“АКЫЛ ОРДО” интеллектуалдык оюну. 9-а-б класстар арасында өткөрүлөт
Урматтуу окуучулар жана мугалимдер!
АКЫЛ ОРДО интеллектуалдык оюнуна кош келиңиздер!
Акыл ордо интеллектуалдык оюнун өткөрүүнүн максаты:
Окуучулардын билим, билгичтик, кѳндүмдѳрүн калыптандыруу, системалуу билим деңгээлине ээ болгонун текшерүү,гуманитардык илимге ээ болгон кызыгууларын жогорулатуу .
1.Билим берүүчүлүк максаты: Окуучулар түзүлгөн тесттер аркылуу ѳтүлгѳн теманы кайталап, бышыкташат.
2.Өнүктүрүүчүлүк максаты : Жоопту ылдам таба билүү аркылуу маалыматтарга ээ болуу, ой жүгүртүү жана сынчыл ойлонуу кѳндүмдѳрүн калптандыруу менен ѳзүн-ѳзүн ѳнүктүрүу.
3.Тарбиялык максаты: Маалымдуулугун кеӊейтүү менен интелектуалдык деңгээлин жогорулатууга, жекече, топто иштѳѳгѳ бири–бирине жардамдашууга, тез ойлонуп жооп таба билүүгѳ тарбиялоо.
Акыл-Ордо таймаш оюнунун катышуучулары: 9-а-б класстын 11 окуучусу катышат
Өзүлөрүн тааныштыруу;
«Акыл ордо» оюнуна катышуунун максатын айтуу
Оюндун жүрүшү:
1-тур.Тесттик суроолор
2-тур.Категориялар
3-тур.Финал
1-тур.Тесттик суроолор : мультиурок менен иштөө
1. Кайсы сөз заттын атын билдирет?
а) Чиркин. б) менен в) Аймак
2. Ысык-Көлдүн ондогон куймалары бар.Берилген сүйлөмдө илик жөндөмөсүндө турган сөз кайсыл?
а) Көп , б) Куймалары, в) Ысык-Көлдүн.
3. Төмөнкү мисалдан сүйлөмдүн ээсин көрсөт? Кыргыз эли “Манс” эпосу менен сыймыктанат.
а) Сыймыктанат б) “Манас” эпосу в) Кыргыз эли
4. Төмөнкү сөз түркүмдөрүнүн кайсынысы туура бөлүнгөн?
а) зат атооч, этиш б) Сын атооч , бөлүкчө в) даража, байламта
6. ."....Өрттөй албырган жаштыктан, жүрөктү жандырган сүйүүдөн эл башына келген намыс кучтуулук кылды",-деген сөз кайсы каарманга тиешелүү?
А) Зулайкага Б) Жаңыл Мырзага в)Айсулууга
7. ”Ак кеме” повестинин аталышын ким сунуштаган?
А) А.Твардовский Б) А.Жакыпбеков В) Б.Шамшиев
8. Анарбайдын көпүрөсү качан салынып бүттү?
А)1969-ж Б) 1981-ж В) 1973-ж
9. Адамдардын сапаттарынын ичинен Ч. Айтматовдун «Ак кеме» повестиндеги Орозкулдун мүнѳзү кандай адамдын типтүү сапаты экендигин айырмалап көрсөткүлѳ.
а) боорукер, күйүмдүү адам; б) жоомарт, колу ачык адам; в) кара мүртөз, таш боор адам;
10. Ж.Бөкөнбаевдин кайсы чыгармасында фантастикалык образ-символду колдонгон?
А)"Ажал менен Ар-Намыс" б) "Жер алган кедейлерге" в)"Токтогул"
2-тур. Категориялар
К.Тыныстановдун өмүрү, чыгармачылыгы боюнча тапшырмалар .9-класс
1.К.Тыныстанов окуп, бутургөн жогорку окуу жайы:____________________________________________________________
2.Болочоктогу илимпоз алгач кайсы мектепте окуп, билим алган?____________________________________________________________
3.Илимпоздун уул, кыздары кимдер?_____________________________________________________________________________________________________________________________
4.К.Тыныстанов толугу менен качан акталып, партиялык билети жана илимпоздук ишмердүүлугү калыбына келтирилген?_______________________________________________________
5.”Эл душманы” деген жалган жалаа жабылып, К.Тыныстанов качан атылды?___________________________________________________________
6.К.Тыныстанов жубайы Турдубүбү менен канча бала тарбиялап өстүрдү?______________________________________________________________________________________________________________________________
7.Элдин сабаттуулугун жойгон илимпоз канча жашынан баштап, агартуу майданындп иштеп баштаган?________________________________________________________
8.К.Тыныстанов “Манас”үчилтигин кайсы манасчыдан жазып алган?___________________________________________________________
9.К.Тыныстановдун алгачкы жарык көргөн ыры кандай аталат?_________________________________________________________
10.Касым адегенде ырларын кайсы тилде жазган?_________________________________________________________
1.К.Тыныстанов окуп, бутургөн жогорку окуу жайы: Жообу: Ташкендеги Казак-кыргыз агартуу институту
2.Болочоктогу илимпоз алгач кайсы мектепте окуп, билим алган?Жообу: диний мектептен.
