Та?ырыбы: «Асыл с?з м??гі жасайды»
Ма?саты:
Білімділік: С?здік ?орыны? байлы?ын таныту, с?з м?йегін теруге ??лшыныстарын арттыру. ?дебиеті ?леміне то?талып, о?ушыларды ?дебиет пен ?мірді байланыстыра ме?герту.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ой-?рісін, д?ниетанымын ке?ейту. Сонымен ?атар к?нделікті ?мірде м?дени, ?деби тілде с?йлеуді да?дыландыру.
Т?рбиелік: О?ушыларды іс-?рекет пен ?арым-?атынас ар?ылы адамгершілік пен иманж?зділікке, елжандылы??а, бауырмалды??а т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Сайыс саба?
К?рнекілігі: Интерактивті та?та
Барысы: І. ?йымдастыру кезе?і
С?леметсіздер ме ??рметті ?стаздар мен о?ушылар! Б?гінгі «Асыл с?з – м??гі
жасайды» атты сайысымыз?а ?ош келді?іздер!
?дебиет адам?а с?з ?уаты, к?ркем бейне ар?ылы ?сер етеді.
С?з ?нері – м??гілік мектеп, оны? ?міріні? шегі жо?.
Б?гінгі сайыс?а ?атыс?алы отыр?ан ІІ топ ?здерін таныстырып ?тсін.
Олай болса, б?гінгі сайысымызды? турларымен таныстырып ?тейін.
І. «Ма?ал-м?телдер сайысы»
ІІ. «?дебиет ?лемі»
ІІІ. «К?нені? к?зі – асылды? с?зі»
І?. «Бір с?збен айт?анда»
?. «Орнын тап...»
Олай болса, сайысымызды? ?діл ба?асын беретін ?діл-?азылар ал?асымен таныстырып ?тейін.
Барлы?ына с?ттілік тілей отырып, сайысымызды бастайы?!
І. «Ма?ал-м?телдер сайысы» туры.
(Б?л кезе?де ІІ топ ма?ал-м?тел айтудан жарысады).
ІІ. «?дебиет ?лемі» туры.
?ай а?ын, тапшы ?ане, ал?ырлар,
Ой тастайы? ж?мба? жанны? с?зіне.
?дебиетте біз ??атын к?п сыр бар,
Авторын тап, ?арап алып с?зіне – дей отырып, мына жерде ?яшы?тарда жасырыл?ан а?ын-жазушыларды? шы?армалары берілген. Осы ?ле?деріне ?арап ?ай а?ынны?, ?ай ?ле?і екенін аны?таймыз. Сонымен ?атар, ?дебиет п?нінен теориялы? с?ра?тар та кездеседі.
- Мені? пірім – С?йінбай,
С?з с?йлеймін сиынбай.
Сырлы с?лу с?здері –
Ма?ан тарт?ан сыйындай! (Ж.Жабаев «Жаныс а?ын?а»)
- Кім сендерді, балалар, с?йет??ын,
?уаныш?а ?уанып, ?ай?ы?а к?йет??ын?
-Т?н ?й?ысын т?рт б?ліп, кірпік ?а?пай,
Шеше? бай??с дамылсыз ж?рет??ын. (М.Дулат?лы «Шешені? балаларын с?юі»)
- А?ыз дегеніміз не?
Жауабы: А?ыз дегеніміз тарихта бол?ан ?йгілі адамдар жайында немесе ел, руды? шы?у тегі туралы на?тылы бір жерде ?ткен о?и?алар жайлы тарихи шынды??а негізделген, уа?ыт ?те келе к?ркем шы?арма?а айналып кеткен ??гімені айтамыз.
- К?ркем туындыны? идеясы дегеніміз не?
Жауабы: Жазушы ?зі к?теріп, к?ркем бейнелеген ?леуметтік м?селелер, адамдар та?дыры айтпа? ойлары, танытпа? шынды?ы.
- Ілімге толса к?кірек,
Ашылар к?зі сананы?
??ла? салса?, жа?сылап,
Азыра? с?зді жазамын. (Майлы?ожа С?лтан?ожа?лы. Тол?ау «Ілімге толса к?кірек»)
- Ремарка дегеніміз не?
Жауабы: Ремарка – ?ыс?а т?сіндірме т?рінде келетін автор с?зі.
- ?ыз:
«?алауым бар, Ноян батыр,
Адас?ан а??у ??стай мен бір па?ыр.
Ар?аны? аруы боп ж?рсем да?ы
Алыса ту?ан, ?скен жерім жатыр....» (М.Ж?мабаев «Батыр Баян»)
- Монолог дегеніміз не?
Жауабы: Бір кейіпкерді? с?зі, т?рлі жа?дайларды? ?серімен оны? ?зімен-?зі сырласуы, тол?анысы.
Балалар «?дебиет ?лемі» кезе?і ар?ылы біршама ?ткен та?ырыптарды еске т?сіріп, ?аншалы?ты білетініміз де к?рінді. Келесі турымыз?а ?тейік.
