Электрическое поле. Закон Кулона. Работа электрического поля. Распределение потенциалов.

MAVZU: ATOM YADROSI. RADIOAKTIVLIK.

Nazariy mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi

Mashg’ulot vaqti-2 soat

O’quvchilar soni-30-32 nafar

Mashg’ulot shakli

Nazariy-to’liq o’quv mashg’uloti;

Amaliy-bilimlarni tizimlashtirish;

Mashg’ulot rejasi

1. Atom yadrosining tarkibi.

2.Izotoplar. Izobarlar.

3.Atom yadrosining bog’lanish energiyasi.

4 Yadro kuchlari .

5. Radioaktivlik.

O’quv mashg’ulotining maqsadi: Atom yadrosi va radioaktivlikka oid malaka va ko’nikmalarini shakllantirish;

Pedagogik vazifalar:

• Atom yadrosi haqida tushuncha berish;

• Atom yadrosining tarkibilarini yoritish;

• Izotoplar va izobarlar haqidagi ma’lumotlarni berish;

• Atom yadrosining bog’lanish energiyasini ochib berish;

• Yadro kuchlari va radioktivlikni farqlash;

• Mavzu savollari bo’yicha izohlash va shakllantirish jarayonini tashkil qilish.

O’quv faoliyatini natijalari:

• Atom yadrosi haqida tushunchaga ega bo’ladilar;

• Atom yadrosining tarkibini yorita oladilar;

• Izotoplar va izobarlar haqida bilimga ega bo’ladilar;

• Atom yadrosining bog’lanish energiyasini ochib beradilar; Tadbiq eta oladilar;

• Yadro kuchlari va radioaktivlikni farqlay oladilar;

• Mavzu asosida hulosalar chiqaradilar;

O’qitish usullari

Grafik organayzerlar: “Qanday?” va “Venna” diagrammalari; Esse yozish; Tushuntirish, yo’riqnoma berish, taqdimot.

O’qitish vositalari

Ma’ruzalar matni, doska, slaydlar, tarqatma materiallar;

O’qitish shakli

Kichik guruhlarda ishlash

O’qitish shart-sharoitlari

Texnik vositalardan foydalanishga va kichik guruhlarda ishlashga mo’ljallangan auditoriya;

Qaytar aloqaning usul va vositalari

Og’zaki so’rov: tezkor so’rov, taqdimot;

Yozma so’rov: tarqatma materiallar asosida

Faoliyat bosqichlari

Faoliyat mazmuni

O’qituvchi

O’quvchi

1-bosqich

O’quv mashg’ulotiga kirish

(10 daqiqa)

1.1 Mavzuning nomi, maqsadi va rejasini e’lon qiladi. (1-Ilova) Mavzuga oid tayanch iboralar bilan tanishtiradi

1.2 Mashg’ulotda baholash mezonlari bilan tanishtiradi.

1.3 Mashg’ulot shiori asosida ma’naviyat saboqlarini beradi;

Tinglaydilar;

Yozadilar;

Aniqlashtiradilar;

2-bosqich

Asosiy

(60 daqiqa)

2.1 O’quvchilarning o’tilgan mavzu bo’yicha egallagan bilimlarini “Qanday?”, “B/B/B” va “T-sxema” usullari orqali tekshiradi. (2-Ilova) Xar bir kichik guruhga (3 ta kichik guruh) ekspert varag’ini tarqatadi, nazorat qiladi va taqdimotini tashkillashtiradi;

2.2 Mashg’ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq slaydlarni Power point tartibida (3-Ilova) namoiyish va sharxlash bilan mavzu bo’yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. Asosiy ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini aytadi; Eng zarur joylarga o’quvchilar diqqatini jalb etadi; Annimatsion harakatlarni mul’timediali ta’minot yordamida namoyish etadi;

2.3 Mavzuni “Venna” diagrammasidan foydalanib mustahkamlaydi (4-Ilova) Guruhlarga o’quv topshirig’i uchun tarqatma materiallarni tarqatadi, nazorat qiladi, taqdimotini tashkillashtiradi;

Guruhlarda ishlaydilar, taqdimot qiladilar;

Eshitadilar, yozadilar; savollar beradilar;;

Guruhlarda ishlaydilar; Taqdimot qiladilar;

3-Bosqich

Yakuniy

(10 daqiqa)

3.1 Mavzuni rejasi asosida hulosa qilib, eng muhim ma’lumotlarga o’quvchilar diqqatini jalb qiladi.

3.2 Guruhdagi ish jarayonini baholaydi;

3.3 Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi. Uyga vazifa: Mavzu bo’yicha “B/B/B” usulida tayyorgarlik ko’rish; Har bir kichik guruhga o’quv topshiriqlari tushuntiriladi. (5-Ilova)

Tinglaydilar

Vazifani yozadilar;

Tushuncha

Bilaman “+”,

Bilmayman “-”.

Bildim “+”,

Bila olmadim “-”.

