Кан агуу. Күйүк. Үшүк алуу

Кан агуу. Күйүк. Үшүк алуу.

Кан агуу деген эмне?

• Кан агуу  кан тамыр  капталынын жабыркоосунан же кээ бир дарттан бузулушунан болот. Кан агуу канаган кан тамырдын түрүнө жараша  артерия лык,  вена лык, капиллярдык жана аралаш болуп бөлүнөт. 

Кан жоготуу

• Кан жоготуу айрыкча жаш балдар менен карылар үчүн өтө коркунучтуу. Эркектерге караганда аялдар кан жоготууга чыдамдуу келет.

Кан агуунун түрлөрү

• Ички кан агуу
• Сырткы кан агуу

Ички кан агуу

• Ички Кан агуу көп билинбейт. Кандын ички көңдөйлөргө куюлушу ички органдар (боор жана көк боор, өпкө жана башка) жарадар болгондо болот. Ич көңдөйүнө Кан агуу кансыроо коркунучун туудуруп, өң бозоруп, тамыр тез-тез, начар кагат, чаңкайт, уйку келет, көз караңгылайт, эстен танат. 

Сырткы кан агуу

• Сыртка Кан агуу теринин, мурун, ооз көңдөйлөрүнүн чел кабыктары жараланганда болот.  Артериял ык Кан агууда кан ачык кызыл болуп, сыртка атырылып агат; ал эми венадан аккаң кан узгүлтүксүз бир калыпта кетип, кара кочкул түстө болот. Аралаш Кан агууда  артерия  жана вена кандары кошулуп агат, капиллярдан Кан агууда жарааттын үстү тегиз канайт.

Кан агууда биринчи медициналык жардам

• Артериялык кан кеткенде биринчи жардам көрсөтүүдө төмөнкүлөр зарыл:
• канды токтотуу же жок эле дегенде жеңилдетүү үчүн жаранын үстүндөгү артерияга баш бармагыңызды басыңыз;
• жаранын үстүндөгү артерияга резина же башка үй турникетти (колдун астына эмне түшөт, мисалы, кур, шнур ж.б.) сүйкөңүз, бул кан жоготууларды азайтат;
• турникет колдонулган убакытты көрсөтүү менен жазуу калтыруу;
• жараны таңуу;
• Жабырлануучуга жардам көрсөтүлгөндөн кийин ал дароо адистештирилген медициналык мекемеге (ооруканага же клиникага) жөнөтүлүшү керек.

Артериядан кан атканда эмне кылбаш керек?

• Турникетти бир сааттан ашык калтырбаңыз. Болбосо, ткандардын некрозу пайда болушу мүмкүн.
• Канга чыланган бинтти алып салыңыз. Анын үстүнө жаңысы коюлат.

Кан агууда биринчи медициналык жардам

• Венадан кан кеткенде биринчи жардам көрсөтүүдө төмөнкүлөр зарыл:
• жараланган бутту өйдө көтөрүү;
• жарага катуу басым таңуу коюу;
• жабырлануучуну медициналык мекемеге жөнөтүү.

Венадан кан атканда эмне кылбоого керек?

• Жараатты тазалоого же андан майда нерселерди, мисалы, сынган айнектерди алып салууга аракет кылуу;
• Уюган канды кетириңиз, антпесе кан агып кетиши мүмкүн.

Кан агууда кишинин денесиндеги артерияны басып, канды токтотууга боло турган жерлер.

Күйүк

• Күйүк  — жогорку температуранын, химиялык заттардын, электр тогунун жана радиоактивдүү нурлануунун таасиринен ткандын жабыркашы.

Күйүктүн түрлөрү

• биринчи даражадагы күйүк: кызыл, катталбаган тери
• экинчи даражадагы күйүк: ыйлаакчалар жана теринин бир аз коюуланышы
• үчүнчү даражадагы күйүк: ак, булгаары көрүнүшү менен таралган.

Биринчи даражадагы күйүктү даарылоо

• Биринчи даражадагы күйүк көбүнчө үй шартында дарыланат. Күйүктү айыктыргандан кийин айыгуу убактысы тезирээк болот. Биринчи даражадагы күйүк дарылоо төмөнкүлөрдү камтыйт:
• жараатты муздак сууга беш мүнөт же андан көп убакытка чылап коюу
• ооруну басаңдатуу үчүн ацетаминофен же ибупрофен алуу
• лидокаинди (анестезия) алоэ вера гели же терини тынчтандыруучу крем менен колдонуу
• антибиотик майы жана борпоң даки менен жабыркаган аймакты коргоо

Үшүккө алдыруу

• Үшүккө алдыруу  — сууктун таасиринен дене тканынын жабыркашы. Үшүккө алдыруу аба ырайынын ызгаардуу суугунда гана эмес, нөлгө жакын температурада да болушу ыктымал (өтө ным жерде узак убакыт болсо). Үшүккө алдырууга  шамал , нымдуу аба, ным жана тар кийим, мээлей, мас абалында болуу,  организмдин  начарлашы түрткү берет. Көбүнчө кол-буттун манжаларын,  мурун ,  кулакты  үшүк алат.

Үшүккө алдыруунун түрлөрү

• биринчи даражасында тери кубарып, эч нерсе сезбей, ал жер шишимик тартып, ооруйт жана кычышат; жылыгандан кийин жапа чеккен жер көгөрөт, анан шишийт, бир аздан кийин тери түлөйт, 2—3 күндөн кийин айыгып кетет.
• Экинчисинде жогоркудай эле белгилер байкалып, бир канча убакыттан кийин суу толгон ыйлаакчалар пайда болот; 10—12 күндөн кийин кургап, 2—3 жумага созулуп барып айыгат.
• Үчүнчүсүндө кан аралаш суюктук толгон ыйлаакчалар пайда болот, бир нече суткадан кийин алардын орду жансызданып, анан жарылып тырык катат. *
• Төртүнчүсүндө бардык жумшак ткандар, кээде сөөк ткандары да жансызданат (өлөт).

Көрсөтүлүүчү жардам

• Үшүккө алдырган адамды дароо жылуу бөлмөгө (температурасы 18—20°С) киргизип, жылыткыч коюп, ысык чай же кофе ичирүү керек. Үшүгөн колун, бутун жылуу сууга (температурасы 37° — 40°С) малып, тери кызарганча жана сезгичтиги калыбына келгенче сүртүп, анан таңып коёт. Үшүгөн жерди муз же кар менен сүртүүгө болбойт. Эгер үшүгөндөн кийин бир топ убакыт өтүп кетип, ыйлаакча пайда болсо, аны жылуулап таңып, врачка кайрылуу керек. 

• Көңүл бурганыңар үчүн чоң рахмат 😊