Кептин стилдери

Кептин стилдери

Стиль – латындын сөзү, кыргызча «жазуу куралы» деген маанини түшүндүрөт. Ал коомдук турмуштун бардык жактарын тейлөөчү жалпы элдик тилдин же адабий тилдин ар түрдүүлүгү. Стиль – кептин түзүлүшүндѳгү жана сѳздѳрдү колдонуудагы, баяндоодогу ѳзгѳчѳлүктѳрү, же жазуучунун, же адабий чыгарманын тилине мүнѳздүү болгон тил каражаттарын пайдалануу ыкмалары. Ал жалпы элдик тилдин стилдик табияты, түрлөрү жөнүндөгү окууну, оозеки жана жазма тилге мүнөздүү өзгөчөлүктөрдү камтыйт. Стилистика – тилдеги көрүнүштөрдү мааниси жана көркөмдүүлүгү жагынан кылдат карап, ой пикирди даана, так, көрктүү кылып берүүгө, сөздөрдү өз орду менен маанисин бузбай сөз айкаштарын туура колдонууга үйрөтөт. Коомдук турмуштун ар кандай тармактарында белгилүү бир максатка ылайык колдонулушу менен сүйлөө жана жазма тили бир нече стилге бөлүнөт. Маселен, көркөм чыгармалар окурмандарды коммуникативдик жана эстетикалык табитке тарбияласа, публицистикалык чыгармалар таасир берүүчүлүк мүнөздө жазылат. Иш кагаздары жана илимий эмгектер маалымдоо, кабарлоо, билдирүү милдеттерин өтөйт. 10 Оозеки стили – адамдын күндөлүк турмушунда өз ара пикир алышуу үчүн колдонулат да, көбүнчө диалогдук - жагдайлык кырдаалдарда ишке ашырылат. Оозеки стилине мүнөздүү белгилер: интонация, элестүүлүк ( ымдоо, жандоо, жаңсоо), эмоционалдуулук ( кубануу-ура; өкүнүү-кап, аттиң, балакет баскыр, атаны балакет ай-э; чочуп кетүү - апей,бетимдин беш териси, кокуй кантет; таң калуу - оо-иий,ой шумдук; суктануу - бах, чиркин, баракелде).

Кептин стилдери Диалог, монолог Илимий стиль Публицистикалык стиль

Көркөм стиль

Көркөм чыгарма, роман, проза, поэзия, эпопея, трактат ж.б. Реферат, доклад, тезис, илимий кандидаттык, докторлук иштер ж.б. Макала, интервью, репортаж, портреттик очерк, новелла ж.б. Расмий иш кагаздары: жарлык, токтом, устав, мыйзам, ж.б. Расмий эмес иш кагаздары: арыз, билдирүү, өмүр баян, чакыруу, тил кат, мүнөздөмө ж.б. Оозеки стили Жазма стили Расмий иштиктүү стиль 11 Стилде экспресивдүү лексика (иничек,сулууча,ардагым, балакай, чоң кыз, берекем, көлөкөм), макал-ылакаптар ( карга баласын аппагым дейт, кирпи баласын жумшагым дейт; өз башындагы төөнү көрбөй, бирөөнүн башындагы чөптү көрөт…), фразеологизмдер ( кой үстүнө торгой жумурткалоо, сары эсеп, битин сыгып,канын жалаган…), диалектизмдер ( алты кат, илгич, гөш, чылапчын, дагара, бадывод, тукум, челек, чокой, калит-ачкыч, далис..), вульгаризмдер ( эмчеги иттин башындай, атаңдын башы, каңкылдаба..) колдонулат. Синтаксистик түзүлүшү жагынан жөнөкөй сүйлөмдөрдүн түрлөрү ( жалаң, жайылма, атама, кемтик, толук), каратма (агай, эжей, эй дос, калайык калк…), киринди ( эмнесин айтасың, айла түгөндү, карыялар айткандай, ачыгын айтсак..), сырдык ( бах, чиркин,ох, апей, ай-ий…), табыш тууранды ( чыйк ,тарс, шуу, так-так, тоңк-тоңк…), элес тууранды ( жарк-журк, калжаң-кулжуң, кылт-кылт, элдир-селдир…) сөздөр кирет. Жазма стили – оозеки стилинен айырмаланып тилдик каражаттардын ( сөз тизмегинин ыраттуулугу, сүйлөм мүчөлөрүнүн туура жайгаштырылышы, уңгуга мүчөлөрдүн туура жалганышы) бардыгын талап кылат. Жазма стили өз ара төрткө бөлүнөт.

1. Көркөм стиль – образдуулук, эмоционалдуулук, экспрессивдүүлүк касиеттерге ээ экендиги жана көркөм чыгармаларга мүнөздүү болушу менен функционалдык стилдердин ичинде өзгөчө мааниге ээ. Көркөм чыгармаларга ыр, аңгеме, поэма, повесть, романдар кирет. Максаты – окурмандарга, угуучуларга таасир калтыруу. Ал үчүн акын жазуучулар белгилүү бир образды сөз аркылуу сүрөттөп, тилдеги көркөм каражаттар ( метафора, метонимия, эпитет …) диалектизм, архаизм, макал –ылакап, фразеологизмдерди ж.б. колдонушат. 2. Илимдин жана техниканын тармактарынын өзгөчөлүктөрүнө ылайык атайын терминдер менен жазылган эмгектин бир түрү илимий стиль деп аталат жана ага ачыктык, тактык, далилдүүлүк мүнөздүү болот. Илимий стилге илим жана техника тармагында жазылган монографиялар, энциклопедиялар, окуу куралдары, рефераттар кирет.

Илимий стилдин милдети – теориялык мааниге ээ маалыматтарды билдирүү, кубулуштардын себебин түшүндүрүү болуп саналат. Ар бир илим тармагында өзүнө таандык атайын терминдер колдонулат. Мисалы: 1. Тил илиминен: морфология, синтаксис, фонема, морфема, сингармонизм, ассимиляция… 2. Экономика илими: макроэкономика, микроэкономика, насыя, пайыз, инфляция, салык, күрөө, ижара, ички жана тышкы экономика, экспорт, импорт… 3. Информатика илими: электрондук эсептөөчү машиналар, калькуляция, компьютер, башкаруу система, сайт … 4. Геометрия илими: геометриялык фигуралар, квадраттык тамырлар, таблица, туюнтма, функция, аянт, көлөм … 3. Учурдагы коом турмушунун актуалдуу маселелери менен көрүнүштөрү саясий кырдаалдар, мамлекеттин ички жана тышкы байланыштары, анын өсүп-өсүүсү, калайык- калкка толук кандуу маалымат берген чыгарманын түрү – публицистика деп аталат.

Публицистика деген сөз грек сөзүнөн алынып, «көпчүлүк» деген маанини түшүндүрөт, башкача айтканда бул чыгарма элдин кеңири массасына ылайыкталып, коомдук-саясий маселелер боюнча жазылат. Публицистика чыгарманын түрү болгондуктан өзүнө тиешелүү стили бар, ал публицистикалык стиль деп аталат. 12 Публицистикалык стилге маданий - массалык, коомдук-саясий темада жазылган гезит журналдык макалалар, радио жана теле кабарлар, үгүт-насаат мүнөзүндөгү лекциялар, билдирүүлөр, очерктер, фельетондор, новелла кирет. Бул стилдин негизги милдети – коомдук-саясий, маданий, чарбалык ар кыл актуалдуу жаңылыктарды элге жеткирүү, коомчулуктун көңүлүн буруу, ага таасир этүү. Публицистикалык стилде башка стилдерге мүнөздүү тилдик каражаттар кеңири колдонулгандыгы, көп жактуулугу, татаалдыгы менен айырмаланып, коомдук- саясий лексика көбүрөөк орун алат жана ал далилдүү, чыныгы, окууга кызыктуу, көркөм курч сөз каражаттары менен жазылат.