3.Илимпоздун уул, кыздары кимдер?Жообу: Уулдары Теңдик, Эркиндик, кыздары Бирдик, Кишимжан
4.К.Тыныстанов толугу менен качан акталып, партиялык билети жана илимпоздук ишмердүүлугү калыбына келтирилген?1988-жыл.
5.”Эл душманы” деген жалган жалаа жабылып, К.Тыныстанов качан атылды?1938-жыл, 7-ноябрь
6.К.Тыныстанов жубайы Турдубүбү менен канча бала тарбиялап өстүрдү? 2 кыз, 2 уул
7.Элдин сабаттуулугун жойгон илимпоз канча жашынан баштап, агартуу майданында иштеп баштаган? 24 жашында
8.К.Тыныстанов “Манас”үчилтигин кайсы манасчыдан жазып алган?С.Каралаев
9.К.Тыныстановдун алгачкы жарык көргөн ыры кандай аталат? Жообу: “Ала-ТОО”
10.Касым адегенде ырларын кайсы тилде жазган? Жообу: казак тилинде
11.К.Тыныстановдун “Касым ырларынын жыйнагы” деген китеби качан, кайдан жарык көргөн?
Жообу: 1925-жыл, Москвадан
12.К.Тыныстанов эмне себептен Ташкенттеги окуусун үзгүлтүккө учураткан?
Жообу: Кургак учук оорусу менен ооруп калган.
Кыргыз тили
1.Кайсы катардагы сөздөрдүн бардыгы эч катасыз жазылган?
А) баш иет, таңкы, карамүртөз
Б) бир аз, мурунку, жазкы
В) өкүнүштүү, угаарман, иреңжитүү
Г) кежейиңки, каччы, сотточчу
Д) көрүмбөйт, көрөлек, таабал
2. Асылгүл үйгө кирип келди. Эч ким менен сүйлөшпөй, өз бөлмөсүнө карай басты эле, энем колунан кармап токтотту. Албырган жүзү, жашка толгон көзү, калтырак баскан денеси анын демейдегиден башкача бир абалда экенин айтып турду.
Жогорудагы текст кептин кайсы түрү же түрлөрүнөн курулган?
А) баяндоо
Б) баяндоо, сүрөттөө
В) ой-жүгүртүү, баяндоо
Г) сүрөттөө
Д) сүрөттөө, баяндоо
3. Сурадык, бирок куш тилиндей жооп албадык.
Сүйлөмдөгү асты сызылган сөз айкашы эмнени билдирет?
А) сылык дегенди
Б) кыпындай дегенди
В) жакшы дегенди
Г) так дегенди
Д) толук дегенди
4. Төмөнкү сүйлөмдөрдө кандай сөз айкаштарынын байланышуу жолдору бар? Чыгармачыл адам балалык күндөрүнө кайрылбай койбойт.
А) Ыкташуу, таандык, ээрчишүү, башкаруу
Б) Ыкташуу, башкаруу, таандык, ээрчишүү
В) Ыкташуу, ээрчишүү, таандык
Г) Таандык, башкаруу, ыкташу
5. Таандык байланыштагы сөз айкашы кайсы?
А) жыйырма бир жумушчу
Б) апамдын аты
В) көмүрдөй кара
Г) адептүү болуу
Д) асыл эмгек
6. Тил - арстан босогоңдо комдонгон,
Бошоп кетсе өзүңдү да жеп койгон. Арстан деген сөздүн мааниси
А) балбан, күчтүү Б) падыша, башчы
В) курч, өткүр жаныбар, сүт эмүүчүлөрдүн тобунда
Г) метафора
7. Кыргыз тилинде канча сөз түркүмү бар?
А) 8; Б)10; Г) 14.
8. Сөз түркүмдөрү грамматиканын кайсы бөлүмү үйрөтөт?
А) фонетика; Б) морфология; В) лексикология; Г) графика.
9. Маанилеш фразеологизмдер.
А) мурдун көтөрүү-жер баспай калыптыр
Б) жең ичинен-тууганчылык.
В) төөнүн куйругу жерге тйгенде – узаак убакыт
10. Коюу деген сөздө канча тамга, канча тыбыш бар.
А) 4 тамга, 3 тыбыш. Б) 4 тамга , 2 тыбыш
В) 4 тамга 5 тыбыш. Г) 4 тамга, 4 тыбыш
Орус тили
Кызматчы сөздөрдү туура которгула.
1. Бирок
а) очень б) до в) но г) если
2. Сайын
а) по б) каждый в) кроме г) всякий
3. Аркылуу
а) через б) раньше в) каждый г) по
4. Үчүн
а) об б) из-за в) с г) после
5. Боюнча
а) в сторону б) через в) об г) по
6. Мурун
а) раньше б) до в) для г) после
7. Сыяктуу
а) весь б) кроме в) о г) подобно
8. Тууралуу
а) об б) каждый в) по сравнению г) с
9. Караганда
а) по сравнению б) через в) но г) если
10. Карай
а) после б) в сторону в) весь г) по
Макалдар (тест).
1. Тил билсен. билесиң.
а) адам. б) өлкө. в) эл, г) дил
2. Адеп башы.
а) тарбия, б) ата-эне, в) сөз, г) тил
3. Тил ойдун.
а) бешиги, б) булагы, в) чырагы, г) кузгусу
4. Тил акылдын.
а) каражаты, б) булагы, в) тепкичи, г) ачкычы
5. Тил акыйкаттын.
а) символу, б) баштыгы, в) мээси, г) ачкычы
6. Тилде. жок
а) уят, б) мээ, в) бет, г) сөөк
7. Жигиттин өзүнө караба. кара
а)ишине, б) көкүрөгүнө, в) колуна, г) сөзүнө
8.Акчалуунун колу ойнойт...
а) Акчасыздын көзү ойнойт. Б) билимдүүнүн сөзү ойнойт. В) акчасыздын колу ойнойт
9. Адам эли менен барктуу...
а) эл камы менен даңктуу б) Өрдөк көлү менен барктуу. в) эл жаны менен даңктуу
10. Билими күчтүү миңди жыгат........
а) билеги күчтүү мңди жыгат. б) билеги күчтүү онду жыгат. в) билеги күчтүү бирди жыгат.
ЧЫНГЫЗ АЙТМАТОВ Жалпы суроо 10
«Биринчи жолу тилмеч болгонумда 5 жашта элем. Ал кызматым үчүн бир жилик эттин ээси да болгом». Кимдин эскерүүсүнөн?
а) Т.Сыдыкбеков б) А.Токомбаев
в) К.Маликов в) Ч.Айтматов
2. Ч. Айтматовдун эң алгачкы жазган аңгемеси?
а) «Ак жаан» б) «Тунку сугат в) «Кайракта» г) «Газетчи Дзюйо»
3. «Эгер мен скульптор болсом, согуш кезиндеги аялдын образын колодон жасоого бүт өмүрүмдү сайып коёр элем», - деп ким айткан?
а) А. Токомбаев б) Т. Сыдыкбеков
в) Ч. Айтматов г) А. Осмонов
4.Чыңгыз Айтматовдун өзүнүн ата-энесине арнап жазган чыгармасы кандай аталат?
а) «Биринчи мугалим» б) «Жамийла» в) «Саманчынын жолу» г) «Эрте жаздагы турналар»
5. «Биздин мекен таланттарга бай! Болгондо да, дүйнөлук масштабдагы таланттарга бай… Алардын бири – Кыргызстандын уулу - Ч. Айтматов», - деп ким айткан?
а) М. Горький б) А. Токомбаев
в) М. Шолохов г) М. Ауэзов
6. «Эмгек Кызыл Туу» ордени менен канча жолу сыйланат?
