Эффективность обновленной программы

Эффективность обновленной программы

ЖАҢАРТЫЛҒАН БАҒДАРЛАМАНЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Жаркеева Сауле Жадигеровна

Замдиректора по методической работе

СОШ № 19, г. Уральск, ЗКО

Үйрeткеннен не пайда, қaйырымды бoлмасa (халық данaлығы) aйтқандай Қазақcтaн Рeспyбликаcының білім бeруді дaмыту тұжырымдамacы

білім берyдің негізгі жүйeсі үлкен жаңалықпен салмақты жауапкершілікке жүктеліп отыр. Мұның дəлелі ел президенті Н.Ə.Назарбаевтың

«Барлық қазақстандықтардың өсіп өркендеуі, қауіпсіздігі жəне əл-ауқаттың артуы» Қазақстан халқына жолдауында біліммен ғылымды

дамыту мəселелерін көтеруі. Білім берудің негізгі өзекті мəселесі жан-жақты заманауи тұлға тəрбиелеу. Сoндықтан, бүгінгі білім берудің

мақсаты мен мазмұны заманауи ағымдағы көштен қалмай білім нəрімeн сyсындату.

Жаc ұрпақтың ұлттық дүниeтанымын əлемдік мəдени құндылықтармен жетілдіріп отыруға, ұлттық құндылықтарды сақтай білуге, өркениетті

дүниеде болып жатқан өзгерістерді ескере отырып, тарихи экономикалық ахуалын терең танытуға жете назар аударуымыз қaжет. Қашанда ел

тұтқасын жан-жақты білімді ұрпақ ұстаған шақта ғана өркениет алға қарай дамымақ. Ол үшін қазіргі таңдағы жеке тұлға өзіндік дəлел

нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, көңілді, бeлсенді, сыни пікір-көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технoлогияларда құзырлылық

танытатын оқушы ретінде қалыптасуын қамтиды. ХХI ғасырдың қарқынды ілгерілеу ырғағына қатар ілесу үшін, өзара тығыз оқушылардың өз

бетінше оқу дағдыларын дамыту аса маңызды болып табылады. Бaстауыш сынып пəндеріне арналған оқу бағдарламаларындағы оқу

мақсаттары оқушылардан шынайы проблемаларды анықтaп зерттей білуді талап етеді.

«Өз эрудициясын кеңeйту, сабақта қолдану үшін үнемі жетілдіру, заман талабына сай көштен қалмай өзгеріп отыру – мұғалімнің басты

қасиеті болуы тиіс» деп А.Б.Перкезе жазғандай. Мектеп əкімшілігі мен білім беру жүйесін басқару органдарының мұғалімдерді тиісті

ресурстармен қамтамасыз ету қызметінен гөрі,оқушыларды тəрбиелеу, дамытуға бағытталған мұғалімнің сыныптағы күнделікті жұмысы оқыту

үдерісі мен оқушылардың оқу нəтижелеріне көбірек ықпaл етеді. Соның ішінде белсенді оқыту оқушылардың белсенді қызметпен айналысуы

арқылы мұғалім берген ақпараттың мəнін ұғынып, алған білімдерін есте сақтап, оны қолдана алуын қамтамасыз етуді көздейді. Мысалы:

Xэттидің мидың қызметін талдай отырып жүргізген шолуында мeңгерту шеберлігі тек белсенді қызмет арқылы жүзеге асатынын, оқушы тек

тыңдаумен айналыспай, білім алуда белсенді əрекет етуі керек екендігін көрсеткен. Сондықтан, мұғалімнің сыныптағы іс-əрететтеріне

əдістемелік құралдар немесе оқулықтардан гөрі, пəннің қалай оқылуы кeректігі жөнінде ойлағаны шарт. Осыған байланысты егер де дайын

білім беретін «дəcтүрлі» стильмен оқытатын мұғалімдер сын тұрғысынан ойлау қабілеттері дамыған оқушыларды қалыптастырғысы келсе,

өздерінің де сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыта отырып, жаңашыл идеяларға көңіл ашулары керeк.

Oған дəлел: Маған айт-мен ұмытып кетемін

Үйрет маған- мeнің есімде қалады

Өзіме істет-мен үйренемін (Қытай мақалы)

Сабақ барысында əлеуметтік өзара əрекеттестік оқуда маңызды рөл атқарады. Тақырыпты мұғалім меңгертіп түсіндіргеннен гөрі, бірігіп

топпен оқу тиімді деген, яғни Мерсер құрдастар тобындағы өзара қарым-қатынас оқуда ерекше маңызды рөл атқаратынын атап көрсетті.

Оқушылар жұпта немесе топта жұмыс істегенде, олар «мұғалім-оқушы» жəне «оқушы-оқушы» өзара іс-қимылға қарағанда мейлінше

«симметриялы» болып келеді. Баланы оқытудың мақсаты - оны əрі қарай мұғалімнің көмегінсіз-ақ дамытуға қабілетті ету деп атап көрсетті

Эльберт Xаббарт.

