Дем алуу системасы

Мекен таануу

4-класс

мугалим: Тамашаева Г үлзия

Дем

алуу системасы

Сабактын максаты:

• Дем алуу органдары менен таанышышат
• Алардын кандай кызмат аткараарын билишет
• Дем алуу органдарын коргоп, ден соолукту чыӊдоону билишет

Дем алуу системасы

Дем алуу системасы – дем алууну камсыз кылат. Денени кычкылтек менен камсыз кылат жана көмүр кычкыл газын бөлүп чыгарат.

Мурун к өӊдөйү

кеке

кекиртек

колко

колколор

өпкө

Адамдын дем алуу органдары

Биз мурдубуз жана оозубуз менен дем алганда аба кекиртекке кирип, андан өпкөгө барат.

Мурунда аба жылыйт, нымдалып, чаӊдан тазаланат.

Колко -10-15 см келген түтүкчө. Колконун учундагы эки түтүкчө бронха деп аталат. Бронханын эки түтүкчөсү өпкөнүн эки бөлүгүнө туташат. Эки түтүкчөнүн учунда альвеол деп аталган аба көбүктөрү бар. Альвеолдун кабыгы өтө жука. Ал аркылуу кычкылтек канга өтүп, денеге тарайт. Ошол кездеги органдар иштегенде канда көмүр кычкыл газы пайда болот.

Өпкө – дем алуу органы. Ал организмде газдардын алмашуусун жөнгө салат. Анын натыйжасында организм кычкылтекти такай алып, уулуу көмүр кычкыл газынан тазалайт. Адамдын ден соолугу туура дем алууга байланыштуу. Бир калыпта көкүрөк толо дем алган туура көрүнүш. Ал үчүн таза абада көбүрөөк болуу керек.

Дем алуу – организмдердин маанилүү кызматтарынын бири.

Кычкылтексиз адам бир нече мүнөт гана жашай алат.

Мурун менен дем ал.

Мурун кирип келе жаткан абаны чаӊдан жана микроорганизмдерден тазалайт, нымдуулугун сактайт, жылытат.

Өпкөдө таза аба алмашуусу үчүн жөө баскыла же чуркагыла.

Түз отур, далыӊды түз кой, кенен көкүрөк адамдын туура дем алышына жардам берет.

Спорттун түрлөрү пайдалуу

Абанын таза болушун сактап, чаӊ менен күрөшүү керек

Үйдө, класста нымдуу чүпүрөк менен чаӊды сүртүп туруу зарыл. Эшиктеги чаӊдан өсүмдүктөр, бак-дарактар коргошот. Көчөгө суу себүү менен чаӊды азайтып, тазалыкты сактаса болот.

Адамдар көп топтошкон жерлерди желдетип туруу керек. Анткени мындай бөлмөдө кычкылтек жетишсиз болуп калат. Организм бат чарчайт.

Тамеки тартуу – өпкөнүн негизги душманы. Чылым чеккен адамдардан алыс болууга аракет кыл.

Биздин ден соолугубуз үчүн автомобилден чыккан газдар жана өндүрүштөн чыккан түтүндөр зыяндуу.

Таза абада сейилдеген жакшы. Шаарда жашасаӊар, жаратылышта эс алуу пайдалуу.

Жыйынтыктоо:

• Дем алуу системасына кайсы органдар кирет?
• Эмне үчүн мурун менен дем алуу маанилүү?
• Өпкөдөгү альвеолаларда кандай процесстер жүрөөрүн айткыла
• Дем алуу системасы өз жайында болуу үчүн, адамдын кандай таасирлери керектелет?

Үйгө тапшырма:

Дем алуу системасын окуп, сүрөтүн тарткыла