Айлануу телолору

Сабактын темасы: Айлануу телолору менен кёп грандыктардын айкалышы.

Сабактын максаты:

• Шарга ичтен сызылган кёп грандыктарды билишет;

• Шарга сырттан сызылган кёп грандыктарды билишет;

• Маселе иштей алышат;

• Ёзщн-ёзщ контролдоо сезимине ээ болуп сын кёз карашын ёнщктщрщщгё, тереъ жана кеъири ой жщгщртщщгё тарбияланышат;

Баалоо үчүн критерийлер:

• Шарга ичтен сызылган кёп грандыктарды билишсе;

• Шарга сырттан сызылган кёп грандыктарды билишсе;

• Маселе иштей алышса;

• Ёзщн-ёзщ контролдоо сезимине ээ болуп сын кёз карашын ёнщктщрщщгё, тереъ жана кеъири ой жщгщртщщгё тарбияланышса;

• Сабакка активдүү катышса;

• Топтордо иштей алса;

Сабактын тиби: аралаш

Сабактын формасы: коллективдщщ жана ёз алдынча иштёё

Колдонуулучу каражаттар: карточкалар, батман, маркер, флифчатка,

проектор, компьютер.

Сабактын жщрщшщ:

1.Уюштуруу: Окутуучу классты уюштуруп, жагымдуу жагдай тщзёт.

2.Ётщлгён сабакты кайталайт: щй тапшырмасы боюнча окуучулардын билимдерин, билгичтиктерин текшерет, бышыктайт.

3.Жаъы теманы ётщщ:

Стереометрияда бири-биринен ичтен (сырттан) сызылган телолорду кароо да туура келет.

1. Шарга ичтен (сырттан) сызылган кѳп грандыктар. Эгерде шар берилген кѳп грандыктын бардык грандарын жанып ѳтсѳ, анда кѳп грандык шарга сырттан сызылган же шар кѳп грандыкка ичтен сызылган деп аталат.

Эгерде кѳп грандыктын бардык чокулары шардын бетинде (сферада) жатса, анда кѳп грандык шарга ичтен сызылган же шар кѳп грандыкка сырттан сызылган деп аталат (68-69-сщрёттёр).

Шардын башка фигуралар менен айкалышын да кароого болот. Мисалы, шарга ичтен сызылган конустун, тик призманын, цилиндрдин, ошондой эле шарга сырттан сызылган цилиндрдин, тѳрт бурчтуу тик призманын, үч бурчтуу туура пирамиданын, конустун айкалыштарын да кароого болот. Фигуралардын айкалыштарына тиешелүү стереометриялык маселелерди чыгарууда тиешелүүчийменин туура болушу маанилүү ролду ойной тургандыгын эстен чыгарбоо керек.

Бышыктоо: Маселе иштёё

№12. Кубдун кыры . Ага сырттан сызылган шардын радиусун тапкыла.

№13. Тик бурчтуу параллелепипедге сыртан шар сызууга болот. Далилдегиле.

№14. Тик бурчтуу параллелепипеддин ёлчёмдёрщ 16 дм, 24 дм, 48 дм. Сырттан сызылган шардын: радиусун жана бетинин аянтын тапкыла.

№15. Шардын радиусу 9 см. Ага ичтен сызылган туура тёрт бурчтуу призманын бийиктиги 14 см. Анын негизинин жагын тапкыла.

№16. Туура пирамиданын каптал кыры , ал негизи менен бурчун тщзёт. Сырттан сызылган шардын радиусун жана бетинин аянтын аныктагыла.

№17. Туура тетраэдрдин кыры . Ага сырттан сызылган шардын радиусун тапкыла.

№18. Кесилген щч бурчтуу туура пирамиданын бийиктиги 1,7 дм, ал эми негиздерине сырттан сызылган айланалардын радиустары 1,2 дм жана 0,5 дм. Сырттан сызылган шардын радиусун тапкыла.

№19. Радису 8 см, тщзщщчщсщ 12 см болгон цилиндирге шар сырттан сызылган. Шардын: 1) диаметрин; 2) шардык катмардын бийиктигин; 3) шардык сегменттин бийиктигин тапкыла.

Щйгё тапшырма берщщ:

№20. Конустун бийиктиги h, тщзщщчщсщ Бул конуска сырттан сызылган шардын радиусун жана бетинин аянтын аныктагыла.

№21. Шардын радиусу R. Бийиктиги h болгон конус шарга ичтен сызылган. Конустун октук кесилишинин аянтын тапкыла.

Баалоо: