Атом физикасы атом физикасы

Атом физикасы

Аткарган: Юлдаш кызы Нуржамал

Текшерген: Исаева Рапия

Группа: Ф-1-12

Аннотациясы

• Атом козго корунбогон, аны болуп жарууга мумкун болбогон заттарды тузуучу эн акыркы майда болукчо экендиги жонундо гипотеза мындан 2000 жыл чамасы мурда грек философтору Демокрит жана Левкип тарабынан айтылган. Бирок 17-кылымдарга чейин заттардын тузулушу жонундогу прогресивдуу мындай коз караштар дин кысымдарына байланыштуу онукпой калган. Атомдун озу болукчолорго болунору жонундогу алгач ой Роберт Бойльга таандык.
• Заттар атомдор менен бирге, атомдор оз ара бириккен татаал болукчолордон – молекулалардан турары бекемделген. Суутек атому эн кичине болукчо экендиги ырасталып , коптогон заттар ушул болукчонун эселенип биригишинен тузулорун айтышкан.
• Б. Франклин атмосферадагы электр кубулуштарын изилдоодо алган маалыматтарды , Фарадейдин электорлиз кубулушун изилдоодогу жыйынтыктары , 1894-жылы немец окумуштуусу Гельмголц тарабынан жаратылышта эн кичине зарядга ээ болгон элементардык болукчонун болоору айтылган.

1859-жылы катод нурлары ачылып, ал нурдун жаратылышын Крукс атомдун курамына кирген терс заряддуу элементардык болукчолордун агымы экендиги менен тушундургон. Крукстун тайманбай чыгарган бул корутундусу биринчи жолу атом озу курамдуу болукчо экендигин ырастаган. Ал эми 1891-жылы Гельмголц менен Станей бул терс заряддуу болукчону электрон деп ат коюшкан.

Адегенде фотоэффект кубулушу , андан кийин 1896-жылы Рентген нурунун ачылышы- электрондун реалдуу жашашын биротоло ырастады. Электрон учун e/m катышы Милликен тарабынан аныкталып, тажрыйбада бул катыштын сан мааниси чон тактык менен алынды.

e/m=5,307*10E+17 абс. Бирд.

Аныктама

• Электрондун ачылышы , радиоактивдуу нурданууларды изилдоонун адепки жыйынтыктары , заттарды тузгон атомдор оздору татаал тузулушто экендигине кумон туудурган эмес. Радиоактивдуу кубулушунда болунуп чыккан α, β, жана γ- нурларын атомдук ички айланыштардын натыйжасы катары гана кароого мумкун эле.

• 1869-жылы Д.И.Менделеев химиялык элементтердин мезгилдуу системасын тузуп , анын негизи катары атомдордун салыштырма массасын алган. Атомдордун, демек химиялык элементтердин салыштырмалуу атомдук массасына жараша ирети менен жайланышында атомдорлун тузулушунун айрым озгочолуктору да байкалган.

• 1902-жылы Кельвин атом он заряды буткул колому боюнча бир калыпта болунушуп , анын арасына терс заряддуу электрондор батып турат деп эсептеген. Томсон бул моделге электрондор орбита боюнча кыймыл жасайт деп кошумча киргизген. Томсон тарабынан толукталган атом модели бир нече жылы кармалса даал жетиштуу натыйжаларды бере алган эмес.

Тушундурулушу

• Резерфорддун тажрыйбасы.
• Атомдун тузулушу , б.а. модели жонундо ар кандай ой пикирлер айтылса да алар экспериментте ырасталып, жемиштуу натыйжаларды бере алган эмес.
• Резерфорд 1903-жылы жургузгон тажрыйбасында , ошол кезге чейин радиоактивдуулук кубулушунда ачылган α- болукчосун пайдаланган.

Резерфорддун атом планетардык модели.

Элементтердин мезгилдерге жана группаларга бөлүнүшүн атомдорго электрондорунун жайланышы боюнча билсек болот. Төмөнкү гелий атомунун орбитасы.

-е

+

-е

Гейгер эсептегичи

Термоядролук реактор

Гейгер эсептегичи

Термоядролук реактор

Молекулалык компьютер түзүлүшү:

Молекуланын ылдамдыгы жана энергиясынын графиги:

Молекуланын классы:

Молекулалык массанын графиги:

Спираль түрүндөгү атомдун түзүлүшү: