Алгоритмдер жана аткаруучулар

Алгоритмдер жана аткаруучулар

Аныктама

Алгоритм – бул көздөгөн максатка жетүүгө же коюлган маселени чечүүгө багытталган аракеттердин ырааттуулугун ишке ашыруу үчүн аткаруучуга берилген так жана түшүнүктүү буйрук (көрсөтмө, план)

Алгоритмдештирүү – бул алгоритмди(аракеттердин планы) түзүү процесси

“ Алгоритм” термини

Алгоритм термини биздин замандын 787- 850-жылдары Өзбекстандын Хорезм шаарында төрөлүп жашап өткөн улуу математик, биринчи жолу көп орундуу сандар менен иштөөнүн арифметикалык ыкмасын киргизген Мухаммед ибн Муса аль - Хорезминин латынча аталышынан келип чыккан .

“ аль-Хорезми ” латынча “Algorithmi”

Заманбап адамды ар түрдүү техникалык түзүлүштөр: телевизор, компьютер, фотоаппарат, телефон, кир жуугуч машина, автомобиль ж. б. курчап турат. Бул түзүлүштөрдүн ар бири өз милдеттерин аткарууга арналган жана кандайдыр бир чектелген топтомдогу аракеттерди, же командаларды (буйруктарды) аткарууга жөндөмдүү.

Ар кандай алгоритм конкреттүү аткаруучунун мүмкүнчүлүктөрүн эске алуу менен түзүлөт. Алгоритмдин аткарылышы үчүн анын курамына аткаруучу жүзөгө ашыра албай турган командаларды койбош керек. Кандай гана толук инструкция болбосун, ашпозчуга токардын ишин тапшы­рууга болбойт. Ар бир аткаруучунун өзү аткара алуучу командаларынын тизмеги болот.

Аныктама

Аткаруучу – бул, түзүлгөн алгоритмди аткаруучу объект

Аныктама

Аткаруучунун командалар системасы(АКС) – бул ошол аткаруучу жасай ала турган (түшүнө туган) бардык командалардын жыйындысы

Аткаруучулар ар кандай болушат. Эң бир жөнөкөй аткаруучунун бири деп монитордун тулкусундагы электр булагын өчүрүп-күйгүзүүчү кнопканы эсептесе болот.

Аткаруучу-магнитофондун командалар системасы төмөнкүдөй командалардан турат:

Бир аз татаалыраак аткаруучу болуп заманбап кир жуугуч машинаны эсептесек болот, анын электрондук эсине инженерлер тарабынан иштелип чыккан кир жуунун ар түрдүү программалары салынган. Кир жуунун бардык процессин (чылоо, жууш, чайкоо, сыгуу, кургатуу) машина автоматтык түрдө адамдын катышуусусуз, бирок адам тарабынан тандалган программа боюнча аткарат.

• Автоматтык түзүлүштөрдүн эң өркүндөтүлгөн

аткаруучусу болуп роботтор эсептелет.

Автоматташтырылган

өндүрүштө робот-

манипулятор татаал тетикти

бат, катасыз жана сапаттуу

жасагандай адамдын чогулта алышы күмөндүү.

• Акыркы мезгилдерде үй жаныбарларынын

элесиндеги, адамга окшош роботтор жана робот-

оюнчуктар түзүлдү.

Аткаруучунун дагы бир мисалы – компьютер.

Аны айырмалоочу мүнөзү –

универсалдуулук. Силер

тексттик, сандык жана

графикалык информациялар

менен иштөөчү компьютердик программалар, окутуп-үйрөтүүчү программалар жана компьютердик оюндар менен таанышсыңар. Мындан тышкары компьютерге байланышкан түзүлүштөрдү башкарууга ылайыкталган программалар (аткаруучулар) дагы бар.

Көпчүлүк учурларда адам өзү дагы аткаруучу болуп саналат.

Мисалы, көп сандагы алгоритмдерди аткаруучулар болуп көптөгөн жазуу жана оозеки тапшырмаларды аткарган окуучулар саналат.

Аткаруучулар-

дын эки тибин бөлүп көрсөтүшөт:

Формалдуу

Формалдуу эмес

Формалдуу эмес аткаруучу мындай командаларды ар башкача аткарып коюшу мүмкүн.

Формалдуу аткаруучу окшош команданы дайыма бирдей аткарат.

Мисалы, кассетадагы же DVD дисктеги сүйгөн музыканы кайра-кайра уксаңар компьютердеги музыканы угузган программа (формалдуу аткаруучу) бул музыкаларды кайталаганда биринчиси экинчи кайталаганда толук окшош деп ишенесиңер. Ошондой болсо дагы бир ырды ырчы (формалдуу эмес аткаруучу) бир нече жолу кайталап ырдаса ар бир кайталоо бири бирине окшош болбойт.

Эреже катары адам өзү дайыма формалдуу эмес аткаруучу болуп эсетелет. Көпчүлүк учурда техникалык түзүлүштөр формалдуу аткаруучулар болуп саналат. Формалдуу эмес аткаруучунун ролунда адам өзүнүн аракетине өзү жооп берет. Формалдуу аткаруучунун аракеттерине аны башкарган объект жооп берет.