Алгоритм құрудың тәжірибелік жұмысы

Күні: 30.11.17

Пән аты: Информатика

Сыныбы: 6 «А»

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм құрудың тәжірибелік жұмысы.

Сабақтың мақсаты

Білімділік: берілген тапсырмалады өз беттерімен орындауға, мәселенің шешімін таба білуге дағдыландыру;

Дамытушылық: оқшылардың бойында сызықтық, тармақтық, циклдік алгоритмді  және блок-сызба құра білуге дағдыландыру;

Тәрбиелік: оқушыларды шапшаңдыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу..

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың түрі: практикалық

Сабақтың көрнекілігі: компьютерлер,эл.оқулық,кеспе қағаз.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі

а) амандасу;

ә) түгендеу;

б) назарларын сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру

Алгоритм дегеніміз не?

Алгоритмді жазудың неше әдісі бар?

Алгоритмні неше түрі бар?

Алгоритмді геометриялық фигураларды пайдаланып өрнектеу қалай аталады?

Сызықтық алгоритм дегеніміз не?

Тармақталу алгоритмінде блок схемада пайдаланатын геометриялық фигураны ата.

Циклдік  алгоритмінің неше түрі бар?

III. Жаңа сабақ

Алгоритм түсінігі

«Алгоритм» ұғымы информатикада ақпарат сияқты іргелі ұғымдар қатарына жатады. Алгоритм атауы атақты араб математигі Әбу Жафар Мұхаммед ибн Мұса әл-Хорезми ( 763-850 ж.ж) есімінің латынша Algorithmi (Алгоритми) болып жазылуынан шыққан. Ол санаудың ондық жүйесінде көп орынды сандар мен арифметикалық амалдардың орындалу ережесін ұсынған. Бұл ережелер қосынды мен көбейтіндіні табуға арналған амалдарды орындауға қажетті тізбектен құрылған. Сол ереже осы күнге дейін қолданылып келеді.

Алгоритм – орындаушының белгілі бір мақсатқа жетуі үшін орындалатын әрекеттер тізбегін айтады.  Кез-келген есепті қарапайым амалдарды тізбектей орындау арқылы шығаруға болады. Алгоритімді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек.

Алгоритмнің орындалуы.  Күнделікті тұрмыстан алгоритмге бір мысал келтірейік.

Мысал 1. Студент болу үшін мынадай  алгоритм қадамдарын орындау керек:

Мектепті тәмамдау.

Бірыңғай ұлттық тестілеуден өту.

Керекті құжаттарды, аттестаттың түпнұсқасын емтихан қорытыдысымен белгілі бір мамандықты көрсетіп, конкурсқа тапсыру.

Конкурстан өту.

Таңдаған мамандығы бойынша оқитын жоғары оқу орнын анықтау.

Мысал 2. Ағаш отырғызу алгоритмі

Жерге шұңқыр қазу

Шұңқырға көшет отырғызу

Шұңқырды өміп тастау

Көшетті суару.

Бұл пункттердің орнын ауыстыруға бомайды. Олар көрсетілген ретпен кезегі орындалуы тиіс. Сонда ғана көздеген нәтижеге қолымыз жетеді.

Алгоритм - информатика мен есептеу техникасының іргелі ұғымдарының бірі.

Техникалық құрылғылдары дұрыс пайдалана алу үшін есеп шешу жолы, яғни орындалатын іс-әрекеттердің тізбегі әрі түсінікті, әрі нақты болуы қажет.

Мысал 3. у = (ах+b)(сх -d) функциясын есесптеу үшін келесі қарапайым әрекеттерді орындау керек:

а- ны х-ке көбейтіп, оны У деп белгілеп аламыз;

У – ті  b –ға қосып, оны У1 деп белгілейміз;

с – ны  х – ке  көбейтіп, оны У2 деп белгілейміз;

У2 –ден d – ны алып тастаймыз, оны У3 деп белгілейміз;

У1 –ді У3 –ке  көбейтіп, нәтижені У4 деп белгілейміз.

Алгоритм қасиеттері

Кез келген есептің шешу кезеңін қарапайым амалдар тізбегіне бөлектеуге болады. Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек.

Программа деп машина тілі түсінетіндей, инструкциялар тізбегі түрінде жазылған алгоритмді айтамыз.  Программа командалар тізбегінен тұрады. Командалар тізбегі орындалған кезде есептің нәтижесі шығады. Әрбір компьютер алдын-ала құрылған программа бойынша жұмыс жасайды. Яғни, программа деп белгілі бір нәтиже алу үшін түсінікті операциялар тізбегін айтамыз. Процессор программа құрамындағы командаларды реті бойынша орындайды. Команда бір қарапайым операцияны орындауға бұйыратын бұйрық түрінде болады. Командалар арифметикалық, логикалық, басқаруды беру, сандарды салыстыру, экранға шығару, принтерге шығару және т.б. болып бөлінеді.

Алгоритм ұғымның мәнін аша түсетін оның мынадай қасиеттері бар:
1. Алгоритмнің айқын, дәл өрнектелу қасиеті.

Алгоритмде келтірілген барлық іс-әрекеттердің мағынасы айқын, нақты анықталған болуы керек. Онда қандай қадамдар көрсетілсе тек солар орындалуы қажет. Атқарушы алгоритм командаларын орындау кезінде ешқандай ойланбауы тиіс.

2. Алгоритмнің үзіктілік қасиеті.

Алгоритмнің үзік модульдерге бөлінуі, яғни үлкен алгоритмді бірнеше кішкен алгоритмдерге жіктеу мүмкін болуы керек. Бұл қасиет бойынша алгоритм аралық нәтиже беретіндей бірнеше ықшам бөліктерге, ал олар оданда кіші қадамдарға бөлінеді, яғни мәселені шешу процесінің тізбегі жеке-жеке әрекеттерге жіктеледі.

3. Алгоритмнің нәтижелік қасиеті.

Кез келген алгоритмнің нәтижесі болуы керек. Әрекеттердің шектеулі санынан кейін белгілі бір уақытта қорытынды  нәтиже алуымыз қажет. Кейде алгоритдердің бірнеше қадамы қайталанып, ешбір нәтиже бермейді. Ондай есеп алгоритмн циклдден шықпайтын, нәтижесіз деп қайта құрады.

Мысалы: сандарды қосу алгоритмі үшін бастапқы мәліметтерге қосылғыштар мәні жатады, ал нәтижесі қосынды болады.

4. Алгоритмнің жалпылық немесе ортақтық қасиеті.

Алгоритм құрғанды белгілі бір жеке проблемаға ғана арнамай, осы сияқты проблемалардың шешуін толық қамтуға мүмкіндік беретіндей етіп құру керек. Бұл қасиет алгоритмнің пайдалану құндылығын арттырады. Егер берілген мәліметтер өзгерсе, нәтижеде өзгереді.

m және n бүтін сандарының ең үлкен ортақ бөлгішін табуда Евклид алгоритмін қолданайық.

Алгоритмнің формальды орындалу қасиеті.

Алгоритмді орындағанда орындаушы оның әр командасының мағынасын түсінуі де, түсінбеуі де мүмкін. Бірақ орындаушы өзі атқарып отырған әрекеттердің мағынасын түсінбесе де, алгоритм командаларын орындау арқылы белгілі бір нәтижеге жетеді, бұл формалды орындалу деп аталады.

IV. Жаңа сабақты бекіту

1.  Көйлек тігу алгоритмін ретімен орналастыра отырып оны сөздік формада  өрнекте.

2.Суретке қарап блок – схема құрастыр. Алгоритмнің қай түріне жатады?  Кімнің сөзі?

3.Алгоритмнің қай түріне жатады?

Блок – схемасын құр.

1.      Қарындашты ұштау алгоритмін пайдаланып  блок схеманы толықтыр.

Алгоритмнің қай түріне жатады?

IV. Қорытынды

V. Үй тапсырмасы

§12. Алгоритм құрудың тәжірибелік жұмыс .

№5 тапсырма. 72 бет

VI. Бағалау. Белсенділікпен қатысқан оқушылар бағаланды.