Саба? та?ырыбы: ?адыр Мырза ?ли ?мірі мен шы?армашылы?ы
Ма?саты:
а) Білімділігі: О?ушылар?а елімізді? а?иы? а?ыны ?адыр Мырза ?ли ?мірі мен шы?армашылы?ы туралы жалпы т?сінік беру. Адамгершілік, а?ынды? ?асиеттерін таныту ж?не тіл шеберлігін ??ындыру. ?адыр Мырза ?ли ?ле?деріні?, ?анатты с?здеріні? м?н-ма?ынасын ??ындыру.
?) Дамытушылы?: О?ушыларды? ой т?жырымдарын, ?деби тіл байлы?тарын, есте са?тау ?абілеттерін, к?ркем с?з о?у шеберлігін дамыту. С?здік ?орын молайту ж?не тіл дамыту.
б) Т?рбиелік: А?ын – жазушыларды? жалпы ?нерін ??рметтей білуге, бас?а да ?лы адамдарды? к?з?арасын сыйлай білуге т?рбиелеу.
Саба?ты? міндеттері: Зейін ?ойып ты?дау, м?нерлеп о?у, мазм?ндама беру, ?негелі білім алу.
Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
Саба?ты? ?дісі: жазушыны? ?мірбаяны, м?тін, с?ра?-жауап, м?нерлеп ?ле?дер о?у, ?анатты с?здер мен ?ле? талдау, тест.
Саба?ты? к?рнекіліктері: ?деби кітаптар, ?лестірмелі ?а?аздар, сурет, ж?не ?ле? жолдары жазыл?ан ?а?аздар.
П?наралы? байланыс: тарих, ?аза? ?дебиеті.
?олданылатын инновациялы? технологиясы: СТО элементтері
Саба?ты? барысы: 1.?йымдастыру б?лімі.
(о?ушылармен амандасып, оларды т?гендеу).
2. ?й тапсырмасын с?рау.
3. С?здік ж?мысы. (с?здерді аударып жазу, ?осымша тапсырманы орындау)
Нет разницы /айырмасы жо?/, звучать одинаково /бірдей естілу/, точно /аны?тап/, придираться /т?ртпектей/, впервые /т???ыш рет/, много /талай/, значение /ма?ына/, хвалить /ма?тау/, поручил /тапсырды/, не полностью /шала-п?ла/, обрадовавшись /м?з болып/.
?осымша тапсырма: ма?тау с?зін септеу, тапсырды с?зін жіктеу (жазбаша), ма?ына, талай с?здерін септеу(ауызша).
4.С?ра?-жауап.
- Зат есім деген не?
- Сын есім деген не?
- Сан есім деген не?
- Есімдік деген не?
- Етістік деген не? Т?йы? етістік?
- ??рмалас с?йлем деген не? Неше т?рі бар?
- Салалас ??рмалас с?йлем деген не, неше тобы бар?
- Жал?аулы?ты салалас ??рмалас с?йлемні? неше т?рі бар, ?андай жал?аулы?тары мен шылаулары бар?
- Саба?тас ??рмалас с?йлем деген не, неше топ?а б?лінеді?
- Ба?ыны??ылы саба?тас ??рмалас с?йлемні? неше ж?не ?андай т?рлері бар?
- ?ткен саба?тарда таныс?ан шы?армаларды? ?йгілі ?аза?стан жазушыларын ата?дар? /Ы.Алтынсарин, Сапар?али Бе?алин, Саттар Ерубаев, ?тебай Т?рманжанов, Бердібек Со?па?баев, М?зафар ?лімбаев, Бауыржан Момыш?лы/
5. «Ой ша?ыру» стратегиясы.
-Д?птерлерінді ашып б?гінгі к?нді жазы?дар.
А?ын- с?зіне ?андай ассоциация с?здер ойларына келеді? (адам, а?ылды, ?ле?, ??рметті, ?дебиет, шы?армалар т.б.)
-Б?гінгі та?ырыпты жазы?дар.
6. Ма?ынаны тану.