4. Расмий - иштиктүү стиль - кызматка, административдик-башкаруу иштерине, укуктук мамилелерге тиешелүү иш кагаздардын даярдалышына колдонула турган стиль. Бул стилге мыйзам маанисиндеги иш кагаздары ( мыйзам, устав, жарлык, акт), административдик-канцелярдык иш кагаздары (буйрук, арыз, кулактандыруу, мүнөздөмө ж.б.), дипломатиялык мамилелерге тиешелүү иш кагаздары ( келишим, нота, коммюнике…) кирет. Расмий - иштиктүү стилдин негизги максаты – кызыкчылыгы бар тараптардын (мамлекеттин, мекеменин, калктын, бийлик органдарынын) иш-аракеттерин, макулдашууларын, уюшкандыгын ырааттуулукка келтирүү. Ар бир уюмдун же ишкананын ишмердүүлүгүнө жараша өзүнө ылайык жана зарыл деп эсептелген иш кагаздары бар. Адам баласынын коомго мүчө катары орун алышы дайыма иш кагаздары менен коштолот. Мисалы, ишке жана окууга киргенде арыз жазабыз; окуу ошондой эле иш процессинде акт түзүлөт; кызмат каттарынын текстин даярдайбыз; жумуштун ар кандай кырдаалдарында отчет жана түшүнүк кат ж.б. иш кагаздарын колдонобуз. Иш кагаздарынын туура, так, талапка ылайык даярдалышы тараптардын ортосундагы юридикалык, финансылык ж.б. маселелердин тез өз убагында чечилишине өбөлгө түзөт. Иш кагаздарын даярдоонун жалпы эрежелеринин негиздери Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 1995-жылдын 25-августундагы № 370 «Кыргыз Республикасынын башкаруу ишин документациялык камсыздоо боюнча типтүү нускама» токтомунда көрсөтүлгөн жана негизги маалымдаректер 31 белгиден турат, бирок ар бир иш кагаздары өздөрүнө мүнөздүү гана белгилерге ээ. Ал эми иш кагаздарынын жазылышы, аткаруучулук өзгөчөлүктөрүнө карабастан бирдей талапка ылайык толтурулушу зарыл. Бардык иш кагаздарына коюлуучу талаптар: 1. Иш кагаздын аталышынын туура жазылуусу; 2. Кайрылуучу мекеменин, жетекчинин кызмат орду жана аты-жөнү так, туура берилиши; 3. Маалыматтын маанисинин кыска, нуска жана толук, так жазылуусу ( ашыкча сүрөттөө, көркөмдөө, мактоо сөз каражаттарын колдонбоо); 4. Логикалык ырааттуулугу, өз убагында берилиши; 5. Кыскартылган сөздөрдү колдонууда бирдей адабий норманы сактоо, сөздөрдү тилдик эрежелердин негизинде кыскартуу); 6. Архаизм, тарыхый сөздөрдү колдонбоо; 7. Иш кагаздарынын тексти 1-жак (арыз, тил кат ж.б.) же 3-жак (буйрук, жарлык ж.б.) аркылуу берилет 8. Сан атооч менен берилген сөздөрдөн кийин зарылдыкка жараша кашаага сандын сөз түрүндө берилиши; 9. Кабыл алынган стандартка ылайыкталышы; 10 Кол жазманын үлгүлүүлүгү. 13 Иш кагаздарынын үлгүлөрү. Өмүр баян Өмүр баян – адамдын өзү жөнүндө эркин формада жазылган иш кагаз. Өмүр баян так, туура жазылуусу зарыл. Анда диалект сөздөргө жана сүрөттөөлөргө, өзүн ашыкча мактоого жол берилбейт. Өмүрбаяндын эки түрү бар: 1-жана 3-жакта колдонулган иш кагаздары. Биринчи жактагы өмүр баяндын маалымдаректери: 1. Иш кагаздын аталышы; 2. Текст: жазган адамдын аты – жөнү «Мен» деген жактама ат атооч менен башталат, туулган жылы, айы, күнү, жери; ата –энеси; билими; аскерге өтөгөндүгү жөнүндө маалымат; акыркы иштеген орду, кызматы; эмгек сыйлыктары; үй- бүлөлүк абалы; дареги, телефону. 3. Аты – жөнү,колу; 4. Иш кагаз жазылган күнү,айы,жылы. 1- жактагы ѳмүр баяндын үлгүсү Өмүр баян Мен, Тагаев Нурлан 1966 – жылы 23- августта Ысык – Көл облусунун Тоң району Кара – Коо айлында жумушчунун үй – бүлөсүндө туулгам. Атам - Тагаев Акыл, апам – Мусаева Анара Кара – Коо айлында жашашат, ардактуу эс алууда. 1973 – жылы Карл Маркс орто мектебинин 1 – классына кирип, мектепти 1983 – жылы ийгиликтүү бүтүрдүм. Окуумду улантуу максатында Кыргыз улуттук университетинин филология факультетине тапшырып 1990 – жылы «кыргыз тили жана адабияты» боюнча мугалимдик кесиптин ээси болдум. 1985-1987 – жылдары Советтик Армиянын катарына кызмат өтөдүм. Өзүмдүн эмгек жолумду Балыкчы шаарындагы Каралаев атындагы № 6 орто мектебинде кыргыз тили жана адабият мугалими болуп иштөөдөн баштадым. 1995 – 97 – жылдары методикалык секциянын башчысы болуп иштедим. 2002 – жылдан бери окуу тарбия башчысы болуп иштеп жатам. 1998 – жылы Балыкчы шаардык билим берүү департаментинин, 2003 – жылы Кыргыз Республикасынын Билим берүү министрлигинин Ардак грамотасы менен сыйлангам. Үй – бүлөлүүмүн. Аялым - Тилекова Жамал 1970 – жылы туулган. Кесиби бухгалтер. Эки кызым, бир уулум бар. Дарегим: Балыкчы шаары, Саякбаев көчөсү 34. Телефон 234352 Колу 20.04.2007-ж. Өмүр баяндын дагы бир түрү – үчүнчү жакта , башкача айтканда акын жазуучулардын, илимдин жана коомдун көрүнүктүү ишмерлеринин, атактуу окумуштуулардын, баатырлардын чыгармачыл иштери жөнүндө жазуу. 14 Мындай өмүр баянда «Аты – жөнү», «Колу», «Жазылган күнү, айы, жылы» деген маалымдаректер жана «Өмүр баян» деген иш кагаздын аталышы жазылбайт, ордуна адамдын аты – жөнү жазылат. 3-жактагы ѳмүр баяндын үлгүсү Чыңгыз Айтматов Чыңгыз Төрөкулович Айтматов 1928–жылы 12 –декабрда Талас облусунун Киров районуна караштуу Шекер айылында мамлекеттик кызматкердин үй - бүлөсүндө туулган. Атасы Төрөкул Айтматов Кыргыз партиясынын обкомунун катчысы болгон. Бирок, 1937– жылы репрессияланып, 1938– жылы атылып кеткен. Эл ичинде кадыр – барктуу, көрүнүктүү адамдардан болгон. Апасы, Нагима Хамзеевна Айтматова, улуту татар, жергиликтүү театрда актриса, билимдүү, акылдуу аялдардан болгон. 1942–жылы Ата Мекендик согуштун кесепетинен мектепти таштоого туура келет да, сабаттуу болгондуктан айыл өкмөтүнүн катчысы, кийин райондук салык чогултуучу болуп иштейт. 1946–жылы Жамбылдагы зооветеринардык техникумга окууда окуп, 194–жылы Кыргыз айыл – чарба институтунда окуусун улантып, аны 1953–жылы мыкты аяктайт. Студент кезинде гезиттерге өзүнүн чакан макалаларын, очерктерин жарыялайт. 1956–жылы Москвадагы Жогорку адабий курсттарга барып окуйт. Чыгармалары: 1952 – « Газетчи Дзюйо» (аңгеме), « Мы идем дальше» (аңгеме) 1953 – « Сыпайчы» (аңгеме) 1954 - « Ак жаан» (аңгеме), « На богаре» (аңгеме) 1955 – « Асма көпүрө», « Түнкү сугат» (аңгеме) 1956 – « Трудная переправа» (аңгеме) 1957 – « Бетме –бет» ( повесть) 1958 - « Жамиля» (повесть), « Соперники» (аңгеме), « Лицом к лицу» ( Бетме – бет» повестинин котормосу) 1961 – « Верблюжий глаз» ( аңгеме), « Тополек мой в красной косынке» ( повесть), « Биринчи мугалим» ( повесть) 1962 – « Первый учитель» ( «Биринчи мугалим» повестинин котормосу) 1963 – « Саманчынын жолу» (повесть), « Повести гор и степей» (жыйнак), « Материнское поле» ( «Саманчынын жолу» котормосу) 1964 – « Красное яблоко» (аңгеме) 1966 – « Прощай, Гульсары» ( повесть) 1968 -- « Атадан калган туяк» (аңгеме), «Жаныбарым Гүлсары» ( « Прощай, Гульсары» повестинин котормосу) 1970 – « Белый пароход» (повесть) 1972 – « Солдатенок» ( « Атадан калган туяк» аңгемесинин котормосу, « Свидание» ( аңгеме) 1973 – « Фудзиямадагы кадыр түн» ( пьеса) 1975 – « Ранние журавли» ( повесть), « Манас атанын ак кар, көк музу» ( очерк) 1977 – « Пегий пес, бегущий краем моря» ( повесть) 1980 – « Кылым карытар бир күн» ( роман) 1986 – « Плаха» (роман) 1996 – « Тавро Кассандры» ( роман) 1998 – « Встреча с одним бахаи» ( Фейзолла Намдар менен сүйлөшүү) 15 2006 – « Когда падают горы ( Вечная невеста)» (роман) Сыйлыктары: 1958 – « Эмгектеги артыкчылыгы» медалы 1962 – « Эмгек Кызыл Туу» ордени 1963 – « Повести гор и степей» жыйнагы үчүн Лениндик сыйлык 1967 – «Эмгек Кызыл Туу» ордени 1968 (август) – Кыргыз ССРинин эл жазуучусу ардактуу наамы 1968 ( ноябрь) - « Жаныбарым Гулсары» повести үчүн Мамлекеттик сыйлык 1971 – «Ленин» ордени 1974 – Н. К. Крупская атындагы медаль 1975 – « Манас атанын ак кар, көк музу» очерки үчүн «Огонек» журналынын сыйлыгы 1976 – « Эрте келген турналар» повести үчүн Кыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгы 1977 – « Ак кеме» повести жана ал боюнча жазылган көркөм фильмдин сценарийи үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгы 1978 – Ленин ордени жана «Орок жана балка» алтын медалы, « Социалисттик эмгектин Баатыры» наамы 1979 – « Эрте келген турналар» жана « Деңиз бойлой жорткон Ала дөбөт» чыгармаларындагы терең гуманизм жана адам улуулугунун духун ачкандыгы үчүн Италиянын Вольтерра шаарынын көркөм коомчулугунун 1- сыйлыгы 1980 – Италияда « Эрте келген турналар» жана « Деңиз бойлой жорткон Ала дөбөт» чыгармалары үчүн эл аралык « Этрурия» сыйлыгы 1983 – « Кылым карытар бир күн» романы үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгы 1984 – «Элдердин достугу» ордени 1987 – Польшадагы балдардын сунушу боюнча «Жылмаюу» ордени ыйгарылган. 2008–жылы 16–майда Айтматов Германиянын Нюрнберг шаарынын ооруканаларынын бирине жеткирилет. Ошол жактан аталган жылдын 10–июнунда оорунун кесепетинен көз жумган. Кыргызстандагы Чүй облусундагы Аламүдүн районуна караштуу Чоң – Таш айылындагы Ата Бейит көрүстөнүнө коюлган.