ІІІ. «К?нені? к?зі – асылды? с?зі» туры
1 2 3 4 5 6 7
? ? ? ? ? ? ?
А с ы л с ? з
Осы ?ріптерді? артында к?не с?здер жасырыл?ан. Ол к?не с?здер бізді? к?нделікті ?дебиет п?нінде ?тілген шы?армаларды? ішінен алын?ан с?здер. Сендер сол с?зді? ма?ынасын ашасы?дар. Барлы?ы байыр?ы с?здер. ?р жауап?а 10 ?пай. Жауап бере алма?ан жа?дайда екінші топ?а жауап беруге м?мкіндік беріледі.
А – к?бе?. Жауабы: ары?тап ж?ріп, ет ал?ан жыл?ы
Ж.Жабаев. «Жаныс а?ын?а»
«??лаштап бір кетейін,
К?бе? ??сап ты?ылмай...»
С – ?ан?ор. Жауабы: ?ан??мар.
Ж.Жабаев. «С?раншы батыр»
«?ас?ыр?а шауып арыстан,
?ан?орды? шы?ты ойраны...»
Ы – б?лген. Жауабы: б?лінген, шабыл?ан.
Махамбет «М?нар к?н»
«Он сан байта? б?лген к?н ...»
Л – ?у тола?ай. Жауабы: та?ыр бас, жала?аш бас.
М.?теміс?лы «Ереуіл ат?а ер салмай!»
?у тола?ай бастанбай,
Ерлерді? ісі бітер ме?»
С – баста??ы. Жауабы: ?ке-шешесі ?йде жо?та ?ыз-бозбала мал сойып, ??рбыларын жинайды.
Ш.??дайберді?лы «?ал?аман-Мамыр»
«?аза?ста бастан деген бір ырым бар,
Мал сойып, жастар ойнап, бір жиылар»
? - Жабы. Жауабы: ?арапайым жыл?ы.
Ж.Жабаев «Жаныс а?ын?а»
«?ашса? ?уып жетейін,
Бізге жабы б?йым ба-ай!»
З – к?бе. Жауабы: сауыт.
М.Ж?мабаев «Батыр баян»
«Жебесі к?бе б?зып, ж?ректі ?збей,
Найзасын, сір?, шал?ай сермеп пе еді?»
Сонымен балалар «К?нені? к?зі – асылды? с?зі» кезе?інен де жа?сы ?ттік. Олай болса, келесі турымыз?а ?тейік.
І?. «Біз с?збен айт?анда...»
Б?л тур балалар, сергіту с?ті ретінде берілген. Олай болса, шартымен таныстырып ?тейін.
Мен сіздерге ж?мба? ретінде жасырып, бірнеше балама т?рлерін айтамын, сендер бір с?зден айтасы?дар! ?пай саны – 10 ?пай.
І-топ.
1. ?лемні? жары?ын сыйла?ан, т?н ?й?ысын т?рт б?ліп, ?лпештеп аялап ?сірген аяулы жан (Ана)
2. Дауды? бірін ?діл шешетін, ?аза?ты? ?ш кеме?гері, Т?ле, ?азыбек, ?йтеке (Би)
ІІ-топ.
1. С?з тап?ыр, с?йлегенде аз с?йлеп, д?п с?йлейтін кім? (Шешен)
2. Он екі м?шел жылды? бірі, ??май тазы,
Жеті ?азынаны? бірі (Ит)
Жарайсы?дар, балалар! Енді кезек со??ы турымыз?а келіп жетті.
?. «Орнын тап...»
Сендерге ма?ал-м?телдер берілген, бір с?зі т?сіп ?ал?ан. Сол с?зді тауып орысша, а?ылшынша баламасын айтамыз. ?пай саны есептеліп отырады. Бірінші топ жауап бере алма?ан жа?дайда екінші топ жауап бере алады.
- Шешен с?з бастайды,
Батыр ...бастайды (?ол – рука – hand)
- Жа?сы жігіт – аспанда?ы ...
Жа?сы ?ыз – жа?а?да?ы ??ндыз (ж?лдыз – звезда – star)
- К?з ?ор?а?, ...батыр (?ол – рука – hand)
- ?з ... - ?ле? т?сегім (?й – дом – home)
- Жа?сы дос ашып айтар,
Жаман ...?ашып айтыр (дос – друзья – friend)
- Анасына ?арап ...ал (?ыз – девочка – girl)
- ?зге тілді? б?рін біл,
?з ...??рметте (тіл – язык – language)
Сонымен балалар! «Орнын тап...» со??ы турымыз да ая?талды, демек б?гінгі «Асыл с?з – м??гі жасайды» атты сайысымыз да ?з м?ресіне жетіп ?алды. Екі топты? сайыскерлеріні? ?діл ба?аларын білу ?шін ?діл-?азылар ал?асына с?з береміз.
Марапаттау.
Сау болы?ыздар!
277
138 938 
