Қазақ халқының байырғы уақыт өлшемдері

Шығыс Қазақстан облысы білім басқармасы Семей қаласы бойынша білім бөлімінің «№ 12 жалпы орта білім беретін мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Тақырыбы: «Қазақ халқының уақыт өлшемдері»

Орындаған: Толыбай Сымбат Қанатқызы Семей.қ, « № 12 ЖОББМ» КММ-нің 6 «Е» сынып оқушысы

Ғылыми жетекшілері:

1. Тусупова Қырмызы Жумакасовна – «№ 12 ЖОББМ» КММ қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәнінің мұғалімі

2. Зейноллина Ұлжан Жандосқызы – «№ 12 ЖОББМ» КММ ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

Ата-бабамызда бұл замандағыдай дәл өлшейтін аспап-жабдықтары болмаған. Сондықтан да ғасырлар бойы жинақталған тәжірибесінің ұрпақтан-ұрпаққа үздіксіз, өңделіп, жаңарып жетуі нәтижесінде өлшеудің өзіндік халықтық жүйесі қалыптасты.

Our ancestors did not have such accurate measuring devices as they do today. Thus, as a result of the continuous development and updating of the experience accumulated over the centuries from generation to generation, a unique national measurement system has been formed.

У наших предков не было таких точных измерительных приборов, как сегодня. Таким образом, в результате непрерывного развития и обновления опыта, накопленного веками от поколения к поколению, сформировалась уникальная национальная система измерения.

Зерттеу жұмысының мақсаты

Адамзат дүниесі дән өлшейтін мысқалдан бастап, астық өлшейтін шойын таразыларға толы екенін, оны игерудегі жетістіктер жөнінде танысып, жеке шығармашылығымды кеңейту.

уақыттың қажеттілігі мен қазақ халқының уақыт өлшемдерінің пайда болуы тарихын анықтау;

Зерттеу жұмысының міндеттері

қазақтың ұлттық өлшемдерінің мағынасын ашып, қазіргі өлшем бірліктердегі баламасын анықтау.

Іс-тәжірибелік бөлім

Қазақ халқының уақыт өлшемдері

• Бір сәт - 1 секунд
• Сүт пісірім – 5-10 минут
• Бие сауым – 1,5 сағат
• Ет пісірім – 2,5 - 3 сағат
• Бір түн, бір күн – 24 сағат
• Апта - 7 күн
• Ай - 30-31 күн
• Тоқсан – 3 ай
• Жыл - 365 күн
• Ғасыр – 100 жыл

Табиғатпен байланысып жататын өлшемдер

Сиыр сәске – күн арқан бойы көтерілген кез

Сәске түс – түске жақындаған мезгіл, сағат 12 шамасы

Ұлы сәске – тал түске жақындаған мезгіл

Қолымыздағы ұсақ сүйектерді пайдалана отырып ай күндерін санау әдісі

Қорытынды

Қазақ даласының ерте дәуірінде бастау алған байырғы өлшем бірліктерінің атаулары бүгінгі ұрпақ құлағына жат естіліп, ұғымына қабыспауы мүмкін. Әйтсе де ата-бабалар өткен жол – тарихи тәлім, өнеге.

Қазақта бар өлшемдер,

Сөзімді менің көркемдер.

Елі, қарыс қадам бар,

Қазақша нағыз өлшемдер.

Жақсы – жаман арасы,

Бес елі деп өлшенер.

Жүрген елдің ойында,

Ескі өлшемдер мол екен.

Бұл өлшемдерді білейік,

Есте ұстап жүрейік.

Назарларыңызға рахмет!!!