АРЫЗ

Арыз – бул мекеменин жетекчисинин дарегине өтүнүч, кайрылуу маселелери менен жазылган иш кагаздарынын бир түрү. Арыздын негизги маалымдаректерине төмөнкүлөр кирет: 1. Арыз кайсы мекемеге багытталды, жетекчинин кызматы жана аты - жөнү жазылат. Жетекчинин аты жана атасынын аты кыскартылат, фамилиясы толук көрсөтүлүп, ал барыш жөндөмөгө келтирилет. Мисалы: доц. А. Т. Убукеевага. Жетекчинин аты- жөнүнөн мурда мырза, айым сыяктуу урматтоо сөздөрүн же илимий наамын көрсөткөн доцент, профессор, академик деген сөздөрдү пайдаланууга болот. 1. Арыздануучунун жашаган жери же кызматы, аты - жөнү көрсөтүлүп, фамилия чыгыш жөндөмөдө көрсөтүлөт. Мисалы: ага окутуучу Б.К. Адыловадан. 2. Иш кагаздын аталышы (баш тамга менен жазылат). 3. Текст. Абзац менен башталып, кайрылуунун мазмуну көрсөтүлүп, кыска жана так жазылат. 16 4. Арызга зарыл болгон иш кагаздар тиркелет. Тиркемелерге түрдүү күбөлүк, аттестат, маалымат, түшүнүк каттардын жана башка керектүү иш кагаздарынын көчүрмөлөрү кирет. 5. Арыздануучунун аты - жөнү. 6. Арыздануучунун колу. 7. Арыз жазылган күнү, айы, жылы алты цифра менен же сөз менен көрсөтүлөт. Мисалы: 05. 03.10 же 2010–жылдын 5–марты. 8. Арызда арыздын мазмунуна ылайык кызматкерлердин тиешелүү визасы болушу керек. 10. Арыздын индекси. Ал атайын журналда катталат жана аткаруу контролуна коюлат. Сабактан уруксаат алуу үчүн арыздын үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин «Менеджмент жана туризм» факультетинин деканы Д.Т. Чонтоевго СК -1-10 тайпасынын студенти А. Т. Ашымовадан Арыз 2009- жылдын 13- сентябрынан 24- октябрына чейин үй- бүлөлүк шартыма байланыштуу сабактардан уруксат берүүңүздү суранамын. 2009-жылдын 12- сентябры Колу Сессияны мөөнөтүнөн мурда тапшыруу арызынын үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин «Менеджмент жана туризм» факультетинин деканы Г.А.Бейшеевага МГ- 11 тайпасынын студенти А. Т. Ашымовадан Арыз Ден - соолугума байланыштуу кышкы сессияны мөөнөтүнөн мурда тапшырууга уруксат берүүңүздү суранамын. Зарыл документтер тиркелет. 2009- жыл 15- декабры Колу Академиялык өргүүгө чыгуу арызынын үлгүсү Кыргыз экономикалык университинин “Финансы жана кредит» факультетинин деканы 17 С. К.Рыскуловго ФК-3-10 тайпасынын студенти Т. М. Дүйшеевден Арыз Жеке мүмкүнчүлүгүмө байланыштуу 2010- жылдын 15- сентябрынан баштап, 1 жылдык мөөнөткө академиялык өргүүгө чыгууга уруксат берүүңүздү суранамын. 2010- жыл 13- октябры Колу Жер тилке алуу үчүн жазылган арыздын үлгүсү Бишкек шаарынын мэри, Мырза И.θмүралиевге А. Малдыбаев 36/2 көчөсүндөгү № 4 жатакананын 23- бөлмөсүнүн жашоочусу С.Н.Мелисовадан Арыз Мага жер тилкесин бөлүп берүүңүздү суранамын. Себеби, мен жогоруда аталган жатаканада эки балам менен турамын. Жашаган бөлмөмдүн аянты 20 чарчы метр. Жолдошум төрт жыл мурун каза болгондуктан, балдарымды өзүм тарбиялаймын. Өзүм жөнүндө билдирсем: Ч. Арыкова - 1970-жылы туулганмын. Кыргыз Улуттук университетинин чет тилдер факультетинде улук окутуучу болуп 1988–жылдан бери эмгектенем. Үй – бүлөм: Талант кызы Айсулуу – 1994–жылы туулган, КРСУнун студенти, Талант улуу Арсен - 1999 – жылы туулган, №12 орто мектептин окуучусу. Зарыл иш кагаздар тиркелет. Колу С.Н.Мелисова 11. 02. 09. Убактылуу өргүү алуу арызынын үлгүсү Бишкек шаарындагы № 23 орто мектептин директору С. Н. Бейшеевге математика сабагынын мугалими А. Т. Аалиевден Арыз 18 Үй-бүлөлүк шартыма байланыштуу 2009-жылдын 13-январынан 23-августуна чейин акы төлөнбөй турган өргүүгө чыгууга уруксат берүүңүздү өтүнөмүн. 13.01.2009. Колу Жумушка кирүү арызынын үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин ректору проф. К.Т. Камчыбековго А.Т. Жунушевден Арыз Мени университеттин мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасына окутуучулук кызматка кабыл алууңузду суранамын. Керектүү иш кагаздары тиркелет. 04.09.2009. Колу Жумуштан бошонуу арызынын үлгүсү КЭУнун ректору, проф. К.Т.Камчыбековго мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасынын окутуучусу А.Т.Жунушевден Арыз Мени башка жумушка киргендигиме байланыштуу аталган кафедранын окутуучулук кызматынан бошотууңузду өтүнөмүн. 10.05.2010. Колу өтүнүч, сураныч – просьба уруксат – разрешение зарыл – необходимый байланыштуу – в связи өргүү – отпуск мөөнөт – срок мөөнөтүнөн мурда – досрочно жер тилке – участок убактылуу – временно 19 Түшүнүк кат

Түшүнүк кат - кызматтык ишмердикке байланышкан ар кандай кырдаалдарды түшүндүрүү үчүн кызматкерлер тарабынан мекеменин жетекчисине жазылган иш кагазы . Бул иш кагазда эмгек тартибинин бузулушунун себептери, жеке кемчиликтер, кызматтык милдетке жоопкерсиздик мамиле (ишке кечигип келүү, себепсиз ишке келбей калуу, тапшырмаларды өз убагында аткарбоо ж.б. ) себептер түшүндүрүлөт. Түшүнүк каттын маалым даректери: 1. Мекеменин аталышы, жетекчинин кызматы, аты – жөнү; 2. Түшүнүк кат жазуучунун кызматы, аты – жөнү; 3. Иш кагаздын аталышы; 4. Текст; 5. Тиркеме (зарыл учурда) 6. Колу; 7. Түшүнүк кат жазуучунун аты – жөнү; 8. Жазган күнү, айы, жылы. Сабакты калтырууда жазылуучу түшүнүк каттын үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин «Соода экономикалык» факультетинин деканы Б.К.Журуповага ТОП- 11 тайпасынын студенти М. Р. Абдиевден Түшүнүк кат Ата - энем тоолуу райондо жашагандыктан, аба - ырайына байланыштуу жол жабылып, транспорт каттабай, 2009 –жылдын 23- декабрынан 30-декабрына чейин сабакка бир жума кечигип келдим. 30.12.2009 Колу Жумуш убагында жазылуучу түшүнүк каттын үлгүсү “Менеджмент жана туризм» кафедрасынын башчысы проф. Г.А.Узбековага аталган кафедранын окутуучусу И.Н. Исаевден 20 Түшүнүк кат Үй – бүлөлүк шартка байланыштуу жакын тууганыбыздын жылдыгында болуп, 2009–жылдын 27-октябрында ишке келе албай калдым . Зарыл иш кагаздарын тиркейм. 30.10.2009.

Тил кат – мекемелерден, жеке уюмдардан акча каражаттарын же материалдык баалуулуктарды алууда, ошондой эле кандайдыр–бир кырдаалдарда кеңири колдонулуучу иш кагазы. Тил катта акчанын суммасы цифра менен көрсөтүлүп, кашаанын ичине сөз менен көрсөтүлөт. Тил кат эркин формада, таза, так, оңдолбой жазылуусу зарыл. Эгерде иш кагазында оңдоого жол берилсе, анда бул иш кагазы өзүнүн расмийлүүлүгүн жоготот. Бош жерлер сызык менен толтурулат. Тил катта күбөлөр көрсөтүлсө өздөрүнүн кол коюулары менен иш кагазды тастыкташат жана расмий жактан нотариалдык кеңседен күбөлөндүрүлүш керек. Тил каттын маалымдаректери: 1. Иш кагаздын аталышы. 2.

Текст : тил кат берүүчүнүн аты –жөнү, акча, материалдык баалуулук берүүчүнүн аты – жөнү, буюмдун азыркы абалы; 3. Тил кат жазылган күнү; 4. Тил кат берүүчүнүн аты – жөнү; 5. Колу 6. Күбөлөрдүн колдору Акча каражатын алууда жазылуучу тил каттын үлгүсү Тил кат Мен, Асанов Айдар Назарович, паспорт А№046723, Сүйүнов Асан Токтогуловичден 2006–жылы 2-мартта бир айлык мөөнөткө 25000 (жыйырма беш миң) сом алдым. Эгерде убагында төлөп бере албасам өзүмдүн наамыма катталган үйүмдүн документтерин берүүгө макулмун. 2.03.2006-ж. Колу 21 Тил катты күбөлөндүрөм: Нотариалдык кеңсенин катчысы: Мөөрү Керектүү иш кагазын алууда жазылуучу тил каттын үлгүсү Тил кат Мен, Алмаз кызы Мээрим, паспорт А № 076768 Кыргыз экономикалык университетинин кадрлар бѳлγмγнγн башчысы Зиязова Рима Рифхатовнага университетти аяктаганыма байланыштуу орто билимим тууралуу аттестатымды алгандыгым үчүн тил кат беремин. 10.06.2009 Колу Убактылуу пайдалануу үчүн берилүүчү тил каттын үлгүсү Тил кат Мен, Кыргыз экономикалык университетинин ФК-1-10-тайпасынын студенти Кубанычбекова Татына, аталган окуу жайдын китепканасынан «Манас» эпосунун кыскача түшүндүрмө жыйнагын алдым. Китеп жаңы, таза, беттери толук. 15.03.10. Колу