Б?гін біз ?аза?стан ?йгілі жазушы ?адыр Мырза ?ли ?мірі мен шы?армашылы?ы туралы жалпы т?сінеміз. Адамгершілік, а?ынды? ?асиеттерін таныту ж?не тіл шеберлігін ??ындыра білеміз. ?адыр Мырза ?ли ?ле?деріні?, ?анатты с?здеріні? м?н-ма?ынасын ??ып аламыз.
«?адыр, негізінен, ?лтты? а?ын. ?лтты? а?ын бол?анда, ?аза? хал?ыны? а?ыны. Оны? ту?ан хал?ыны? ар?ы-бергі ?мірі, тіршілігі туралы жаз?ан ?ле?дері ?те к?п. Сол ?ле?деріні? барлы?ын жина?тап айтса?, ?аза? хал?ы ?мірі? к?ркемдік шежіресі, ?дебиеттегі образды тарихы деуге болады».
М?тінді екі топ?а б?ліп аудару. Одан кейін м?тіннен е? ма?ызды деректерді теріп жазу.
?мірбаяны мен шы?армашылы?ы. (?ыс?ыша м?лімет – 1 о?ушы ауызша о?ып ша?ады)
?адыр Мырзалиев 1935 жылы 5 ?азанда Орал облысыны? Жымпиты кентінде ту?ан. 1958 жылы ?аза? мемлекеттік университетіні? филология факультетін тамамда?ан. Е?бек жолын сол кезде жа?адан ашыл?ан балалар журналы «Балдыр?аннан» баста?ан. «Ж?лдыз» журналы редакциясында поэзия ж?не сын б?ліміні? ме?герушісі, жауапты хатшы, бас редакторды? орынбасары, 1968-1973 жж. «Жазушы» баспасында ?аза? поэзиясы б?ліміні? ме?герушісі, кейін ?аза?стан Жазушылар ода?ында поэзия секциясыны? ке?есшісі бол?ан.
Т???ыш туындысы 1954 жылы «Пионер» журналында жарияланды. Содан бергі уа?ыт ішінде 40-тан астам жыр жина?тары мен ?деби – сын, ?н ?ле?дері мен прозалы? кітаптары: «К?ктем» (1959), «Саба?», «Ой орманы» (1965), «Дала дидары» (1966), » Б?лб?л ба?ы» (1967),«К?міс ?о?ырау», (1970), «Домбыра» (екі кітап, 1971, 1974), «Кеш» (1973) т.б., сондай-а? то?саныншы жылдары та?дамалы шы?армаларыны? 5 томды?ы, ал 2001 жылы »?азы??рт» баспасынан 15 томды?ы шы??ан. Бірнеше пьесасы сахнада ?ойыл?ан.
?ле?дері к?птеген шетел тілдеріне аударыл?ан. Ол Овийді?, Гейнені?, Гюгоны?, Лермонтовты?, Есенинні?, Расул ?амзатовты?, Межелайтисті?, Петифиді?, т.б. жырларын ?аза? тіліне аудар?ан.
1966 жылы «Ой орманы» жина?ы ?шін ?аза?стан Ленин комсомолыны? сыйлы?ы берілді. 1980 жылы «Жер?йы?» жыр кітабы ?шін ?аза? КСР Мемлекеттік сыйлы?ыны? лауреаты атанды. ?аза?станны? Халы? жазушысы, ?аза?стан Республикасыны? ?н?раны жа?а м?тіні авторларыны? бірі. 2001 жылы Т?уелсіз «Тарлан» сыйлы?ын алды.
А?ЫН ?ЛЕ?ДЕРІ – ШЫНДЫ?ТЫ? АЙНАСЫ
Поэзия – ?лемдік ?мірді? ?ан тамырыны? ??штарлы?пен шиыршы? ата со?уы, сол ?мірді? ?аны мен оты, жары?ы мен н?ры, ал лирика – поэзияны? поэзиясы секілді ?а?ида адамзат баласыны? танымына с?з ?нерін тани ж?не таныта алатын ?абілет дары?алы бері айтылып келеді. ?адыр Мырзалиев ?зіні? а?ынды?, азаматты? ?міріні? м?ні мен ма?ынасын осыдан, поэзияны? поэзиясынан – лирикадан тап?ан.
