Адамдын Нерв системасы

Нерв системасы

Даярдаган: Мадаминова Нуриза

• Нерв системасынын эң негизги органы - мээ. Ал бардык маселелер боюнча чечим кабыл алып, буйрук берет жана аткарылышын көзөмөлдөйт. Мээнин ар кайсы жери ар түрдүү жумуш аткарат. Бир жери колдун ишин, экинчиси уйкуну, үчүнчүсү маанай, көңүлдү, төртүнчүсү ойлонууну башкарат. Мээнин негизги жардамчылары - сезуу органдары. Алар мээге айлана-чөйрөдө эмнелер болуп жатат, анда кандай нерселер бар, алар каякты көздөй кыймылдап баратышат, өңү-түсү кандай, жыты барбы же жокпу, ысыкпы же муздакпы, жылмакайбы же одуракайбы, кандай үн чыгарат, мына ушулар тууралуу айтып берет. Сезүү органдарын туш тарапка баам салган чалгынчылар деп койсо болот.

• Чоң адамдын мээсинин салмагы 1300-1500гр барабар.

• Мээ анатомиялык түзүлүшү жагынан 3 бөлүктөн турат

• Арткы - сүйрү мээ, көпүрө мээ жана каракуш мээ.
• Ортоңку мээ
• Алдыңкы мээ- аралык жана алдыңкы мээден турат.

• Сүйрү мээ (4) жүлүндүн уландысы. Узундугу 25мм. Ак жана боз заттан түзүлгөн.
• Функциясы - дем алууну, тамак сиңирүүнү, кан айланууну, жүрөктүн ишинтейлөө.

• Көпүрө мээ (5) сүйрү мээнин уландысы.
• Функиясы - сорууну, шилекей бөлүүнү, чайноону, жөтөлүүн, чүчкүрүүнү,көңүла айланууну ж.б. тээлейт.

• Кара куш мээ (6) баш сөөгүнүн кежиге жагынан орун алган. Салмагы 120-160г.
• Функциясы - мейкиндикте дененин тең салмактуулугун жана кыймыл аракетти жөнгө салуу.

• Ортоңку мээ (4) көпүрөөнүн үстүндө жайгашкан.
• Функциясы- булчуңдардын тонусун, башты же денени бурууну жана көрүүнү, угууну, сезүү борборлорун тейлейт.

• Адыңкы мээ (1,2)- аралык жана алдыңкы мээден турат.
• Аралык мээ(3)- ортоңку мээнин үстүндө, берч сымал дененин астында орун алган.
• Андан 4: таламус, гипоталамус, эпиталамус, жана мэтаталамус дөңсөөлөрүн ажыратууга болот.

Адамдын нерв системасы жонундо кызыктуу фактылар

• Адамдын мээсинде орточо 100 миллиарддай нейрон бар.
• Нерв системасынын курамына кирген клеткалар башка адам организминдеги клеткаларга караганда алда канча чоң болот.
• Адам денесиндеги негизги башкаруучу орган мээ болгону менен, жүлүн дагы өз алдынча иш аткара алат. Бул рефлекс деп аталат.
• Акыл-эс өнүгүүсүнүн артта калуусу дал ушул нерв системасы менен байланыштуу. Эгер мээ кычкылтек менен жетишээрлик камсызданбаса, ойлонуу процесстери да жай болот.
• Адам баласы мээсинин 5-10 пайызын гана колдонот дегенди көп уксаңар керек, бул андай эмес. Орточо адам мээ ресурстарын 50 пайыздан кичине азыраагын колдонот. Эгер катуу ойлонсо мээге болгон чыңалуу дагы көбөйөт.
• Биздин мээбиздин нейрондору иш-аракетти бир убакта аткарат, компьютер болсо ырааты менен аткарат. Мээ менен компьютердин негизги айырмасы ушунда.
• Адамдын мээсинин жалпы эси орточо 1000 терабайтка (1 миллион гигабайт) барабар.
• Биздеги бардык беш сезим: жыт, сезим, угуу, көрүү, даам сезүү сезимдери түздөн-түз нерв системасы менен байланышта.
• Адам организминде бардык нервтер 43 түгөй болуп кошулган.
• Организмдеги суунун жетишсиздиги мээнин иштөө темпин жана жалпы нерв системасынын иштөөсүн төмөндөтөт.
• Нерв түйүндөрүндөгү бардык сигналдар электр аркылуу берилет.
• Нерв системасынын жалпы электр тогун керетөөсү орточо 50-60Ваттка чейин, 70-100Ватт өтө сейрек.
• Эркектин мээси аялдыкына караганда салмактуурак келет. Эркектики - 1400грамм, аялдыкы 1300грамм орточо.