Кабыл алуу.....

Тема: Кабыл алуу

Аткарган: Ираимбердиев Бай

Текшерген: Джоошбекова Зинагул

План:

1.Кабыл алуу жөнүндө жалпы түшүнүктөр

2. Кабыл алуунун негизги өзгөчөлүктөрү

3.Кабыл алуу менен сезуунун айырмасы

1.Кабыл алуу жонундо жалпы тушунук

• Адам обьективдүү чындыктагы заттардын айрым касиеттери менен аз мамиледе болгону менен, алардын бардык белгилерин бөлүктөрүн бирдикте кабыл алат, бүтүн катары тааныйт. Ошондунган Ф. Энгельс заттын сапаттары өзүнчө жашабастан, чексиз сапатка ээ болгон зат гана жашарып белгилеген. Предметтер, кубулуштар өздөрүнүн чексиз касиеттери менен баш мээде чагылып, нсрсенин бүтүн бир образын берет. Адамдын мындай жөцдөмдүүлүгүн кабыл алуу деген психологиялык категория аркылуу туюнтулат.

• Сезүү менен кабыл алуу бири-биринен айырмаланат. Сезүү адамдын өзүндө жатат. Ал эми кабыл алуу кабыл алынуучу заттын касиети анын образы мейкиндикте чектелген. Сезүүнүн пайда болушунун жыйынтыгы айрым-айрым касиет түрүндө сезимде байкалат, ал эми кабыл алуунун жыйынтыгы бири-бири менен байланышкан үчүн образдарды жаратат. Сезүү өзүнчө спецификалуу анализаторлор менен байланышта болуп, алардын айрымдарына берилген дүүлүгүүнүн натыйжасында пайда болот. Кабыл алуу болсо бир нече анализатор менен байланышын, алардын биргелерен аракеттеринин жыйынтыгы катары көрүнөт. Кабыл алуу менен сезуу таануу аспектисинен караганда бирдей өз ара айырмаланбайт. Ал эми психология илиминде бул түшүнүктөрдүн айырмасы принципиалдуу мааниге ээ.

• Кабыл алуу – бул заттардын, кубулуштардын сезүү органдарына түздүн-түз таасир этишинин натыйжасында алардын касиеттеринин, бөлүктөрүнүн баш мээде бирдиктүү, жалпы чагылышы, же айрым анализаторлорго, анализаторлордун системасына түздөн-түз таасир этүүдөн пайда болгон заттардын кубулуштардын процесстердин субьективдүү образы.

• Курчап турган дүйнөнү терең таануу, кабылдоо адамдын жалпы психикалык турмушунун мазмунуна, анын иш-тажырыйбасына, маалыматтардын камына көз каранды. Кабыл алуунун мүмкүнчүлүгүн кеңите турган мындай социалдык-психикалык түшүнүк психологияда апперцепция деп аталат.
• Апперцепция— латын сөзү, кыргызча «кабыл алууга кошумча» деп которулат.
• Бул түшүнүк илимге немец окумуштуусу Г.Лейбниц тарабынан киргизилген.

2. Кабыл алуунун негизги озгочолоктору

• 1.Предметтүүлүк
• 2.Бүтүндүк
• 3.Туруктуулук

2.1.Предметтуулук .

• Кабыл алуунун предметтүүлүгү - нерсенин фондон ажырап турушунан ачык байкалат. Кабыл алуучу нерсе бирдей мааниге ээ болгон эки түзүүчүдөн турат. Биринчиси – кабылдануучу нерсе (зат) ал алдыңкы планда бардык касиеттери менен өзгөчөлөнгөн абалда болот. Экинчиси – фон, кабыл алынуучу нерсенин артындагы касиеттери толук белгисиз, ачык байкалбаган бир канча обьектилердин суммасы.

2.2.Бутундук.

• Кабыл алуунун бүтүндүк касиети. Бул кабыл алуу учурунда сезүү органдарга таасир этпеген кубулуштардын, предметтердин жана алардын касиеттеринин жетишпеген элементтерин элестетүүнүн, алгачкы маалыматтын, тажрыйбанын жардамы менен толуктоого жумшалган адамдын аракетин түшүндүрөт.

2.3.Туруктуулук.

• Кабыл алуунун туруктуулугу кабыл алуу шартын кескин түрдө өзгөрткөн учурда нерсенин касиеттеринин салыштырмалуу туруктуулукта калуу өзгөчөлүгүн түшүндүрөт. Заттардын образдарынын кабыл алуу шартына салыштырмалуу көз каранды эместиги кабыл алуунун туруктуулугун мүнөздөйт.

Конул бурганыныздарга чон рахмат