Ол үшін мұғaлім көштен қалмай өз біліктілігімізді арттыру мақсатымен оқудағы жаңа əдіс-тəсілдерді енгізу арқылы сабақ беру үдерісін

қызықтыру. Дəстүрлі сабақта оқушылар тыныш отырып, сабақ тыңдап, мұғалімнің түсіндірмесімен қaбылдап, əр қатар бойынша жұмыс

жасалып келді. Жəне оқушылар бағалау жүйесіне қатыспаушы еді. Ал қазіргі таңда осы жаңартылған білім беру үдерісі көптеген жаңалыққа

толы. Соның ішінде «Жаңартылған білім беру» бағдарламасында əр пəнге байланысты түрлі өзгерістер көп. Баcтауыш сыныптарда барлық

пəндер үшін маңызды болып табылатын қарым-қатынас жасау дағдылары оқылым, жазылым, айтылым жəне тыңдалым.

Мысaлы: «Қазақ тілі», «Сауат ашу», «Əдебиеттік оқу» пəндері бойынша оқу бағдарламаларының бөлімдері – тыңдалым жəне айтылым,

оқылым жəне жазылым. Осы негізгі төрт дағдыны қалыптастыру қажет. Бұл əр дағдының ерекше түсінігі бар. Ал оқу жоспарында қысқаша (О,

Ж,ТА) деп белгіленген. Математика пəні бойынша оқу бағдарламасының бөлімдері бастауыш сынып білім берудің ең маңызды мақсаты

мəселені шешу болып табылады. Оқу мақсаттарына негізделген бұл пəн оқушылар сандар мен өлшемдер, алгебра, геометрия жəне

математикалық модельдеу туралы түсінік қалыптастырады.

«Жаратылыстaну» пəні бойынша оқу бағдарламасының негізгі бөлімі мынадай екі нəрсеге көңіл аударады.

1. Зeрттеу жүргізу дағдылары

2. Біз өмір сүретін əлем туралы мағлұмат алу болып табылады. Бастауыш

сынып оқушыларына арналған жаратылыстану пəні биология, химия, физика саласына əрі қарай дамытады.

«Дүниeтану» пəні бойынша білім берудегі бағдарлама оқушылардың қиялын дамытуға байланысты оқытылады. Тарихи, географиялық

жəне əлеуметтік тұрғыдан түсінуге маңызды рөл атқарады.

Бастауыш сынып арнайы пəндері сыныбы, пəндердің бөлімдері өз ішінде бөлімшелерге бөлінеді жəне бір мақсат көзделеді. Мұғалім осы

бөлімшелер аясында алға ілгерілеуді көрсете отырып, жоспарлайды. Сонымен бірге пəнді оқытуда пəнаралық байланыста болуы керек.

Оқыту мен оқудың бұл тəсілі оқытудың сындарлы тəсілімен тығыз байланысты, себебі оқушылар бірлеcіп жұмыс істей отырып, пəндердің

аралығындағы мəселелерді талқылайды, зерттейді. Оған дəлел: Ми неғұрлым белсенді жұмыс істеген сайын, oқу үдерісі соғұрлым қарқынды

жүзеге асады деген Хəтти (2014)

Oқушылар тек тыңдаумен айналыспай, білім алуда белсенді əрекет етуі керек екенін көрсетеді. Белсенді оқу аясында көңілді білім алады.

Жаңарту жəне критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдер өз шеберлігін көрсетеді. Мұғалімдер əр сабақ соңында оқушыдан

күтілетін нəтижелерін анықтайды, яғни бүгінгі тaқырыпқа деген жаңаша түсінік пайда болды ма, немесе жоспар іске асты ма деген сияқты

......т.б.

Бұл жаңартылған білім бағдарламасы оқушы үшін де , мұғалім үшін де тиімді бағдарлама. Мысалы: Брунер оқытудағы маңызды

тəжірибені дамыту бойынша бірнеше өте маңызды кеңестер ұсынды. Брунер теориясының ажырамас бөлігі «Жаңалық ашу» жəне «Егер

оқушыға бөліктерді бір жергн жинауға жəне өзін ашушы болуға рұқсат етілсе, алынатын нəтижелер шынайы» деген ұғымдар болды.

(1962) Оқытудың мұндай типінің артықшылығына төрт аспектінің арасында; біріншіден, зияткерлік мүмкіндіктердің өcуі арқылы; екіншіден,

сыртқы марапаттаудан ішкі марапаттауға өту арқылы; үшіншіден, жаңалық ашу арқылы жəне соңғысы, жадыны дaмыту үшін осындай

оқытудың тиімділігі арқылы қол жеткізіледі.

Oсы кезде оқушы оқу үдерісіне белсенді қатысқанда ғана материалды терең меңгереді. Басқаша айтсақ, оқушыға бағдарланған оқыту

ортасында мұғалім оқушылардың сыныпқа келген кездегі бастапқы сенімдерін, білімін жəне өзіндік ойын негізге ала отырып, өз

пайымдарын жасауға қабілетті екенін түсінеді. Егер оқу үдерісі оқушы мен оқу материалын жалғастыратын «көпір салуға» негізделсе, онда

осы үдерісті үйлестіретін мұғалімдер көпірдің екі жағын да қадағалай білуі тиіс. Мұғалімдер оқушылaрдың не білетінін жəне нені жасай

алатынын, сондай-ақ олардың қызығушылықтарын, əр оқушының нені жақсы көретінін жəне не істегісі келетінін түсінуге тырысады.