Гуситтик кыймыл

«Жайылма» орто мектеби 8-класс

Чехиядагы Гуситтик кыймыл

Тарых мугалими:

Арапбай кызы Айжаркын

Сабактын максаттары:

Чехиядагы гуситтик кыймылдын башталышы журушу жана жыйынтыктары жонундо маалымат алышат.

Чехиядагы гуситтик кыймылдын журушуно анализ жасоо менен жыйынтыгын талдашат

Кыймылдын себептерин билуу менен оз эркиндигин сезе билууго, укуктарын сактоого тарбияланышат

Чехиядагы гуситтик кыймылдын башталышы журушу жана жыйынтыктары жонундо маалымат алышса

Чехиядагы гуситтик кыймылдын журушуно анализ жасай алса, жыйынтыгын талдашса

Кыймылдын себептерин билуу менен оз эркиндигин сезе билууго, укуктарын сактоого тарбияланышса

Негизги окуялар

• 1419-1434-жж. Густтер көтөрүлүшү болгон.
• Гуситтер деп Ян Густун атынан аталышкан.
• Ян Гус Прага университетинин профессору болгон. Ал бийликке жана католик чиркөөсүнө каршы болгондуктан өрттөлүп өлтүрүлгөн.
• Көтөрүлүштүн себеби: оор салыктар, чет элдик баскынчылар, укуксуздук, жакырчылык болгон.
• Көтөрүлүштү Ян Жижка жетектеген.
• Аны душмандар коркунучту сокур деп аташкан.

Чех элинин боштондук күрөшүнүн себептери

Чарбанын жогорулашы

Католик чиркөөсүнүн күч алышы

Шаарлардын өсүшү жана сооданын кеңейиши

Салыктар-дын көптүгү

Немец феодалдары-нын бийлиги

Кедейлерге каршы катуу мыйзамдар

Күрөштүн максаты

• Крепоснойлук көз карандысыздыкты жок кылуу;
• Феодалдык милдеткердиктерди жана салыкты жоюуу;
• Жакырчылыкты жана укуксуздукту жоюуу;
• Феодалдардан жер алуу;
• Чет элдик жана католик чиркөөсүнүн эзүүсүн жок кылуу.

Гуситтик кыймыл

• XVк. Прага университетинин профессору Ян Гус болгон.
• Ян Гус дин кызматкерлерин аёосуз ашкерелеген. Чехиядагы индульгенцияга каршы чыккан.
• Чиркөө кызматкерлери анын үгүтөөлөрүнө каршы чыккан.1415-ж. Ян Гус өрттөлүп өлтүрүлгөн.
• Анын жолун жактоочулар гуситтер деп аташкан.

Ян Гус

Гуситтик согуштун башталышы

• 1419ж. Прагада кедейлердин көтөрүлүшү чыккан.
• Көтөрүлүшчүлөр немец байларын кууп чыгышкан.
• Монастырларды талкалап, дин кызматкерлерин өлтүрүшкөн.

Таборчулар

• Көтөрүлүшчүлөр Чехиянын түштүгүндөгү табор тоосуна чогулушкан.
• Ошондуктан көтөрүлүшчүлөр өздөрүн таборчулар деп аталган.

Гуситтик согуштун жүрүшү

• Немец феодалдары жана дин кызматкерлери гуситтерге каршы чыккан.
• 1420-ж. 100 миң аскер Чехияга басып кирген.
• Гуситтердин негизги армиясын жөө аскерлер түзгөн.
• Ян Жижка аскерди жетектеген.
• Душмандар аны «Коркунучтуу сокур» д.а.

Жеңилип калышынын себептери

• Гуситтерди өздөрүнүн колу менен жеңүүнү пландашкан.
• 1434-ж. Ортозаарлар таборчуларга кол салышкан.
• Таборчулардын куралдары жөнөкөй болгон.
• Согуш 15 жылга созулган.

Гуситтик согуштардын мааниси

• Чех эли 15 жыл бою (1419-1434-жж.) феодалдык эзүүгө, чет элдик зомбулукка жана католик чиркөөсүнө каршы баатырдык менен күрөш жүргүзүштү.
• Алар католик чиркөөсүнө катуу сокку урган.
• Чехияда чет элдик зомбулук начарлаган.
• Гуситтердин кыймылы Европанын башка аймактарына да тараган.

Бышыктоо Гуситтик кыймылга эмнелер туртку болду? Натыйжасы жонундо айтып бергиле?

§20. үй тапшырма Кроссворд тузосунор