппæт Ирыстон фæбæрæг кæнæм иумæ нæ ирон æвзаджы бæрæгбон.Майы мæй у дидин æфтауæн рæстæг, æмæ уадз æмæ нæ ирон адæмы царды бæлæстæ дидин æфтауой, уадзой арф уидæгтæ цъæх арвы бын.

2006 азæй фæстæмæ мах стыр цинимæ фембæлæм ацы рæсугъд бæрæгбоныл. Ацы бæрæгбон нын дæтты фадат æмæ стыр уæрæх авналæнтæ, цæмæй нæ гыццыл Ирыстоны алчидæр дзура йæ мадæлон æвзагыл, цæмæй ма бауадзæм цудын не ‘взаг, нæ уарзон Ирыстоны хæхтыл зæла ирон зарæг æмæ фæсивæды цæвджыты æхситт.. Ацы бон æвæццæгæн æнæхъуаджы не ‘рцыд æвзæрст: 1899 азы 15 майы рацыд мыхуыры Хетæгкаты Къостайы чиныг «Ирон фæндыр» дæр.

«Скъолайы лæппу» - Тиджыты София( 2кæстæр къорд )

«Уасæг» - Музаты Алан ( 2кæстæр къорд )

«Ныфс» бакæсдзæн Сечъынаты Рустам (цæттæгæнæн къорд)

« Балцы зарæг» бакæсдзæн Бокоты Заур(цæттæгæнæн къорд)

Куыд хъæздыг у ирон æвзаджы суадон!

Нæ байсысдзæн æнустæм дæр йæ цад.

«Ирон фæндыр» - нæ зондамонæг фаззон,

Хæссы сæрибар, амонд æмæ цард.

«Ирон дæ кæд» бакæсдзæн Мсойты Батрадз (цæттæгæнæн къорд)

Хъомылгæнæг: Сидæм сымахмæ нæ ирон фæсивæд, дзурут иронау, дзурут Къостайы æнæмæлгæ æвзагыл, ма йæ бауадзæм сæфын, знæгты къæхты бынмæ. Уыцы диссаджы рæсугъд æвзаг махмæ æнусты сæры ралæвæрдтой нæ фыдæлтæ скифтæ, сæрмæттæ æмæ алантæ. Мах дæр æй адæттæм фæлтæрæй-фæлтæрмæ.

Байхъусæм : Едзиты Агуындæмæ- «Нæртон æвзаг» ( 3кæстæр къорд )

Агънаты Азæмæтмæ «Ирон æвзаг уды бæрц уарзын» (астæуккаг къорд)

Хъомолгæнæг: Дунейы фарн зæгъæд ,æмæ алы ирон дæр куыд уа цæсгомджын ирон фарнæй, алы ирон дæр куыд уа хайджын Къостайы ‘взагæй! Цард рæсугъд уæд у, æмæ хъæбул куы хъуса алыбон йæ мады фæлмæн хъæлæс,йæ мадæлон æвзагыл куы зæлой ирон дзырдтæ.

«Ныййарæг мад» - Плиты Алинæ (цæттæгæнæн къорд)

« Осетинкæ» Еналдыты Тамарæ (цæттæгæнæн къорд)

Сæрыстырæй нæхи ирон куы хонæм

Уæд не 'взагыл куыд ауыгътам нæ къух?

Æви, мыййаг æй нал хæссæм нæ сæрмæ

Уырыссагау цæмæ дзурæм æдзух?

Хъомолгæнæг:: Ирон æвзагыл цæрæнбонты фыстой æмæ фысдзысты сæ зæрдæйы æнкъарæнтæ нæ фысджытæ æмæ нæ поэттæ. Диссаджы рæсугъд равдыстой сæхи хъуыдытæ æмæ æппæт ирон адæмы хъуыдытæ дæр. Абоны царды сагъæссаг у ирон æвзаджы фидæн, фæлæ йæ цалынмæ уарзæм, цалынмæ йыл хъуыды кæнын фæрæзæм, цалынмæ ирон сывæллон дзура йæ мадæлон æвзагыл, уæдмæ йын тæссаг нæу фесæфынæй.

Байхъусæм уæдæ æмдзæвгæтæм:

« Гæды» - Хъаммæрзаты Афинæ(цæттæгæнæн къорд)

- Тебетты Тамарæ (хистæр къорд)

Бакæсæм аргъаумæ «Куырыхон æлдар».

Хъомолгæнæг::  Мах стæм ирæттæ æмæ хъуамæ уарзæм нæ райгуырæн зæхх, Ирыстоны урс сæр хæхты æмæ цъæх быдырты, дидинæгкалæг уыгæрдæнты æмæ æлутоны ад чи кæны, уыцы хæххон суадæтты, Ирыстоны цытджын æмæ кадджын хистæрты.

Цæй диссаг дæ, мæ Ирыстон,

Куыд адджын у дæ уынд.

Цæй зынаргъ дæ, мæ зæрдæйæн,

Куыд дын æй зæгъон, куыд?..

Фыдыбæстæ, ныййарæг зæхх, райгуырæн уæзæг, мад, фыд, мадæлон æвзаг, мæ Ирыстон … Цы у æнæ уыдонæй адæймаджы цард?

«Мæлæн дын нæй, мæ фыдæлты æвзаг,-

Дæ зæронд мад у ацы зæххы къори,

Æмæ куы сæфай,( ма зæгъæд ызнаг,)-

Дæуимæ сæфы дунейы истори!»