"Барсбек каган"

§ 11. К ЫРГЫЗ КАГАНЫ-БАРСБЕК

6 -класс

С абакка колдонулган медиа материалдар

Сабактын максаттары

Билим берүүчүлүк: Окуучулар Борбордук Азиядагы үстөмдүк үчүн күрөшүүдө Енисей кыргыздарынын ролунун өсүшү, Барсбектин тышкы саясаты жөнүндө кеңири түшүнүк алышат. Тема боюнча талкууларга активдүү катышышат.

Өнүктүрүүчүлүк: Окуучулар Барсбектин тышкы саясатын анализдөөгө, өзүнүн көз карашын башкалардын көз карашы менен салыштырууга жана аларды талдоого үйрөнүшөт.

Тарбиялык: Көз карандысыз үчүн күрөшүүгө, улуттар аралык ынтымактуулукту сактоого, патриоттуулукка, бири-биринин оюн уга билүүгө тарбияланышат.

Сабактын планы

• Барсбектин бийликке келиши
• Барсбектин өмүр баяны жөнүндө маалыматтар
• Барсбектин тышкы саясаты
• Согушка даярдык

Б Барсбектин бийликке келиши

Шибокүй Ачжан

VII кылымдын аягы -VIII кылымдын башында кыргыз мамлекетинин башында Барсбек түрган. Ал бийликти Шибокүй Ачжандан өткөрүп алуусу мүмкүн.

БАРСБЕК

Б Барсбектин өмүр баяны боюнча маалыматтар

Барсбектин урматына арналган эпитафияда Барсбек башкаруучу династиядан чыкканы айтылат. Атасынан эрте жетим калганы, анын төрт бир тууганы болгону, тайган менен аң уулоону жакшы көргөндүгү жазылган. Барсбектин уруусу Умай эненин өзгөчө колдоосунда деп эсептешкен.

Барсбекке арналган

эпитафия

Б Барсбектин Ынанчу Алп Билге наамын алышы

Барсбек Түрк кагандыгы жана Тан империясынын ортосундагы тирешүүдөн пайдаланып, Енисей аймагындагы кыргыз жана коңшу урууларын бириктирип, көз карандысыз мамлекетти негиздейт. Өзүнө Ынанчы Алп Билге наамын ыйгарып, каган деп жарыялайт.

Б Барсбектин тышкы саясаты

Кыргыздар өзүнө баш ийген уруулар менен бирдикте 80 миңдей аскер жыйноого мүмкүнчүлүгү болгон.

Барсбектин аскерлери негизинен оор куралданган атчандардан турган.

Кыргыз жоокерлери

Б Барсбектин үйлөнүшү

Кыргыздар Экинчи Чыгыш Түрк кагандыгынын курамынан чыгып, өз алдынчалыкка жетишкен. Барсбектин күчүн сезген Түрк каганы өзүнүн карындашы Баянды берип, аны кыргыздардын каганы деп тааныган.

Эрен Улук-кыргыздардын элчиси

Барсбек түрктөргө каршы күрөшкө Тибетти тартуу максатында Эрен Улук баштаган элчиликти жөнөткөн. Эрен Улук кыргыздын «болчар»(булсар) уруусунан чыккан. Тибетке элчилик сапар менен баруунун алдында 38 жашта болгон. Ага Ынанчу Алп титулу берилген, бирок белгисиз себептер менен Ата Журтуна кайтпай калган.

Эрен Улук

Барсбектин союздаштары

Үчтүктөр союзу

707-709-жж.

Түргөш кагандыгы

(Сакал каган)

Тан династиясы

(Тай Цзун)

Кыргыз кагандыгы

(Барсбек)

Согушка даярдык а

Түрк каганынын кеңешчиси Тонйукук үчтүктөр союзунун биргелешип кол салуусун болтурбоо үчүн аракеттенген. Ал союздун күчтүү демилгечиси болгон кыргыздарга озунуп кол салууга Капаган каганга сунуштап, аны көндүргөн .

Тонйокук

Барсбектин аракеттери

Барсбек душмандын кыш мезгилинде Минусин өрөөнүнө кирип келүүсүн алдын алуу максатында түштүктөн Енисейге капчыгайы аркылуу кеткен жолдун боюна кыйылган карагайлардан бекем чыңдоолорду курдурган. Барсбек өз өлкөсүнүн коопсуздугун кам көрүп, 711-жылы жайында союздаштары менен Экинчи Чыгыш Түрк кагандыгына чабуул коюуга даярданган.

Ө Өзүңөрдү текшергиле:

• Барсбек жөнүндө айтып бергиле.
• Кыргыз мамлекетинин түрктөр менен мамилеси кандай болгон?
• V II кылымда Борбордук Азиядагы эл аралык кырдаал жөнүндө эмне түшүндүңөр?

Ойлонгула жана талкуулагыла:

Барсбектин жүргүзгөн тышкы саясаты жөнүндө кыскача аңгеме түзгүлө.

§ 11. Кыргыз каганы-Барсбек

Көңүл бурганыңыздар

үчүн рахмат!