а) Бир жолу б) эки жолу в) үч жолу г) алган эмес
7.«Он төрт жашар өспүрүм чоң кишинин иштегенин иштеди, чон кишинин түшүнгөнүн түшүнүп, чоң кишиче кайгырды». Ч. Айтматовдун кайсы каарманы жөнүндө сөз болуп жатат?
а) Сейит б) Ильяс в) Султанмурат г) Дүйшөн
8.Чыңгыздын чон энеси ким болгон?
а) Толгонай б) Айымкан в) Бурмаке г) Карагыз
9. «Ак кеме» повестинде Ч. Айтматов өзүнүн автордук концепциясын элдик кайсы легенда аркылуу берген?
а) «Карагул ботом» б) «Эне Бейит»
в) «Чыпалак бала» г) «Бугу-Эне»
10.«Акыр заман» кайсы чыгарманын алгачкы аталышы деп ойлойсуңар?
а) «Гүлсарат» б) «Кыямат» в) «Жамийла» г) «Асма көпурө»
Кыргыз адабияты
Ж.Бөкөнбаевдин жаш кезинен аздектеген акыны ким болгон?
А) Токтогул Б)Тоголок Молдо В)Барпы
2. "Ажал менен Ар-Намыс" поэмасында акыры ким жеңет?
А) Ажал б) Ар-Намыс В) Жапар
3. "Кагылайын курбулар, Кайрылып артка качпайлы",- деген саптар кайсы акынга тиешелүү?
А) А.Осмонов б) Ж.Турусбеков в) Ж.Бөкөнбаев
4. Кыргыз тилиндеги ыр менен жазылган романды белгиле.
А) ”Узак жол” б)”Каныбек” в)”Курманжан датка”
5. К.Тыныстанов качан акталган?
А)1957-ж.07.11 Б)1956-ж.05.11 В) 01.10.1957-ж.
6. ”Биз жаратылыштан ырайым күтүп отура албайбыз, биздин максат – аны багынтып, тартып алуу”,- деп ким айткан?
А) Кожожаш Б) Мичурин И.В. В) Тумаш мерген
7. “Эрте келген турналар” повестинде Иңкамал апай кайсы сабакты окутат? *
А) башталгыч классты Б) географияны В) тарыхты Г) сүрөт сабагын
8. Дартка чалдыккан акындын абалы жана чыгармачылык менен өлүм жөнүндө А.Осмонов кайсы чыгармасында баяндайт?
А) ”Кыргыз тоолору” б) “Ата Журт” в) “Оорулуу акын”
9. "Жаңыл Мырза " драмасында негизги окуялар кайсы көлдүн жээгинде өтөт?
А) Ысык-Көл б) Чатыр-Көл в) Сары-Челек
10. К.Каимовдун “Анарбайдын көпүрөсү” чыгармасындагы революцияга чейин чабышып келген эки ууру.
А)Моңолдор, кара багыштар Б)Черик, басыз В) Карабаш, Кызылбаш
Логикалык суроо
Суур ийининен чыкканда биринчи кайсыл жакты карайт?
А) Сол жакты карайт. Б) Ъз\ каалаган жагын карайт. В) Оё жагын карайт.
Кайсыл жолдон басууга болбойт?
А) Баткак жолдон басууга болбойт
Б) Саманчынын жолунан басууга болбойт
В) Поеьзд жолунан басууга болбойт
202 көз канча адамга таандык?
А) 1 адамга таандык
б) 101 адамга таандык
в) 2 адамга таандык
4. Кайсыл суроого “Ооба” деп жооп берүүгө болбойт?
А) АКЧАН жокпу? Деген суроого
б) ТирҮҮсҮёбҮ деген суроого
в) уктап жатасыёбы? деген суроого
5. Пилге окшош, бирок кичинекей жаныбар кайсы?..
А) чычкан
Б) пилдин баласы
В) жарганат
6. Өзүн-өзү жейт...
А) адам
Б) крокодил
В) шам
7. Троллейбус жүрүп баратканда свет өчүп калды...
А) токтоп калат
Б) ж\р\п кете берет
В) учуп кетет
8. Эки чымчык бири түндүктү, бири түштүктү карап отурат, экөө бири-бирин кантип көрүшөт?
А) къръ албайт
Б) бирине-бири бурулуп карайт
В) чымчык отура албайт, конот
9. Кайсы жерде аттын буту болбойт?
А) сазды басканда
Б) с\ръттъ
В) шахматта
10. Аки таштан там ак болобу?
А) болот
Б) болбойт
В) билбейм
285
121 037 
