Қазақстан Республикасының әділет органдар

Сабақтың

тақырыбы:

Қазақстан Республикасының әділет органдары  

Қаралатын сұрақтар: 1. ҚР әділет органдарының даму және құрылу тарихы. 2. Әділет органдарының жүйесі. Әділет органдарының негізгі мақсаттары. ҚР Әділет министрлігі, оның құрамы мен өкілеттігі. Әділет органдарының жергілікті атқарушы органдары. 3. Нотариаттық қызмет түсінігі. Нотариаттық қызметтің қағидаларының түсінігі мен жүйесі. ҚР нотариатының жүйесі мен құрылымы. 4. Нотариат туралы заңдардың қайнар көздеріне жалпы сипаттама.

Қазақстан Республикасының әділет органдары

Қазақстан Республикасы Президентінің алдында жауапты және Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп беретін, өз құзыреті шегінде мемлекеттің қызметін құқықтық қамтамасыз етуді жүзеге асыратын, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен азаматтардың жұмысында заңдылық режимін қолдайтын, азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ететін атқарушы өкімет органдары болып табылады .  

  Әділет органдарының міндеттері:  

  1) жалпымемлекеттiк даму стратегиясын әзiрлеу мен iске асыруға қатысу, заң жобасы жұмысын жүргiзу, заңдарды талдау, жетiлдiру, жүйелеу, нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларына заң сараптамасын жүргiзу арқылы адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының үстемдiгiн, Қазақстан Республикасының егемендiгiн, Қазақстан қоғамы мен мемлекетiнiң тұрақты және қарышты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған ұлттық заңдарды қалыптастыруға қатысу;

      2) Қазақстанның ұлттық мүдделерiн қорғау және Республиканың дүниежүзiлiк қоғамдастықтағы беделiн нығайту мақсатында, соның iшiнде Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын дайындау мен жасасу жолымен оның халықаралық аренадағы қызметiн құқықтық жағынан қамтамасыз ету;

  Әділет органдарының міндеттері: 

  3) заңды тұлғаларды, жылжымайтын мүлікке құқықтарды, орталық мемлекеттiк органдардың және ведомстволардың, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың, сондай-ақ әкімдердің нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру, Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн мемлекеттiк есепке алуды қамтамасыз ету;

   3-1) мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру, құқықтық көмектi және заң қызметтерiн көрсетудi ұйымдастыру, құқықтық насихат саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру;

      3-2) жылжымалы мүлік кепілін тіркеу, жылжымайтын мүлікті мемлекеттік техникалық зерттеп-қарау және жылжымалы мүлік кепілінің тізілімін жүргізу саласында мемлекеттік саясатты іске асыру;

4) құқықтық көмектi және заң қызметiн көрсетудi ұйымдастыру және құқықтық насихатты қамтамасыз ету;

Әділет органдарының міндеттері:  

     5) сот-сараптама қызметiн ұйымдастыру және жүзеге асыру; 6) зияткерлiк меншiк құқықтарын сақтау және қорғау саласындағы мемлекеттiк саясатты қалыптастыру және іске асыру;       7) Қазақстан Республикасының  заңына  сәйкес әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстер бойынша iс жүргiзуді жүзеге асыру; 7-3) атқарушылық құжаттарды орындау саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру;       7-4) сот-сараптама қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру;       8) өздерiне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де мiндеттердi жүзеге асыру болып табылады.

Әділет органдарының қызметі:

• 1) заңдылық;  2) қорғалу құқығын қамтамасыз ету, барлығының заң алдындағы теңдігі, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу және сақтау;  3) жариялылық, құқық қорғау және басқа да мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және лауазымды адамдармен өзара іс-әрекет жасасу;
• 4) саяси партиялар мен өзге де қоғамдық бірлестіктерінің қызметіне тәуелді болмау;
• 5) гуманизм, демократия, жазалаудың орындалуын саралау мен даралау, жазалауды түзеу ықпалымен біріктіру;
• 6) әділет органдары жүйесінің біртұтастығы қағидаттарында құрылады.

Әділет органдарының бірыңғай жүйесін мыналар құрайды:       1) мыналарды:       Қазақстан Республикасының Әділет министрлігін;       аумақтық әдiлет органдарын, бөлімдері мен мекемелерiн қамтитын әділет органдары;       2) мекемелер және өзге де ведомстволық бағынысты ұйымдар.

Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi Қазақстан Республикасы Y к i мет i н i ң құрылымына  кiретiн, Республика Премьер-Министрiнiң ұсынуымен Республика Президентi құратын, қайта ұйымдастыратын және тарататын орталық атқарушы орган болып табылады.

      Әдiлет министрлiгiн Республиканың Президентi қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын Министр басқарады.

Қазақстан Республикасының  Әділет министрлігі   қылмыстар профилактикасы, азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын, қоғамның және мемлекеттің мүдделерін қорғау, халық тарапынан сенім мәселелеріне басымдық беріп, өкілді органдар мен жұртшылық беретін сыртқы бағалау тетіктерін айқындай отырып, сыбайлас жемқорлық деңгейінің рейтингтік бағасын енгізіп, есептілік және қызметті бағалау жүйесін жетілдіреді, сондай-ақ азаматтық қоғам институттарымен ынтымақтастықтың әртүрлі нысандарын белгілейді.

