Эрте келген турналар

Тема: Чыңгыз Айтматовдун «Эрте келген турналар» повести

Сабактын максаты: Ч.Айтматовдун өмүр баяны, «Эрте келген турналар» чыгармасынын негизги сюжети, идеясы жөнүндөгү билимдерди алышат

Күтүлүүчү натыйжа:

• Жазуучу жөнүндөгү маалыматка ээ болсо;
• Чыгармадагы негизги каармандарды билсе;
• Чыгармадагы жазуучунун оюн түшүнсө;
• Окурман катары анализ бере алса;
• Повестин идеясын, сюжетин талдай билишсе;
• Окуучулар жекече көз караштарын айта алса.

Сабактын жабдылышы:

- Видеоматериалдар;

-Мултьимедиалык проектор;

Сабактын тиби: жаңы материалды анализдөө

Сабактын жүрүшү:

• Уюштуруу учуру. Саламдашуу. Окуучулардын сабакка болгон даярдыгын текшерүү. Класста кызматташуу маанайын түзүү
• Үй тапшырмасын суроо
• Жаңы материалды изилдөө

Күндө журнал жоктогонго тизмеден,

Султанмурат Мырзагүлдөр биз менен.

Балдар кетти окубастан мектептен,

“ Ак сайдагы” соко чийген из менен.

.

• .

S g M

• Алардын колбашчысы он бештеги – Султанмурат, экинчи чоро – Анатай, үчүнчү чоро – атка жеңил, тайга чак Эркинбек баатыр, төртүнчүсү – Алтын туяк аты бар Эргеш баатыр, бешинчиси – Кубаткул. Дагы:  https:// sputnik.kg/culture/20180421/1038789812/ehrte-kelgen-turnalar-povest.html

• "Ранние журавли" деген ат менен "Новый мир" журналынын 1975-жылдагы №9 санына басылган. Аны кыргыз тилине Ашым Жакыпбеков которгон. Эң алгач кыргызча котормосу "Ала-Тоо" журналынын 1978-жылдыгы №7 номерине жарыяланган.

Дагы:  https://sputnik.kg/culture/20180421/1038789812/ehrte-kelgen-turnalar-povest.html

• Байтик, Тайырбек, Сатар, Анатай, Султанмурат.
• Чыгарманын башына Ч.Айтматов "Уулум Аскарга" деп жазып койгон. Дагы:  https://sputnik.kg/culture/20180421/1038789812/ehrte-kelgen-turnalar-povest.html

• Мырзагүл деген болсо Асылкан Миңкамал Жолоева Ч.Айтматов СССРдин Мамлекеттик сыйлыгын, Лениндик сыйлыкты эбак эле. 1976-жылы али кыргызча которула да элек чыгармага – "Ранние журавли" повестине Кыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган.

• 1980-жылы «Деиз бойлой жорткон Ала-Дөбөт» чыгармасы менен биргеликте Италиянын "Этрурия" сыйлыгына татыган. Дагы:  https://sputnik.kg/culture/20180421/1038789812/ehrte-kelgen-turnalar-povest.html

Фильмдин сценарийин Чыңгыз Айтматов жана Болот Шамшиев жазды.

Режиссёру – Болот Шамшиев,

оператору – Сергей Тараскин,

композитору – Александр Кнайфель,

Сүрөтчүсү – Виктор Амельченков.

Башкы ролдорду

Эмил Борончиев – Султанмурат,

Нургүл Кендирбаева – Мырзагүл,

Марс Кутманалиев – Анатай,

Сүймөнкул Чокморов – Султанмураттын атасы, Гүлсара Ажыбекова – Султанмураттын апасы, Сүйүтай Шамшиева – Султанмураттын карындашы,

Советбек Жумадылов – Султанмураттын таякеси,

Орозбек Кутманалиев – ууру,

Эмил Борончиев 56 жашка чыкты. Бүбүсара Бейшеналиева атындагы маданият жана искусство университетинде кино кафедрасында мугалим. Бүт өмүрүн киного арнаган актер жалпы 27 тасмага тартылган.

Мырзагүлдүн ролун Нүргүл Киндербаева ойногон. Учурда ал Түркияда БУУнун аймактык кеңсесинде эмгектенип, Стамбул шаарында жашайт. Ал жакта аял менен кыздардын укугу боюнча иш алып барууда.

Советбек Жумадылов

Султанмураттын атасы Бекбай

таякеси Нургазы

Сүймөнкүл Чокморов

1. Чыгармадагы кайсыл учурду эң кайгылуу учур деп тапсак болот?

2.Чыгармадагы эң кубанычтуу учур?

3. Кино жаатында аткарган актёр, актриссалардан кимдерди тааныйсыңар?

4.Эгер автор болсоңор, чыгарманын кайсыл жерин өзгөртмөк элеңер?

?

2

1

3

5

4

• Ч.Айтматовдун “Эрте келген турналар” повестинде согушка чейин окуучулар окуган классты эмне менен жылытчуу эле?
• а)жыгач отун б)көмүр
• в)саман г)көң

• Ч.Айтматовдун “Эрте келген турналар” повестиндеги Султанмураттын иниси?
• а) Анатай б)Куат
• в)Эргеш г)Ажымурат

• Ч.Айтматовдун “Эрте келген турналар” повестиндеги Султанмурат Мырзагүлгө кат жазганда темасын эмне деп коёт?
• а)сүйүү каты б)ашыктык каты
• в)сагыныч каты г)күтүү каты

• Ч.Айтматовдун “Эрте келген турналар” повестинде мергенчи биринчи жоолукканга шыралгы берсе эмне болот дээлет?
• а) мергенчинин кийинки да жолу болот
• б)мергенчинин эч качан жаасы жоголбойт
• в) Мергенчинин атасы да мергенчи экенин кабар берет
• г) Мергенчинин эң мыкты мергенчи экенин айгинелейт

• Ч.Айтматовдун “Эрте келген турналар” повестинде Цейлон жөнүндөгү кызыктарды укканда, ал жакта төрөлбөй калганына өкүнгөн каарман?
• а)Эргеш б)Султанмурат в)Анатай г)Эркинбек

• Жүзүңдү тик карай албай,
• Жүдөдүм сага баралбай.
• Жүрөгүм ооруп турат го,
• Жүз аарчы белек алалбай.
• Мырзагүл, Мырзагүлүм деп,
• Султаның сенин болоюн.
• Эрте жазда турналар келсе,
• Эркем деп обон созоюн...
• Сыймык Бейшекеев «Махабат дастаны»

• Кош өсүп, кошо бирдей көгөрүп,
• Көп адамдын көңүлүнө гүл өнүп.
• Султанмурат, Мырзагүлдүн сүйүүсүн,
• Дагы далай айтабызго түбөлүк!