Гендердик теңсиздик

Тема: Гендердик теңсиздик (Үй-бүлө, нике, эрте никелешүү).

• Биз бүгүн темадан гендердик жана социалдык теңдик көйгөйүн карап чыгабыз, “гендер” түшүнүгү менен таанышабыз, гендер жыныстан эмнеси менен айырмаланарын билебиз, аялдардын укугу үчүн күрөштүн тарыхын жана этаптарын өздөштүрөбүз.

Биздин коом аялдардан жана эркектерден турат, ар бир адам белгилүү бир жыныска таандык.

КООМ

Аялдардын укуктары үчүн күрөшүү тарыхынан

• Аялдар жүздөгөн жылдар бою эркектер менен бирдей укуктарга жана мүмкүнчүлүктөргө ээ болбой келген, коомдук жашоого катышкан эмес. “Адам” түшүнүгүн байыркы философтор эркектер жөнүндө айтуу менен колдонушкан.
• 1789-жылы Улуу Француз революциясынын натыйжасында Адам жана жарандын укуктары декларациясы кабыл алынган. Бул документ адамзаттын тарыхында биринчи жолу адамдын негизги укуктарын жарыялаган. Бирок, Декларация эркектер менен аялдардын тең укуктуулугун тааныган эмес. Аялдардын укугун француз жазуучусу, журналист айым Олимпия де Гуж коргоп чыккан.

• Олимпия де Гуж (1748-1793) – саясий ишмер жана Аялдын жана жарандын укуктары декларациясынын автору, анын биринчи беренеси: “Аялдар эркин жана эркектер менен тең укуктуу болуп төрөлөт. Социалдык айырмачылыктарга жалпынын пайдасы үчүн гана жол берилет”.
• Олимпия кулчулукту жокко чыгарууга чакырган, бул көйгөйгө арналган бир катар драмаларды жана пьесаларды жазган.

Олимпия де Гуж

  Аялдардын укуктары үчүн күрөштү эки этапка бөлүүгө болот

Эл аралык деңгээлде Аялдардын саясий укуктары жөнүндө конвенция 1954-жылы гана кабыл алынган

• Гендердик теңдик – аялдардын жана эркектердин бирдей укуктук статусу жана жашоонун саясий, экономикалык, коомдук жана маданий чөйрөлөрүнө катышуу үчүн өздөрүнүн жөндөмдөрүн бирдей колдонуу мүмкүнчүлүктөрү.

• Малала Юсуфзай (1997-жылы 12-июлда туулган) — пакистандын укук коргоочу, дүйнө жүзү боюнча аялдарга билим алуунун жеткиликтүүлүгүн жактайт. 11 жашында Юсуфзай талибан режиминдеги жашоо жөнүндө блог жүргүзө баштаган. Пакистанда аялдардын билим алуусуна коюлган чектөөлөргө каршы сүйлөгөн сөздөрү үчүн 2012-жылы аны жоочулар катуу жарадар кылышкан. Малала Юсуфзай кыздардын билим алуусу үчүн күрөштүн эл аралык символу болуп калды.

• 2013-жылы жаш укук коргоочу кыз жана анын атасы кыздардын социалдык жана экономикалык билим алуусуна көңүл буруу жана аларга көбүрөөк мүмкүнчүлүк берүү үчүн Малала фондун түзүшкөн. 2014-жылы 17 жашында Юсуфзай Нобель тынчтык сыйлыгынын эң жаш лауреаты болуп, аны “балдарды жана жаштарды кысымга алуу жана балдардын билим алуу укугу үчүн күрөшүү үчүн” алган.

Өкмөттөрдүн жетекчилери аялдар болгон өлкөлөр