Қазақстан Республикасының Әдiлет министрi әдiлет органдарының жұмысына басшылық етудi жүзеге асырады және әдiлет органдарына жүктелген мiндеттердiң орындалуына дербес жауапты болады.

Министр:        1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ведомстволардың, Әділет министрлiгіне ведомстволық бағынысты ұйымдардың басшыларын, сондай-ақ олардың орынбасарларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;       2) әділет органдарында мемлекеттiк тiркелуге жататын, бiрақ одан өтпеген нормативтiк құқықтық актiлердi жарамсыз деп тану туралы талап арызбен сотқа жүгiнедi;       3) әдiлет органдары орындауға мiндеттi  акт i лер , сондай-ақ өз құзыретi шегiнде өзге де мемлекеттiк органдар, ұйымдар, лауазымды адамдар мен азаматтар орындауға мiндеттi  акт i лер  шығарады;       4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттiк органдар мен ұйымдарда Министрлiктен өкiлдiк етедi;       5) өзiне осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де  нормативт i к құқықтық акт i лер i мен  жүктелген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.

Облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың, аудандар мен қалалардың әдiлет бөлiмшелерi  аумақтық әд i лет органдары   болып табылады.

     Аумақтық әдiлет органдарында әдiлет органдарына жүктелген функциялардың орындалуын қамтамасыз ететiн тиiстi құрылымдық бөлiмшелер құрылады. 

Әдiлет министрлiгiне жүктелген мiндеттердi шешу және функцияларды қамтамасыз ету үшiн Министрлiк жанында мемлекеттік мекемелер мен басқа да ұйымдар жұмыс iстейдi.

Әдiлет органдарының актiлерi

•      Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 18 наурыздағы №304 «Әділет органдары туралы» Заңы, Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнде, Қазақстан Республикасының Президентi мен Үкiметiнiң актiлерiнде көзделген жағдайларда Әдiлет министрi өз құзыретi шегiнде әдiлет органдары қызметiнiң мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасының  заңдарына  сәйкес мемлекеттiк тiркелуге тиiстi бұйрықтар шығарады, сондай-ақ ұсыныстар енгiзедi.

• Әдiлет министрлiгi ведомстволарының және аумақтық органдарының басшылары өз құзыретi шегiнде бұйрықтар шығарады және ұсыныстар енгiзедi.

Әдiлет органдарының өз құзыретi шегiнде қабылдаған және  заңдарда  көзделген жағдайларда мемлекеттiк тiркеуден өткен актiлерiн Қазақстан Республикасы ұйымдары, лауазымды адамдары мен азаматтары, шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар орындауға мiндеттi.

ӘДIЛЕТ ОРГАНДАРЫНЫҢ НЕГIЗГI ФУНКЦИЯЛАРЫ

• Әдiлет органдарының заң жобасы жұмысын жүргiзу, заңдарды жетiлдiру саласындағы функциялары
• Әдiлет органдарының халықаралық шарттарды құқықтық қамтамасыз ету, шетелдiк құқықтық көмектi үйлестiру саласындағы функциялары
• Әділет органдарының сот-сараптама қызметі   саласындағы функциялары
• Әдiлет органдарының мемлекеттiк тiркеудi жүзеге асыру саласындағы функциялары

ӘДIЛЕТ ОРГАНДАРЫНЫҢ НЕГIЗГI ФУНКЦИЯЛАРЫ

• Әдiлет органдарының құқықтық көмек және заң қызметiн көрсетудi ұйымдастыру, құқықтық насихат салаларындағы функциялары
• Әдiлет органдарының зияткерлiк меншiк құқықтарын сақтау және қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру саласындағы функциялары
• Әділет органдарының атқарушылық құжаттардың   орындалуын қамтамасыз ету саласындағы функциялары
• Әдiлет органдарының өзге де функциялары

Әдiлет органдарының кадрларын әдiлет органдарының  мемлекетт i к қызметш i лер  болып табылатын қызметкерлерi, сондай-ақ олармен еңбек қатынастары Қазақстан Республикасының еңбек  заңнамасымен   реттелетiн өзге де адамдар құрайды.

Органның атауы

Қызметі

Әділет органдары

Міндеті

аумақтық әділет мекемелеріне, нотариалдық кеңселерге, азаматтық хал актілерін тіркеуді жүргізетін органдарга (АХАЖ), қылмыстық атқарушылық жүйеге, оқу орындары мен ғылыми мекемелерге басшылық қызметін атқарады.

Мен үшін жаңалық

Саяси, экономикалық, әлеуметтік өмірдің құқықтық негіздерін бекітуге ықпал ету;

заң жобалау жұмыстарын ғылыми және тәжірибелік жағынан қамтамасыз ету;

11-наурыз 1999 жылы Әділет министрлігі туралы ережеде бекітілген.

заң жобаларын құқықтық және қылмыстық тұрғысынан сараптауды қамтамасыз ету;

Адвокат, нотариус

қабылданатын заңдардың тиімділігін болжау.

Имашев Берік Мәжитұлы