Ишеним кат – жеке адамдан, мекемеден кандайдыр бир нерселерди алууга жооптуу адамга ишенип берилүүчү иш кагаз. Ишеним катта алуучунун аты – жөнү, алына турган материалдык баалуулуктун тизмеси толук, так көрсөтүлүп, пайдалануу мөөнөтү белгилениши зарыл. Ошондой эле алуучуну тастыктаган паспорт же башка документтер күбөлөндүрүлүшү керек. Иш кагаздын мааалымдаректери: 1. Иш кагаздын аталышы; 22 2. Текст: ишеним кат барүүчүнүн аты – жөнү, алуучунун аты – жөнү, каттын мазмуну; 3. Ишеним кат берүүчүнүн колу; 4. Иш кагазы берилген күнү; 5. Күбөлөрдүн аты – жөнү, кызматы, колдору; 6. Мекеменин мөөрү Стипендия алууда жазылуучу ишеним каттын үлгүсү Ишеним кат Мен, ФК-3-08 тайпасынын студенти Касымалиев Кубаныч, 2009- жылдын июнь, июль, август айларынын стипендиясын алууну ФК-3-08 тайпасынын студенти Бекбоев Айдарга ишенемин. Ишеним кат КЭУнун бухгалтериясына көрсөтүү үчүн берилди. Бекбоев Айдардын паспорту А 5002857 Дареги 6-кичи району 13/13 К.Касымалиевдин колун күбөлөндүрөм ФК факультетинин деканы колу Мөөр күнү, айы, жылы. Автоунааны убактылуу колдонууда жазылуучу ишеним каттын үлгүсү Лицензия №50 МЮ КР Байтик Баатыр кѳчѳсγ 11 Ишеним кат ЧН № 154571 Мен, Бишкек шаарынын Фрунзе кѳчѳсγнγн 425-7 үйүнүн тургуну, Иличбеков Болот Асанович, А 374 № 5467 МВД 59-37, 15.03.99, В 8699 В номерлүү 2007-жылкы Хундай-Соната автооунаасын Ысык-Кѳл облусу, Балтабай айылынын тургуну Байдулетов Бакытбек Саматбековичке айдоого жана убактылуу колдонууга ишеним кѳрсѳтѳмγн. Ишеним кат 3(γч) жыл мѳѳнѳт менен берилет. Автооунаанын ээси колу Б.А.Иличбеков Берилген ишеним кат Бишкек шаарынын Октябрь райондук нотариалдык конторунун нотарису Дγйшѳналиев А.К. тарабынан 2010-жылдын 11-мартында тγзγлдγ. Каттоо номери № 483 Мам. тѳлѳѳ 500(беш жγз) Маалымдама – ар кандай абалдарды, болгон окуяны билдирүү, маалымдоо, тастыктоо максатында жазылган иш кагазы. Маалымкат өздүк жана кызматтык болуп бөлүнөт. Кызматтык маалымкат мекеменин ишмердүүлүгүнө жараша ар кандай окуяларды баяндайт жана тастыктайт. Өздүк маалымкат мекеме тарабынан кызматкерлерге берилет, алардын ишаракетиндеги түрдүү маалыматтарды тастыктап, талап кылынуучу жер ачык көрсөтүлүшү зарыл. Бул иш кагазы кызматкердин кайда жана ким болуп иштерин, эмгек акысы жөнүндө маалымат, студенттин кайсы окуу жайында билим алаары, үй-бүлөлүк абалы, денсоолугунун абалы ж.б. камтыйт. Өздүк маалымкаттын маалымдаректери: 1. Маалымкат берүүчү мекеменин аталышы 2. Иш кагаздын берилген күнү, айы, жылы, каттоо номери 3. Иш кагаздын аталышы 4. Текст 5. Мекеме жетекчисинин аты-жөнү, колу 6. Мекеменин мөөрү Айлык акы тууралуу маалымдаманын үлгүсү Маалымдама Бишкек шаары Октябрь району Биринчи май райондук эл банкынын бухгалтери Асанова Жыргалдын бир айлык эмгек акысы 7500 ( жети миң беш жүз) сом экендиги анык. Маалымдама райондук администрацияга көрсөтүү үчүн берилди. Биринчи май райондук эл банкынын жетекчиси колу К.Урматов Мөөрү 16.08.1999. Окуугандыгы тууралуу берилүүчү маалымдаманын үлгүсү Маалымдама Бишкек шаары Кыргыз экономикалык университети 24 10-март 2009-жыл № 256 Кубатов Эрнис Нурланович Кыргыз экономикалык университетинин «Менеджмент жана туризм» факультетинин 1-курсунун студенти экендиги анык. Маалымдама райондук камсыздандыруу бөлүмүнө көрсөтүү үчүн берилди. Факультеттин деканы колу Д.Т.Чонтоев Офис- референт колу Д. Эсенбаева Маалымкат

Билдирүү – түзүлгөн кырдаал, орун алган көрүнүш же факт жөнүндө, аткарылган иш жана сунуштарды камтуучу мекеменин жетекчисине даректелген иш кагазы. Мааалымдаректери: 1. Мекеменин аталышы, жетекчинин кызматы, аты-жѳнү; 2. Билдирүү жазуучунун кызматы, аты-жѳнү; 3. Иш кагаздын аталышы; 4. Текст; 5. Тиркеме (зарыл учурда); 6. Билдирүү жазуучунун аты-жѳнү; 7. Колу; 8. Жазган күнү, айы, жылы. КЭУнун ректору, проф. Т.К.Камчыбековго Мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасынын башчысы Н.Ж.Жапаралиевадан Билдирүү Кафедра тарабынан окутулуп жаткан тил курсун улантуу, өнүктүрүү максатында ар бир кесиптик ишмердикке ылайык тилди билүү үчүн «Тил жана кеп маданияты» аттуу улантуу курсун ( 10 кредиттик саат өлчөмү менен) ачып берүүңүздү суранабыз. Зарыл иш кагаздары тиркелет Мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасынын башчысы колу Н.Ж.Жапаралиева 17.02.10. 25 Сабактын үзгүлтүккѳ учураганын билдирγγ КЭУнун сырттан окуу бөлүмүнүн деканы С.Н.Бримкуловага Мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасынын ага окутуучусу Н.С.Ашыровадан Билдирүү 2010- жылдын 9-январынды саат 14.00 дѳгү 1-2- сабакка ТПП-1-10 тайпасынын студенттери келбегендигин билдиремин. 8.01.10. Колу

ЧАКЫРУУ Чакыруу – коомдук жана маданий ишмерлердин, илимдин, искусствонун, адабияттын көрүнүктүү өкүлдөрүн салтанаттуу чогулуштарга, илимий – практикалык конференцияларга, мааракелерге катышууга милдеттендирген, иш чарага катышуусун камсыз кылган иш кагазы. Анда иш чаранын аталышы, мазмуну, өткөрүү күнү, убактысы, орду ачык жана так көрсөтүлүшү керек. Зарыл болгон учурда иш чаранын программасы тиркелет. Иш кагаздын маалымдаректери: 1. Иш кагаздын аталышы; 2. Чакырылуучу адамдын аты – жөнү; 3. Текст (иш – чаранын аталышы, мазмуну) 4. Өткөрүү убактысы, күнү, орду. 5. Иш-чараны өткөрүп жаткан мекеменин аты. Иш-чара бир нече мекеме же уюм өткөрүп жатса, анын аталыштары алфавиттик тартипте көрсөтүлөт. Чакыруунун тексти үчүнчү жак менен жазылат. Эгерде чакыруу конкреттүү адамга арналса, анда биринчи жак менен «Сиз» деген ат атоочту колдонуу керек. Жеке адамды чакыруу кагазынын үлгүсү ЧАКЫРУУ Урматтуу Роза Кубановна! Сизди 2009–жылдын 25- ноябрында Кыргыз экономикалык университетинин Чоң залында саат 14-00 дө өтүлүүчү Мамлекеттик тилдин 20 – жылдыгына карата уюштурулган « Тил - улуттун жан дүйнөсү» аттуу кечеге чакырабыз. Уюштуруу тобу 14.11.2009-ж. 26 Чакыруунун үлгүсү Урматтуу Роза Кубановна! Сиздин жамаатыңызды Кыргыз экономикалык университетинин мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасы 2009–жылдын 25–ноябрында саат 14- 00 дө аталган университеттин Чоң залында өтүлүүчү Чынгыз Айтматовдун туулган күнүнѳ карата уюштурулган «Айтматов жана аалам» аттуу кечеге чакырабыз. Биз, Сиздин жамаатыңызды кыргыз элинин чыныгы патриоту катары кызыктуу маек куруп, иш чарага ортоктош болуп беришет деп ишенебиз. Уюштуруу тобу 14.11.2009-ж

КУЛАКТАНДЫРУУ Кулактандыруу - бул мекеменин жамаат мүчөлөрүнүн кандайдыр бир иш чараны өткөрүү жөнүндө жарыя кылуусу. Кулактандырууда өткөрүлүүчү иш чарадагы маселелер, жооптуу адамдардын аты – жөнү, өткөрүлө турган күнү, убактысы, орду так көрсөтүлүшү зарыл. Кулактандыруунун маалымдаректери: 1. Иш кагаздын аталышы. 2. Текст 3. Кошумча маалыматтар 4. Өткөрүү орду, убактысы 5. Өткөрүп жаткан мекеменин аталышы. Кулактандыруу иш чараны өткөрүүгө бир жума калганда берилет. КУЛАКТАНДЫРУУ 2009–жылдын 23-сентябрында саат 12- 00дө Спорт сарайында «Ырдайлы, кыргыз ырларын» аттуу шоу – концерт өткөрүлөт. Концертке белгилүү эстрада ырчылары катышышат. Билет баасы 300-500 сом 27 Кулактандыруу Кыргыз тилин үйрөтүү боюнча курс өз ишин 2010 – жылдын 1-февралында баштайт. Сабак дүйшөмбү,шаршемби жана жума күндөрү саат 14–00 дө 104– дарсканада болот. Толук маалымат алуу үчүн КЭУнун мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасына кайрылыңыздар.