1

Rezerford atom modelining kamchiligi

2

Bor postulatlari

3

Atomning stasionar holatlari

4

Atomning nurlanish sharti

5

Atomning nur yutish sharti

6

Uyg’onish potensiali

7

Rezonans potensiali

8

Ionlash potensiali

Ha

Fikr–mulohazalar

Yo’q

Lazer (inglizcha Light amplification by Stimulated Emission of Radiaton, majburiy nurlanish natijasida yorug’likning kuchayishi ) – koggerent yorug’lik oqimini vujudga keltirishda kvant mexanikasi effektidan foydalanuvchi qurilma.

Lazer nurlanishi monoxromatik va koggerent emas.

Lazer odatda uch asosiy qismdan tashkil topadi:

• Energiya manbai;

• Ishlovchi qism;

• Oynalar sistemasi (optik rezonator)

lazer nurining koggerentligi uni ko’rish spektrida bir necha yuz nanometrli difraksion oraliq o’lchamida bir nuqtaga yig’ish imkonini bera olmaydi.

Lazerlar xavfsizligiga ko’ra uch guruhga ajratiladi.

Zamonaviy lazer texnologiyalarida insonga jarohat yetkazishi mumkin bo’lgan qurolni yaratish imkoniyati yo’q.

Tibbiyotda eng ko’p qo’llaniladigan lazer karbonat angidridli lazerdir

lazer nurlanishi energiyasi suvli sharoitda o’z kuchini yo’qotmaydi.

Lazer energiyasini oshirish mumkin emas.

Qattiq jismli lazerlar odatda impulsli lampa yoki boshqa lazer bilan ta’minlanadi

Dastlabki lazer 1960 yilda Teodor Mayman tomonidan Malibudagi Hyuz kompaniyasining tadqiqotlar labaratoriyasida yaratilgan.

lazer nurining koggerentligi uni ko’rish spektrida bir necha yuz nanometrli difraksion oraliq o’lchamida nurning sochilish imkonini beradi.

Ha

Fikr–mulohazalar

Yo’q

+

Lazer (inglizcha Light amplification by Stimulated Emission of Radiaton, majburiy nurlanish natijasida yorug’likning kuchayishi ) – koggerent yorug’lik oqimini vujudga keltirishda kvant mexanikasi effektidan foydalanuvchi qurilma.

Lazer nurlanishi monoxromatik va koggerent emas. (Aksincha)

-

+

Lazer odatda uch asosiy qismdan tashkil topadi:

 Energiya manbai;

 Ishlovchi qism;

 Oynalar sistemasi (optik rezonator)

lazer nurining koggerentligi uni ko’rish spektrida bir necha yuz nanometrli difraksion oraliq o’lchamida bir nuqtaga yig’ish imkonini bera olmaydi. (Beradi)

-

Lazerlar xavfsizligiga ko’ra uch guruhga ajratiladi. (to’rt)

-

+

Zamonaviy lazer texnologiyalarida insonga jarohat yetkazishi mumkin bo’lgan qurolni yaratish imkoniyati yo’q.

+

Tibbiyotda eng ko’p qo’llaniladigan lazer karbonat angidridli lazerdir

lazer nurlanishi energiyasi suvli sharoitda o’z kuchini yo’qotmaydi. (Yo’qotadi)

Lazer energiyasini oshirish mumkin emas (Mumkin)

-

+

Qattiq jismli lazerlar odatda impulsli lampa yoki boshqa lazer bilan ta’minlanadi

+

Dastlabki lazer 1960 yilda Teodor Mayman tomonidan Malibudagi Hyuz kompaniyasining tadqiqotlar labaratoriyasida yaratilgan.

lazer nurining koggerentligi uni ko’rish spektrida bir necha yuz nanometrli difraksion oraliq o’lchamida nurning sochilish imkonini beradi.(Yig’ish imkonini beradi)

-

Tushuncha

Bilaman “+”,

Bilmayman “-”.

Bildim “+”,

Bila olmadim “-”.

1

Radioaktivlik

2

Radioaktiv yemirilish qonuni

3

Yarim yemirilish davri

4

Emirilish doimiysi

5

O’rtacha yashash vaqti

6

Aktivlik

7

Sun’iy radioaktivlik

8

Radioaktiv oila

Tushuncha

Bilaman “+”,

Bilmayman “-”.

Bildim “+”,

Bila olmadim “-”.

1

Yadro reaksiyasi

2

Yadro reaksiyasi turlari

3

Reaksiya kanali

4

Kirish kanali

5

Chiqish kanali

6

Yadro reaksiyasi bo’sag’asi

7

Yadro reaksiyalarida saqlanish qonuni

8

Yadro reaksiyasi energiyasini hisoblash

Tushuncha

Bilaman “+”,

Bilmayman “-”.

Bildim “+”,

Bila olmadim “-”.

1

Yadroning tuzilishi

2

Yadroning radiusi

3

Yadro radiusini aniqlash usullari

4

Yadroning bog’lanish energiyasi

5

Yadro kuchlari

6

Yadroning juftligi

7

Juftlikning saqlanish qonuni

8

Izotopik spin