Кан айлануу системасы

КАН АЙЛАНУУ СИСТЕМАСЫ

ФА-12-19 Мадаминова Нуриза

План:

• Кан айлануу системасы
• Кандын аткарган орду
• Кандын курамы
• Кан айлануу
• Жүрөк
• Жүрөктүн функциясы

Кандын аткарган ролу

• Кан ар бир органдын, ар бир клетканын тиричилик активдүүлүгүн камсыз кылуучу бириктирүүчү элементтин ролун аткарат.
• Кан айлануунун натыйжасында кычкылтек жана азык заттар, ошондой эле гормондор бардык кыртыштарга жана органдарга жеткирилип, чириген азыктар чыгарылат.
• Мындан тышкары, кан дененин температурасын туруктуу кармап, денени зыяндуу микробдордон коргойт.

Кандын курамы

• Кан – бул суюукт туташтыргыч ткань кан плазмасынан турган (болжол менен 54% көлөмү) жана клеткалардын (көлөмү боюнча 46%) турат.
• Плазма – 90–92% суу жана 8–10% белоктор, майлар, углеводдор жана башка кээ бир заттардан турган саргыч тунук суюктук.

КАН АЙЛАНУУ

• Адамдын денесиндеги кандын кыймылы кан айлануу деп аталат. Кандын агымынын үзгүлтүксүздүгү жүрөк жана кан тамырларды камтыган кан айлануу органдары тарабынан камсыз кылынат. Алар кан айлануу системасын түзөт.

Жүрөк

• Адамдын жүрөгү эки дүлөйчө жана эки карынчадан турган көңдөй булчуң органы. Ал көкүрөк көңдөйүндө жайгашкан. Жүрөктүн сол жана оң тарабы катуу булчуң менен бөлүнгөн. Чоң адамдын жүрөгүнүн салмагы болжол менен 300 граммды түзөт.

Канды насостоодон турган жүрөктүн ишинде үч фаза бөлүнөт: дүлөйчөлөрдүн жыйрылышы, карынчалардын жыйрылышы жана карынчалар менен дүлөйчөлөр бир убакта бошоп турганда тыныгуу.

• Жүрөктүн жыйрылышы систола, релаксациясы диастола деп аталат.
• Бир мүнөттө жүрөк 60-70 жолу согот.
• Жүрөктүн ар бир бөлүгүнүн жумушту кезектешип кылуусу , жүрөктүн башка булчундарынын эс алуусун камсыздайт

• Адамдын денесиндеги кан кан айлануунун эки чөйрөсү боюнча үзгүлтүксүз агымда кыймылдайт - чоң жана кичине.

• Кан айлануунун кичинекей чөйрөсүндө жүрүп, кан кычкылтек менен каныккан жана көмүр кычкыл газынан бошотулат.
• Кан айлануунун чоң чөйрөсүндө кан бардык органдарга кычкылтек менен азыктарды ташыйт жана алардан көмүр кычкыл газын жана калдыктарды алат.
• Түздөн-түз кандын кыймылы тамырлар аркылуу ишке ашат: артериялар, капиллярлар, веналар.