МҮНӨЗДӨМӨ - бул мекеме жетекчисинин кызматкерге билими, жөндөмдүүлүгү, жалпы тартиби, ишке мамилеси, чеберчилиги жөнүндө берилүүчү иш кагазы. Мүнөздөмөдө кызматкердин ишмердүүлүгү, коомдук милдеттери, жеке кадыр – баркы, ошондой эле кемчиликтери көрсөтүлөт. Мүнөздөмөнүн мазмуну өз ара байланышкан үч бөлүктөн турат. Биринчи бөлүктө кызматкердин эмгек ишмердигинин башталышы, иштеги өзгөрүүлөрү баяндалат. Экинчи бөлүктө ишке болгон мамилеси, адис катары чеберчилиги, жөндөмдүүлүгү, дасыгын жогорулатуусу, коомдук иштерге катышуусу, кесиптештери менен мамилеси, сыйлыктары жана тартип, административдик жазалары жазылат. Үчүнчү бөлүктө эки бөлүктөн жыйынтык чыгарылат жана мүнөздөмө кайда, кандай максатта берилгендиги көрсөтүлөт. Иш кагаздын аягында мекеменин жетекчисинин кызматы, колу коюлат жана мөөрү менен бекитилет. Мүнөздөмө «Өндүрүштүк мүнөздөмө» жана «Мүнөздөмө - жолдомо» болуп экиге бөлүнөт. Өндүрүштүк мүнөздөмө - жетекчи тарабынан жазылып, кызматкердин мүнөзү, ишке мамилеси, адистик сапаттары көрсөтүлөт. Мүнөздөмө - жолдомо уюм же мекеме тарабынан берилип, жамааттын чогулушунда бекитилет. Мүнөздөмө башка ишке өткөндө же кызмат орду жогорулаганда жазылат жана чогулуштун убактысы, протоколдун номери менен жетекчинин колу, мүнөздөмө жазылган күнү, гербдүү мөөр басылат. Иш кагаздын маалымдаректери: 1. Мүнөздөмө алуучу жөнүндө маалымат; иш орду, туулган жылы, билими, аты – жөнү. 2. Иш кагаздын аталышы 3. Текст 4. Жетекчинин кызматы, аты – жөнү 5. Жетекчинин колу 6. Берилген күнү 7. Мөөр Өндүрүштүк мүнөздөмөнүн үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин 28 СК – 22-09 тайпасынын студенти Асылова Динара 1989 – жылы туулган улуту - кыргыз Мүнөздөмө Асылова Динара аталган окуу жайдын «Менеджмент жана туризм» факультетинде 2007 – жылдан бери окуйт. Студент Динара Асылова факультеттин коомдук иштерине, окуу жайдын иш чараларына дайыма жигердүү салымын кошуп турат. Семинардык сабактарга үзгүлтүксүз катышып, өзүнүн билимин жогорулатуу максатында зор аракет жасайт. Динара - тартиптүү, эмгекчил, токтоо жана демилгечи студент. Ал «Кыргыз тили» курсу боюнча өткөрүлгөн олимпиаданын жеңүүчүсү. Тайпада жолдошторунун арасында кадыр – барктуу жана башкаларга жардам көрсөтүүгө аракет кылат. Окуудагы жана коомдук иштердеги үлгүлүү жетишкендиктери үчүн алкыш жарыяланган. Мүнөздөмө Д.Асановага К.А.Байдулетова атындагы стипендия берүү максатында берилди. Факультеттин деканы колу К.Ө.Касымова Катчы колу Д. Бакирова 16.12.09 Мүнөздөмө- жолдомонун үлгүсү КЭУнун «Менеджмент жана туризм» факультетинин МГ – 3-09 тайпасынын старостасы Асылов Нурбек 1978–жылы туулган улуту- кыргыз Мүнөздөмө - жолдомо Асылов Нурбек 1997–жылдан бери Кыргыз экономикалык университетинин «Менеджмент жана туризм» факультетинде окуйт. Ал өзүнүн билимин жогорулатуу максатында ар бир предметке чыгармачылык мамиле кылуу менен жогорку жетишкендиктерге ээ болду. Өзүнүн тайпасында старосталык милдетти аткаруу менен студенттер жана окутуучулар арасында кадыр – баркка ээ. Нурбек республикалык студенттер арасындагы ар кандай конференциялардын жигердүү катышуучусу, студенттик кеңештин мүчөсү катары университеттин, факультеттин коомдук иштерине кызыгуу менен катышат. Өзүнүн жардамын, кеңешин жана сунушун аябайт. 29 Нурбек бош убактысын спорттук секцияларда өткөрөт. Ал факультеттин жигердүү студенти катары колдоого алынып университеттин грамоталары, баалуу сыйлыктар менен сыйланган. Н. Асыловдун мүнөзү токтоо, сынды дайыма туура кабыл алат. Бардык иштерге жоопкерчилик менен мамиле жасайт. «Менеджмент жана туризм» факультетинин деканы, студенттер кеңеши факультеттин алдыңкы студенти Асылов Нурбекти Германия Федеративдүү Республикасына 6(алты) ай мөөнөт менен практикага жиберүүгө жолдомо берет. Мүнөздөмө – жолдомо “ Менеджмент жана туризм” факультетинин жалпы чогулушунда бекитилген (2010–жылдын 03–мартындагы № 9 отуруму). Факультеттин деканы: колу А.С.Турганов Катчысы: колу В.Усенова Күнү, айы, жылы Мүнөздөмө - характеристика Токтоо – спокойный Жолдомо – направление Жөндөмдүү – способный Кадыр – барк – уважение Жетишкендик – достижение Резюме – бул адамдын өзү, окуусу же иштеген иши жөнүндө баяндаган иш кагазы. Резюме өмүр баянга караганда кыска жазылат. Үлгү

РЕЗЮМЕ

1. Аты-жөнү: Дүйшөнов Турат Ишенович

2. Туулган күнү, айы, жылы: 10.11.1989

3. Туулган жери: Нарын облусу, Нарын шары

4. Улуту: кыргыз

5. Жарандыгы: КР

6. Билими: Бүтө элек жогорку

7. Окуган жери: КЭУ, товар таануу жана эксперттөө факультети

8. Билген тилдери: кыргыз,орус,түрк,англис

9. Алган сыйлыктары: кыргыз тили курсу боюнча республикалык олимпиданын жеңүүчүсү, 1-даражадагы Грамота

10. Болгон чет өлкөлөрү: Турция (Анкара) 2002 –ж

11. Коомдук иштери: факультеттин студенттер советинин мүчөсү

12. Үй-бүлөлүк абалы: бойдок

Бардык мекемелелердин ишмердүүлүгүндө иш кагаздардын ар кандай түрлөрү колдонулат. Аларга акт, устав, протокол, буйрук ж.б. иш кагаздары кирет.

Акт – аныкталган факт, окуянын ырасталган иш кагазы. Актылар жогорку уюмдардын же жетекчинин буйругу менен бекитилген комиссия тарабынан түзүлөт. Акт түзүүнүн себептери кырдаалга жараша болот. Бул иш кагазынын ар кандай түрлөрү болот: каржылык акты, соода тартип бузуу акты, товар сатып алуу акты, текшерүү акты ж.б. Акча каражатын алуу актысынын үлгүсү

Бекитемин ---------------------- Кыргыз экономикалык университетинин ректору, проф. К.Т. Камчыбековго АКТ Биз, төмөнкү кол коюучулар, мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасынын башчысы п. и. к. Н.Ж. Жапаралиева, кафедранын ага окутуучулары Б. Ж. Балтабаева, А. М.Калыбекова, Г. Ж. Алиясова КЭУнун кассасынан алынган 13100 (он үч миң бир жүз ) сом акчаны төмөнкү китептерге сарптадык. 1. « Кыргыз тили» 1- бөлүк А. С. Тургамбаева, А. А. Усекова 20 даана 140 сомдон - 2800 2. « Кыргыз тили» 2- бөлүк А. С. Тургамбаева, А. А. Усекова 20 даана 140 сомдон - 2800 3.«Дил билги» С. Т. Балбакова, Б. К. Деркембаева. 10 даана 250 сомдон - 2500 « Русский язык и культура речи» Гойхман учебник 5 даана 250 сомдон - 1250 сом 5. «Культура речи» Шепелева Уч. пос. для студ.1 курса / Бишкек / 3 даана 250 сомдон - 750 сом 6. Словарь русского языка Ожегов (24-е изд) 1 даана 790 сом 7. Современный русский язык Розенталь 10 даана 305 сомдон 3050 сом Кол коюучулар: колу каф.баш. Жапаралиева Н. Ж. колу ага окут. Балтабаева Б. Ж. колу ага окут. Калыбекова А. М. колу ага окут. Алиясова Г. Ж. 05.03.2009. Бекитемин _________________ 31 Кыргыз экономикалык университетинин ректору, проф. Т. К. Камчыбековго АКТ Биз, төмөнкү кол коюучулар, мамлекеттик жана расмий тилдер кафедрасынын башчысы п. и. к. Н. Ж Жапаралиева, кафедранын ага окутуучулары Г. Ж. Алиясова, Б. К. Адылова КЭУнун кассасынан алынган 960 ( тогуз жүз алтымыш ) сом акчаны 2009- жылдын 16- апрелинде кыргыз тили сабагы боюнча өткөрүлгөн олимпиададагы жеңүүчү студенттерге берилди. Ведомость тиркелди. Кол коюучулар: колу каф. баш. Жапаралиева Н. Ж. колу ага окут. Алиясова Г. Ж. колу ага окут. Адылова Б. К. 17. 04. 09.

