5-класс Бурч жана бурчтун

О

А

В

С

КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ БЕРҮҮ ЖАНА ИЛИМ МИНИСТРЛИГИ

ЖАЛАЛ-АБАД ШААРДЫК БИЛИМ БЕРҮҮ БӨЛҮМҮ

№ 17 ЖАЛПЫ ОРТО БИЛИМ БЕРҮҮЧҮ МЕКТЕБИ

МАТЕМАТИКА

Тема: Бурч.Бурчтун түрлөрү

Класс: 5-«А», 5-«Б», 5-«Б»

Мугалим: Эрматали у Б.

“ Жаратылыш математиканын тили менен сүйлөйт: бул тилдин тамгалары-тегеректер, үч бурчтуктар жана башка математикалык фигуралар болушат.”

(Г.Галилей)

Сабактын максаты:

1.Билим берүүчүлүк: бурч, бурчтун түрлөрү жана транспортир жөнүндө түшүнүк алышат;

2.Өнүктүрүүчүлүк: өз алдынча түрдүү бурчтарды транспортирдин жардамында чийүүнү жана градустарын өлчөөнү үйрөнүшөт;

3.Тарбиялык: бири-бирин сыйлоого, мугалимдин сөзүн угууга , сабакта алтын эрежени сактоого калыптанышат;

Көрсөткүчтөр:

1.Билим берүүчүлүк: бурч, бурчтун түрлөрү жана транспортир жөнүндө түшүнүк алышса;

2.Өнүктүрүүчүлүк: өз алдынча түрдүү бурчтарды транспортирдин жардамында чийүүнү жана градустарын өлчөөнү билишсе.

3.Тарбиялык: бири-бирин сыйлоого,мугалимдин сөзүн угууга ,сабакта алтын эрежени сактоого калыптанышат эгерде аткарышса;

Бул кандай фигуралар?

Түз сызык

а

А

шоола

А

кесинди

В

А

Кайсыл фигуралардын жардамы менен түзүлдү?

О

В

Бир чекиттен чыгуучу эки шооладан түзүлгөн фигура бурч деп аталат.

А

О

О чекиттен

В

ОА жана ОВ шоолаларынан түзүлгөн

АОВ бурчу деп окулат

ДВА

Бурчту деп белгилешет.

А

Демек, «АОВ бурчу» дегенди кыскача «АОВ» же «О»түрүндө жазылат.

О

В

Мисалы:

В

Д

А

С

А

С

Д

В

А

АСВ

Же

Же

Айрым кызыктуу маалыматтар

17 – кылымдын француз математиги П.Эригон

• «  »бул белги менен белгилеген.

• Сандардан дагы бурчту көрө алабыз.

8

Мында бурчту түзүүчү ОА жана ОВ шоолалары бурчтун жактары , ал эми шоолалардын башталышы болгон О чекити бурчтун чокусу деп аталат.Демек, бурчту үч тамга менен белгилеп,бурчтун чокусун көрсөткөн тамганы ортосуна жазабыз.

Бурчтун жактары

А

О

В

бурчтун чокусу

Бурчтарды так түзүү жана ченөө үчүн транспортир деп аталган курал колдонулат.

Транспортирдин түзүлүшү

Шкаланын штрихтери

Транспортир-дин

шкалалсы

Транспортир-дин

шкаласы

Жарым айлананын борбору

Шоола

Градус деген эмне?

Бурчтарды ченөөнүн бирдиги градус деп аталат жана « ° » белги менен белгиленет.

 АОВ = 1°

В

О

А

Жактары бир түз сызыкты түзүүчү бурчту жайылган бурч деп аташат.

Жайылган бурч барабар

О

А

В

же

=

Жайылган бурчтун жарымы тик бурч деп аталат.Тик бурч барабар.

С

жана

О

В

А

Тик бурчтан кичине болгон бурчту тар бурч деп аталат.

С

-тар бурч

Д

В

А

О

Тик бурчтан чоң, бирок , жайылган бурчтан кичине болгон бурчту кең бурч дейбиз.

С

К

 КОВ- кең бурч

• КОВ- кең бурч

О

В

А

∟ СОА

Сүрөттү карап бурчтардын 4 түрүн жазгыла

1-тапшырма

Чыгаруу:

С

 АОВ- жайылган бурч

 ДОВ- тар бурч

Д

К

 КОВ- кең бурч

∟ СОА- тик бурч

В

А

О

2-тапшырма

Сүрөттөгү бурчту белгилеп көрсөткүлө.Чокусун,жактарын атагыла.C,D,E,F,K чекиттеринин кайсынысы ал бурчтун ичинде,сыртында,жагында жатат?

N

F

Чыгаруу:

C

О -чокусу

ON жана OM -жактары

K

D

О

M

E

C жана D чекиттери бурчтун ичинде жатат.

F чекити бурчтун сыртында жатат.

E жана K чекиттери жагында жатат.

19

Сабакты бышыктоо:

Берилген бурчтардын градустук өлчөмдөрүн аныктагыла

E

K

D

C

В

А

О

 KOC = ___

 AOB = ___

180°

20°

 AOK = ___

50°

125°

 AOD = ___

 BOC = ___

95°

 COD = ___

35°

 BOE = ___

40°

90°

 DOE = ___

Бурчтарды турмушта кайсыл

жерде колдонобуз?

Үйгө тапшырма

§4.2, № 76

Кошумча тапшырма: Саат жебесинен бурчтун төрт түрүн аныктоо

Төмөнкү фигурада канча үч бурчтук бар?

№ 17 ЖАЛПЫ ОРТО БИЛИМ БЕРҮҮЧҮ МЕКТЕБИ

МАТЕМАТИКА

5-класс

КӨҢҮЛ БУРГАНЫҢЫЗДАР ҮЧҮН РАХМАТ!

Саламатта калгыла!

© Эрматали уулу Баяман

Жалал-Абад 2020-ж.