А?ынды? ?нер ?нер біткенні? алды екендігінде с?з жо?. Шын талант ?шін а?ынды? ?нер емес, ?мір. Заманны? ?илы ?ияндарында ?мірі ?ле?іне, ?ле?і ?міріне айнал?ан талант та?дыры ?ана талайлы болма?. М?ндай талант ?шін ?ле?сіз ?мір жо?. ?адыр Мырзалиев – ?мірі ?ле?ді, ?ле?і ?мірлі талант.
?азіргі о?ырманны? интеллектуалды? де?гейі биік, эстетикалы? тал?амы жо?ары. Олар кез келген ?аламгерден ?демі ыр?а??а, шымыр да селкеусіз ?й?ас?а ??рыл?ан ?ле? ?ана іздемейді, ?р шы?арманы? астарынан ?зіне ой салар философияны, ?зі б?рын к?п біле бермейтін ?ылыми пайымдауларды? поэтикалы? ?лгісін, сол ар?ылы с?з зергері т?жырымда?ан соны байлам, ты? шешім іздейді. Мені?ше ?адырды? ?адырын арттырып, ?згелерден ?згешелеп т?ратын да осындай ой мен сезімні? т?тас?ан бір б?тінге айналып, ?ле? ?міріні? ?р кезде де жа?аша сипатта к?рінуі, шы?арма шешіміні? ?р?ашан да біз к?тпеген т?стан келіп шы?ып, ойлану?а итермелеуінде деп т?сінемін.
Ол нені жырламасын, бізге бейм?лім ?лемні? ?р т?кпіріндегі а? мен ??сты, жан-жануарлар мен ж?ндікті с?з етсе де, а?ын ойы, оны? ?зі ?ле?ге объект етіп ал?ан д?ниесі бізге таныс н?рседей, к?зімізбен к?ріп, ?олымызбен ?ста?андай аны? та ай?ын болып келеді. Ол ?айда?ы бегомот па, керік пе, м?йізт?мсы? туралы айта ма олар?а ?зімізді? ?аза?ы те?еулер мен салыстыруларды шебер пайдаланады. Керек болса, оларды? ?р ?илы ?асиеттеріні? ?зін ?аза?ы ??ымдармен сараптайды.
7. Бекіту тапсырмалары
1) А?ынны? ой тол?амдары. (?анатты с?здерін о?у, ма?ынасын ашу)
2) А?ын ?ле?ін м?нерлеп о?ып, ма?ынасын ашу, аудио жазуды ты?дау.
«?ызыл кітап»
8. Шы?армашылы? ж?мыс.
?адір Мырза ?ли - Бес жолды ?ле? жазу.
1.?адір Мырза ?ли.
2.?йгілі, ??рметті, білімді.
3.?ле? жазды, шы?армашылы? ?мір с?рді.
4.?адір Мырза ?ли- белгігі а?ын.
5.А?ын.
9. ?орытынды.
Тест с?ра?тары.
1.?адір мырза ?ли ?ай жылы ту?ан?
А)1936 ?)1925 б)1935
2. ?адыр Мырза ?ли кім?
а)а?ын, жазушы ?) сазгер б) ?алым
3. ?адыр Мырза ?лиді? ?ле?і?
а) Он сауса? ?) Жаз лебі б) ?ызыл кітап
4. 2001 жылы ?адір Мырза ?ли ?андай сыйлы? алды?
а)Халы? ?а?арманы ?) Т?уелсіз «Тарлан» сыйлы?ын алды.
б) Ке?ес Ода?ыны? сыйлы?ы
5. ?адір Мырза ?ли ?ай жылы ?айтыс бол?ан?
а)2010 ?) 2012 б) 2011
10. ?йге тапсырма: 193 бет тапсырма, реферат.
11. Ба?алау
364
119 874 
