Жусуп Баласагын

Жусуп Баласагын

1010-1018-жылдары Баласагын шаарчасында туулган.Туулган жерине карата ага «ал-Баласагуни» ,арапча «Баласагундук» деген ат берилген.Жусуп ошол мезгилдин терен ,тунук акылманы ,ойчул ,наасатчы , философ ,тарыхчы ,ырчы ,акын , дарыгер ,астроном , географияны жакшы билген Кыргыздын улуу инсаны болгон.

Жусуп Баласагунинин жападан –жалгыз чыгармасы «Кутадгу билиг» бизче которгондо «Куталчу билим» дастаны бизге чейин келип жетти.Дастан 1069-1070-жылдары жазылып буткон.Ал озунун доорунун ак соок, тектуу катмардан чыккан , копту билген , иилим-билимдуу адамы эле.Бул тууралуу китебинин кириш болумундо озу да соз кылы кетет:

«Баамдап кор,булл китепти жазган киши

Онорлуу эренден ,ак сооктун башы.

Бу туркун кадыр-барк,нарктарды биле,

Жашаган ал, оз доорун куло»

Жусуп тулуп-оскон Баласагун шаарынан бир катар илим поздор чыккандыгы орто кылымдардагы мусулман булактарында учкай эскерилет .Маселен ,география жана адабиятчы Йакут ал-Хаави Баласагундан чыккан окумуштуулардын бир катыры Абу АбдуллаМухамед ибн Муса алБаласагуни тууралу айтат.Батышта анны «ат-Турки»деп да аташатканын белгилейт.Демек ,ушул ондуу бир далай окумуштуулар жашап жана эмгектенген оз шаарынан эле Жусуп Баласагуни дурус таалим алган.