Протокол – чогулуш, жыйын, курултай, отурумдардын өткөрүлүшү, каралуучу маселелер, ага катышуучулардын сүйлөгөн сөздөрүн, жыйында кабыл алынган токтомдорду так формада чагылдырган иш кагазы. Жыйындарда күн тартибиндеги маселелердин чечилиши, анны аткаруудагы жоопкерчилик жыйындын төрагасына жана катчысына жүктөлөт. Ар бир чогулуш атайын каттоо китепчесине номер менен белгиленип, аны катчы дайыма көзөмөлгө алып турат. Катышуучулардын саны сөзсүз көрсөтүлүп,алфавит тартибинде аты-жөнү жазылат. Протокол киришүү жана негизги бөлүмдөн турат. Киришүү бөлүмүндө жыйындын качан өткөрүлгөндүгү, төрагасы, катчысы, катышуучулардын саны, күн тартиби көрсөтүлөт. Күн тартибиндеги маселелер маанилүүлүгү жана ырааттуулугу боюнча жайгаштырылып, ар бир маселе номер менен белгиленет. Жооптуу адамдын аты-жөнү кашаанын ичинде жазылат. Негизги бөлүмдө күн тартибиндеги маселелер ирети менен каралып, үч бөлүктөн турат. 1. «Угулду» - биринчи бөлүгүндө негизги маселе боюнча чыккан баяндамачынын билдирүүсү баяндалат. 2. «Сүйлөштү» - жарыш сөзгө чыккан катышуучулардын аты-жөнү, ойлору, пикирлери, сунуштары баяндалат. 3. « Токтом кылынды» - күн тартибиндеги маселелер боюнча кабыл алынган жыйындын жыйынтыгы катталат. Протокол кыска жана толук болуп экиге бөлүнөт. Толук протоколдо каралып жаткан маселелер боюнча айтылган бардык сөздөр толук, кеңири берилет. Ал эми кыска протоколдо баяндамалар толук камтылбастан, мазмуну кыска берилиши мүмкүн. Протоколдун маалымдаректери: 1. Мекеменин аталышы; 32 2. Иш кагаздын аталышы жана катар номери; 3. θткөрүү күнү, айы, жылы; 4. Жыйындын төрагасынын аты-жөнү; 5. Катчысынын аты-жөнү; 6. Катышуучулардын тизмеси; 7.Күн тартиби;(каралуучу маселелер боюнча баяндамачылардын аты-жөнү кашаанын ичинде көрсөтүлөт) 8-9-10 - негизги бөлүк (“Угулду”, “Сүйлөштү”, “ Токтом кылынды”) 11. Тиркеме; 12. Төраганын колу, аты-жөнү; 13. Катчынын колу, аты-жөнү. Толук протоколдун үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин “Менеджмент жана туризм” факультетинин МГ-3-08 тайпасынын чогулушу МГ-3-08 15.09.10. № 1- Протоколу Төрайымы тайпанын старостасы А. Нурова Катчысы Р. Асылова Катышкандар: 23 студент (тизмеси тиркелет) Күн тартиби: 1. Мамлекеттик тил күнүнө карата иш чарага даярдык (баяндамачы староста А. Нурова) 2. Ар түрдүү маселелер Угулду: 1. А.Нурова – Саламатсыздарбы. Бγгγнкγ кезектеги отурумдун кγн тартиби менен тааныштырып коюуга уруксат этиңиздер. Кγн тартибинде эки маселе каралат: 1 - Мамлекеттик тил кγнγнѳ карата иш чарага даярдык; 2- тайпадагы ар тγрдγγ маселелер. Бардыгыңыздарга белгилүү болгондой эки жумадан кийин мамлекеттик тил майрамын майрамдайбыз. Бул иш чарага университеттин бардык факультеттери өз өнөрлөрүн тайпанын атынан көрсөтүшү керек. Кыргыз тили боюнча кандай ыр-бийлерди аткара алабыз же комузда кол ойнотуп күү чертебизби, макал айтып чечендик жагыбызды көрсөтөбүзбү? θз сунушуңарды айткыла. Сөзгө чыкты: С.Мамбетова - Биз, Асыл,Жыргал,Сережа, Олег болуп тил майрамына карата дубал гезитин чыгарабыз. Бардык материалдарыбыз даяр. Влад кыргызча сонун ырдайт, ырдаталы. В.Романов – мен кыргызча бир гана ыр билем. А.Бейшеева – кыргыз бийин бийлеп көрөлү, эгер жараса төртөөбүз бийлеп беребиз. А. Нурова – анда эмесе, Влад менен бийлей турган кыздар эртең саат 12де 305- дарсканада алдын ала даярдануу болот. Кечикпей келгиле. Эми экинчи маселеге өтсөк. 2. А.Нурова - Экинчи күн тартибиндеги ар кандай маселелерде балдар үйүнө жардам көрсөтүү. Үйүңөрдөгү окулбай калган китептер болобу, оюнчук, кийим- кечек болсо алып келип, студенттер советинин башчысы МГ-3-07 тайпасынын студенти А.Токторовго кезигип кичине болсо да салымыбызды кошолу. Макул болгондор колдоп койгула. Кошумча сунуштар, суроолор болсо бергиле. А.Бейшеева - Суроо жок. Баары түшүнүктүү. 33 Токтом кылат: 1. Мамлекеттик тил күнγнө карата иш чарага катышуу жана анын аткарылышына кѳзѳмѳл кылуу С.Мамбетовага милдеттендирилсин. 2. Балдар үйүнө жардам берүү жагы ар бирибиздин милдетибиз катары карап жоокерчилик менен мамиле кылынсын. Чогулуштун төрайымы колу А. Нурова Чогулуштун катчысы колу Р. Асылова Кыска протоколдун үлгүсү Кыргыз экономикалык университетинин «Менеджмент жана туризм» факультетинин МГ-3-08 тайпасынын чогулушу МГ -3-08 15.09.10. № 1 протоколу Төрайымы тайпанын старостасы А.Нурова Катчысы Р. Асылова Катышкандар 23 студент ( тизмеси тиркелет) Күн тартиби: 1. Мамлекеттик тил күнүнө карата иш чарага даярдык (баяндамачы староста А. Нурова) 2 Ар түрдүү маселелер Угулду: 1. А.Нурова – Саламатсыздарбы. Бγгγнкγ чогулушта Мамлекеттик тил күнүнө карата өтүлүүчү иш чарага тайпанын атынан ырдап, бийлей турган студенттерибизди көрсөтүшүбүз керек жана дубал гезитин чыгаруу милдети турат. Сунуштарыңыздарды айтсаңыздар. С. Мамбетова – Дубал гезитин өзү менен төрт студент болуп чыгараарын билдирип, ырдаганга В.Романовду көрсөттү. А.Бейшеева – мурунку бийлеп жүргөн кыздар бийлеп берерин айтты. А. Нурова – аты аталган студенттерди эртең саат 12де 305 дарсканага келип берүүсүн өтүндү. 2. Экинчи маселе боюнча староста А. Нурова балдар үйүнө колдон келген жардамдарды берүүгө активдүү катышууларын суранды. Бериле турган жардам МГ-3-07 тайпасынын студенти Токторовго жүктөлгөндүгүн билдирип, бардык суроолор боюнча өзүнө кайрылуу керектигин айтты. Токтом кылынды: 1. Мамлекеттик тил күнүнө катышуу, дубал гезитин чыгаруу боюнча көзөмөлгө алуу милдети С. Мамбетовага жүктөлсүн. 2. Балдар үйүнө жардам берүү жагы баардык студенттердин милдети 34 катары каралсын. Чогулуштун төрайымы колу А.Нурова Чогулуштун катчысы колу Р.Асылова

Эмгек келишими – кызматкер менен мекеменин администрациясы тарабынан ѳз ара байланыштарын чагылдыруучу иш кагаздарынын бири. Келишимдин негизинде эки тараптын иш-аракеттери жана ѳз ара мамилелери иретке келтирилет. Келишим мазмуну боюнча кѳп тγрдγγ болот, бирок мазмуну жана формасынын ѳзгѳчѳлγктѳрγнѳ карабастан, мыйзам талабына жооп бериши керек. Келишим кѳбγнчѳ даяр формада болот да, нотариус же тиешелγγ мамлекеттик уюмдар тарабынан тастыкталышы зарыл. Бул иш кагаздын маалымдаректери тѳмѳнкγдѳй: 1. Иш кагаздын аталышы; 2. Келишим тγзγлгѳн жай жана жылы, айы, кγнγ; 3. Келишим тγзγγчγ тараптар жѳнγндѳ маалыматтар; 4. Келишимдин шарттары жана милдеттери; 5. Келишимдин мѳѳнѳтγ; 6. Жумуш кγнγнγн ѳзгѳчѳлγктѳрγ; 7. Тѳлѳнγγчγ эмгек акы; 8. θргγγгѳ чыгуу мγмкγнчγлγгγ; 9. Жумуштун ѳзгѳчѳлγктѳрγнѳ карата шарттар; 10. Тараптардын даректери; 11. Тараптардын колдору; 12. Мекеменин мѳѳрγ. Эмгек келишими эки нускада даярдалат да, бирѳѳсγ аткаруучуга берилет. Эмгек келишими 12.08.09. № 364 Бишкек шаары ----------------------------------------- жоопкерчилиги чектелген коому (ЖЧК) жана ----------------------------- (аты-жѳнγ,кызматы) -------------------------- --- аркылуу мындан ары «Кызматкер», тѳмѳндѳгγлѳр жѳнγндѳ ушул келишимди тγздγк: 35 Кызматкер ---------------------------------------- ---------------------- (аты-жѳнγ) (тγзγмдγк бѳлγмчѳнγн аталышы) ----------------- -------------------------------------------------------------- жумушка алынат. Дасыгы боюнча ---------------------------------------------------------- Дасык категориясы, баскычы (разряд) 1.а) негизги иш боюнча б) кошумча иш боюнча келишим болуп саналат. 2.Келишимдин тγрγ: - белгиленбеген мѳѳнѳткѳ (мѳѳнѳтсγз) - белгиленген мѳѳнѳткѳ ---------------------------------------------- (белгилγγ мѳѳнѳткѳ тγзγγнγн себептери) - белгиленген ишти ---------------------------------------------------- (кандай иш экендигин кѳрсѳтγγ) аткаруу 3. Келишимдин иш-аракетинин мѳѳнѳтγ: иштин башталышы ------------------------------------------------------- иштин аякташы------------------------------------------------------------ 4. Сыноо мѳѳнѳтγ: а) сыноосуз---------------------------------------- б) сыноо мѳѳнѳтγнγн узактыгы---------------------------------------- 5. Кызматкер тѳмѳндѳгγ милдеттерди аткарууга милдеттγγ: ------------------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------- Аткарылуучу иштин негизги ----------------------------------------------- мγнѳздѳмѳлѳрγ кѳрсѳтγлѳт-------------------------------------------------- жана аларды аткаруудагы негизги талаптар:------------------------- аткарыла турган иштин кѳлѳмγ,------------------------------------------ сапаты, эмгек шарттары кѳрсѳтγлѳт. 36 6. ЖЧК кызматкердин эмгегин уюштурууга, натыйжалуу жана коопсуз эмгек тγзγγгѳ, жумушчу ордун эмгектик жана техникалык коопсуздукту сактоо эрежелерине ылайык жабдууга, ѳз убагында келишимде шартталган эмгек акысын тѳлѳп турууга милдеттγγ. Процессти уюштуруу боюнча--------------------------------------- Ѳндγрγштγк ------------------------------------------- конкреттγγ жумушчу ордун жабдуу чаралар, ---------------------------------------------------------- жана кызматкердин дасыгын жогорулатуу ---------------------------- жана башка эмгек шарттарын тγзγγ кѳрсѳтγлѳт. 7. ЖЧКнын оор, ѳзгѳчѳ иштер жана зыяндуу, ѳзгѳчѳ зыяндуу жумуштар же кооптуу эмгек шарттары γчγн кызматкерге акы тѳлѳѳ жана жеңилдиктерди кѳрсѳтγγ менен ордун жана иш шарттарын камсыз кылуу боюнча милдеттери 8. Жумушчу кγнγнγн ѳзгѳчѳлγктѳрγ: - толук эмес жумушчу кγнγ --------------------------------------------- толук эмес жумущчу аптасы---------------------------------------- саат боюнча тѳлѳм иши ------------- ------------------------------ 9. Кызматкерге тѳмѳндѳгγдѳй эмгек акысы каралат: -кызматтык оклад( тарифтик чен) айына ------------------------ сом же 1 саатына ----------------------------------------------сом белгиленет. Кошумча тѳлѳм жана башка тѳлѳѳлѳр (ставкага,окладга % кошуу) ---------------------------------------------------------------------------------10. Кызматкерге жыл сайын тѳмѳндѳгγдѳй узактыкта ѳргγγ каралат: - негизги ѳргγγ------------------------------------жумуш кγн - кошумча ѳргγγ --------------------------------- жумуш кγн 11.Жумуштун ѳзгѳчѳлγктѳрγнѳ байланыштуу келишимдин башка шарттары:------------ ----------------------------------------------- 12.Жактардын юридикалык даректери жана колдору: ЖЧК Кызматкер ------------------------ ------------------------------- дареги дареги 37 --------------------------- ---------------------------------- Телефон----------------------- паспорттук маалымат Колу, аты-жѳнγ колу,аты-жѳнγ МО(мѳѳрдγн орду) Адабияттар: 1.«КРнын мамлекеттик тили» жѳнγндѳ мыйзамы (айрым беренелерден γзγндγ) 2.Т.Акматов. Т.Аширбаев. «Иш кагаздары» (мамлекеттик тилде иш жγргγзγγ). - Бишкек,2001 3.Т.Аширбаев. Кыргыз тилндеги иш кагаздар,-Ош:-Башат,1994 . 4.Г.А.Бурнашева. делопроизводство.-М:Высшая школа,1981 . 5.Малекеттик тил боюнча расмий материалдардын жыйнагы. КРнын президентине караштуу мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссия.-Бишкек,2005. 6.А.Иманов. Иш кагаздарынын γлгγлѳрγ.-Каракол,1999. 7. Х.К.Карасаев. Кыргыз тилинин орфографиялык сѳздγгγ. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек,2009. Иш кагаздар боюнча терминдердин кыргызча – орусча сөздүгү 38 А Алуучу – адресат Айланма кат – циркулярное письмо Айлык акы – заработная плата Аймак, чөлкөм – регион, зона Айып – штраф Акчалай жардам – денежное пособие Акчалай сыйлык – денежное вознаграждение Алкыш – благодарность Алуу – сатуу келишими – договор купли – продажи Алып таштоо, чыгаруу – изьятие Алыш – бериш эсеби – расчетный счет Аманат китепчеси – сберкнижка Аралык – интервал Артыкчылык, молчулук – избыток Архив – архив Архивдик маалымдама – справка архивная Арыз – заявление Атаандаштык – конкуренция Аткаруу – исполнение Аткаруу барагы - исполнительный лист Аткаруучу – исполнитель Аты, атасынын аты – инициалы Аты – жөнү – фамилия, имя, отчество Б Бланк – бланк Баалуу кагаздар – ценные бумаги Баалуу кагаздардын эмиссиясы – эмиссия ценных бумаг Баалык – ценник Бажы – таможня Бажы аламы - таможенная пошлина Байланыш – коммуникация, связь Бап – глава Баскыч – инстанция Басылма, басып чыгаруу – издание Башкаруу – управление Башкы илимий кызматкер – главный научный сотрудник Башчы – начальник Баяндама – доклад Баяндама кат, баян кат – докладная записка Баяндоо – изложение Бекитем – утверждаю Бет эсеп – лицевой счет Билдирме – рапорт Билдирүү – сообщение Билдирүү, кабарлоо – извещение Бир жолу берилүүчү акчалай жардам – единовременное пособие 39 Бирдиктүү – единый Бирдиктүү нуска – стандарт Бош орун – вакансия Буйрук – приказ Буйрук кат – письмо распоряжение Буйрутма иш кагаздары – распорядительные документы Бурмалоо – искажение Бугалтердик эсеп – бухгалтерский учет Г Гербдүү кагаз – гербовая бумага Грамота – грамота Гриф, мөөр белги – гриф Д Дарек – адрес Дайындоо – назначение Дарскана – аудитория Даттануу – апелляция, жалоба Даттануу китеби – жалобная книга Дем алыш күн – день выходной Демилгечи – инициатор Депозиттик тастыктоо – депозитный сертификат Добуш берүү – голосование Доо – иск Доо арызы – исковое заявление Доо кат – письмо претензионное Доогер, доочу – истец Долбоор – проект Дүмүрчөк – квитанция Ж Жиберүүчү – адресант Жабык добуш берүү – голосование закрытое Жаза – взыскание Жалган иш кагазы – ложный документ Жалданма келишим – подрядный договор Жамаат – коллектив Жаран, атуул – гражданин Жарандык – гражданство Жарлык – указ Жарнама – реклама Жасалма кол тамга – подделка подписей Жеке башкаруу – единоначалие Жеке жана юридикалык жак – физические и юридические лица Жекече даттануу – частная жалоба 40 Жергиликтүү өз алдынча башкаруу – местное самоуправление Жетекчилик – руководство Жеткиликтүү – допустимый Жеткирип берүү келишими – договор поставки Жобо – положение Жогорку орган – вышестоящий орган Жолдомо – путевка Жолдомо кат – направление Жооп кат – письмо – ответ Жөнөтмө иш кагаздар (документтер) – исходящие бумаги Жөнөтүлгөн иш кагаздар журналы – исходящий журнал Жөнөтүү номери – исходящий номер Жумуш күн – день рабочий Жыйынтык – итог Жыл, күн, ай – дата Жылдык отчет – годовой отчет И Ижара, аренда – аренда Ижара келишими – договор аренды Илинчек – вывеска ИМБС ( иш жүргүзүүнүн мамлекеттик бирдиктүү системи) Индекс – индекс Инфраструктура – инфраструктура Иш кагаз, документ – документ Иш кагаздар материалынын курамы – состав документальных материалов Иш кагаздарын бурмалоо – фальсификация документов Иш кагаздарын жүргүзүү – (айландыруу) – документооборот Иш кагаздарын каттоо – регистрация документов Иш кагаздарынын категориясы – категория документов Иш кагаздарынын түп нускасы – подлинник документов Иш кагазынын (документтин) аталышы – заголовок документа Иш кагазынын аталышы – наименование документа Иш кагазынын белгиси – реквизит Иш кат – деловое письмо Иш сапар – командировка Иш сапар күбөлүгү – командировочное удостоверение Ишендирүү, ынандыруу колу – заверительная подпись Ишеним берүүчү – доверитель Ишеним кат – письмо доверительное Ишенич милдеттемеси – доверительная обязанность Ишкер адам – деловой человек Ишмердүүлүк – деятельность Иштеп чыгуу – разработка К Кабылдоо жана өткөрүү актысы – акт приема и передачи Кабар кат – информационное письмо 41 Кабарлоо – уведомление Кабыл алуучу күн – день приемный Кагаздын өлчөмү – формат Калем акы – гонорар Калктуу конуш – населенный пункт Камсыздандыруу – страхование Каржы, финансы – финансы Кат жазышуу – переписка Каттоо – прописка Каттоо – регистрация Каттоо журналы – журнал регистрационный Каттоо индекси – регистрационный индекс Каттоо карточкасы – регистрационная карточка Каттоо штампы – регистрационный штамп Каттоо, тизме – опись Катчы – секретарь Кезмет – дежурный Келишим – договор Келишим кат – договорное письмо Кем чыгуу – недостача Кеңсе – канцелярия Кеңсе башчысы – начальник канцелярии Кепил – гарант Кепилденген келишим – гарантийный договор Киреше – доход Кириш иш кагазы – входящий документ Кириш журналы – журнал входящий Кириш кагаздар – бумага входящая Кириш номер – входящий номер Кол белги – виза Кол – подпись Колунун үлгүсү – образец подписи Которуу – перевод Коштомо кагаз – накладная Кошумча өргүү – дополнительный отпуск Көзөмөл баракча – контрольный лист Көктөм – дело Көрсөтмө - указание Көчүрмө - выписка Күбөлөндүрүү мөөнөтүү – срок свидетельствования Күбөлүк – удостоверение Күбөлүк – свидетельство Кулактандыруу – обьявление Күрөө - залог Кыдырма барак – обходной лист Кызмат – должность Кызмат каттары – служебные письмо Кызмат адамы – должностное лицо Кызмат убактысы – время служебное Кызматтык жазуу – служебная записка Кызматтык мүнөздөмө - характеристика служебная Кыскача мазмун – аннотация 42 Кыянаттык – злоупотребление М Маалымат бюросу – справочное бюро Маалымат, кабар – информация Маалымдама – справочник Макала – статья Мактоо грамотасы – грамота похвальная Макулдук белги, чечим – резолюция Маселе – вопрос Материалдык баалуулук – материальные ценности Материалдык жоопкерчилик келишими – договор материальной ответственности Менчик инвестициялар – частные инвестиции Министрлик – министерство Мөөр – печать Мүлк – имущество Мүлк каттоо – инвентаризация Мүлктү каттоо китеби – инвентаризационная книга Мүнөздөмө - характеристика Мүнөздөмө - жолдомо – характеристика – рекомендация Мүчөлүк акы – взнос Мыйзам – закон Мыйзам жол берген, ачык – легитимный Мыйзамдуу акт – подзаконный акт Н Накта пайда – чистая прибыль Наам – звание Нотариалдык ишеним кат – доверенность нотариальная Нускоочу – инструктор Нуска, көчүрмө - копия, экземпляр О Он күндүк – декада Орундуу сунуш – дельное предложение Орунбасар – заместитель Оңдоо – исправление Ө Өздүк барак – личный листок Өздүк иш – личное дело Өздүк иш кагазы – документ личный Өздүк ишеним кат – личная доверенность Өздүк карточка – личная карточка Өздүк курам боюнча буйрук – приказ по личному составу Өлчөм – норма Өлчөө - измерение Өмүрбаян – биография Өндүрүштүк мүнөздөмө - характеристика производственная 43 Өткөрмө - пропуск Өтүнүч арызы – заявление – просьба Өтүнүч кат – ходатайство П Пайыз – процент Пикир – отзыв Почта белгиси – знак почтовый Протоколдон көчүрмө - выписка из протокола Протокол – протокол Р Расмий ишеним кат – доверенность официальная С Сапат белгиси – знак качества Салттуу – традиционный Салык – налог Саякат – экскурсия Сот ишин жүргүзүү – судопроизводство Сөгүш – выговор Сунуш – предложение Сунуш – талап – наказ Сурам – запрос Суроо кат – письмо – запрос Суроо – талап жана сунуш – спрос и предложение Сыноо – испытание Т Талап кылуу – требование Таңсык – дефицит Тастык кат – письмо – подтверждение Текст – текст Тескөөчү – инспектор Тизме – перечень Тизме – реестр, список Тилкат – расписка Тил табышуу – консенсус Типтүү иш кагазы – типовой документ Тиркеме кат – письмо – приложение Титулдук кат – писмо – приложение Титулдук барак – титульный лист Токтом – постановление Токтом долбоору – проект постановления 44 Топ, тайпа – группа Топтук арыз – групповое заявление Төш белгиси – значок Түзөтүү абагы, түрмөсү – исправительная колония Түзөтүү, оңдоо – корректировка Түзүлүш – структура Түп нуска – оригинал Түп нуска иш кагазы – документ подлинный Түп нусканын көчүрмөсү – дубликат Турак жай маселеси – вопрос жилищный Туура, ырас – верно Түшүнүк кат – обьяснительная записка Тыйуу салуу – воспрещение Тыянак (бүтүм) – заключение У Улуттук статистикалык комитет, улутстатком – национальный статистический комитет (НСК, нацстатком) Укук кеңешчи, юрисконсульт – юрисконсульт Устав – устав Усул, ыкма – метод Усулдук – методика Ү Үгүтчү – агитатор Үзүр, натыйжа – эффект Үлгү – модель, образец Ф Факс – факс Фирмалык бланк – фирменный бланк Формула – үлгү – формуляр – образец Ч Чакыруу каты – письмо – приглашение Чакыруу – приглашение Чарбалык эсеп – хозрасчет Чек – чек Чечим – решение Чөйрө - сфера Чыгаша ордери – расходный ордер Чыгаша, чыгым – расход Чыгыш журналы – журнал исходящий 45 Чыгыш кагаздар – бумага исходящая Ш Штамп – штамп Штаттык бирдик – единица штатнач Штаттык тизим – штатное расписание Э Эксперт – эксперт Экспорт – экспорт Эмгек келишим – трудовой договор Эмгек келишими – трудовое соглашение Эмгек китепче – трудовая книжка Эмгек китепчеден көчүрмө - выписка из трудовой книжки Эмгек өргүүсү – трудовой отпуск Эн тамга, эн белги – эмблема Эсеп кысап арызы – счет заявление Эсеп маалымат – сводка Эсеп - кысап, алыш – бериш – расчет Эсептен чыгаруу – вычет, списание Эскертүү – замечание Ю Юридикалык кеңеш – консультация юридическая Юридикалык тарап – юридическое лицо Русско – кыргызский словарь терминов по делопроизводству А Агитатор – үгүтчү Автобиография - өмүр баян Адрес – дарек Адресант – жиберүүчү Адресат – алуучу Акт приема и передачи – кабыл алуу жана өткөрүү актысы Аннотация – кыскача мазмун Аппеляция – даттануу Аргумент – далил Аренда – ижара, аренда Архив – архив Аудитория – дарскана Артикул – чыгарган буюмдун, товардын тиби, анын цифралык же эн белгилери. Арендная плата – ижара акысы. Ижарага алып (мүлк, жер, ишкана, үй ж.б.) пайдалангандыгы үчүн төлөнүүчү акы. 46 Арендодатель – ижарага берүүчү. Мүлктүн жана өндүрүш каражаттарынын менчик ээси, ишканалардагы мамлекеттик менчиктин өкүлү, жогорку органы. Б Бланк – бланк Благодарьность – алкыш Бумага входящая – чыгыш кагаздар Биография – өмүр баян В Вакансия – бош орун Введение делопроизводства – иш кагаздарын жүргүзүү Верно – туура, ырас Взнос – мүчөлүк акы Взыскание – жаза Виза – кол белги Вопрос жилищный – турак жай маселеси Вопрос – маселе Время отпускное - өргүү мезгили Время служебное – кызмат убактысы Входящий документ – кириш иш кагазы Входящий журнал – кириш журналы Входящий номер – кириш номур Выговор – сөгүш Выписка из протокола – протоколдон көчүрмө Выписка из трудовой книжки – эмгек китепчеден көчүрмө Выписка – көчүрмө Вычет – эсептен чыгаруу Вышестоящий орган – жогорку орган Ваучер – жазуу жүзүндөгү кепилдик (күбөлүк, кепил, сунуш); товарлардын төлөмдөрүн же тейлөө төлөмүн, кредит берүүнү, акча алууну күбөлөндүрүп, ырастоочу документ. Г Гарант –кепил Гарантийный договор – кепилденген келишим Гербовая бумага – гербдүү кагаз Глава – бап Главный научный сотрудник – башкы илимий кызматкер Годовой отчет – жылдык отчет Голосование закрытое – жабык добуш берүү Голосование – добуш берүү Гонорар – калем акы Гражданин – жаран, атуул Гражданство – жаранчылык, атуулдук Грамота похвальная – мактоо грамотасы Грамота – грамота График – кезек 47 Гриф – гриф, мөөр белги Группа – топ, тайпа Групповое заявление – топ арызы Гарант – бир нерсеге кепил болуучу, кепилдикке алуучу инсан, мамлекет жана анын органдары, мекеме, ишкана, фирмалар. Грант – укук берүү жөнүндөгү документ. Д Дата – жыл, күн, ай Декада – он күндүк Деловое письмо – иш кат Деловой человек – ишкер адам Дело - көктөм Делопроиводство – иш кагаздарын жүргүзүү Дельное предложение – орундуу сунуш Денежное вознаграждение – акчалай сылык Денежное пособие – акчалай жардам День выходной – дем алыш күн День приемный – кабыл алуучу күн День рабочий – жумуш күн Депозитный сертификат – депозиттик тастыктоо Дефицит – таңсык Деятельность – ишмердүүлүк Доверенность нотариальная нотариалдык ишеним кат Доверенность официальная – расмий ишеним кат Доверенность простая – жөнөкөй ишеним кат Доверенность – ишеним кат Доверитель – ишеним берүүчү Доверительная обязанность – ишенич милдеттенмеси Договор аренды – ижара келишими Договор купли – продажи – алуу – сатуу келишими Договор материальной ответственности – материалдык жоопкерчилик келишими Договор поставки – жеткирип берүү келишими Договор трудовой – эмгек келишими Договор – келишим Договорная письмо – келишим кат Должностное лицо – кызмат адамы Доклад – баяндама Докладная записка – баяндама кат, баян кат Документ личный - өздүк иш кагазы Документ – иш кагаз, документ Документооборот – иш кагаздарын айландыруу (жүгүртүү) Должность – кызмат Дополнительный отпуск – кошумча өргүү Доппустимый – жеткиликтүү Доход – киреше Дубликат – түп нусканын көчүрмөсү 48 Е ЕГСД (единая государственная система делопроизводства) – ИМБС (Иш жүргүзүүнүн мамлекеттик бирдиктүү тутуму) Единовременное пособие – бир жолу берилүүчү акчалай жардам Единоначалие – жеке башкаруу Единый – бирдиктүү Единица штатная – штаттык бирдик Ж Жалоба – даттануу Жалобная книга – даттануу китеби Журнал входящий – кириш журналы Журнал исходящий – чыгыш журналы Журнал регистрационный – каттоо журналы З Заверение – ишендирүү, ынандыруу Заверительная подпись – ишендирүү, ынандыруу колу Заголовок документа – иш кагазынын аталышы Заключение – тыянак Закон – мыйзам Залог – күрөө Заместитель – орунбасар Замечание – эскертүү Записка объяснительная – түшүндүрмө кат Запрос – сурам Заработная оплата – айлык акы Заявление – арыз Заявление – просьба - өтүнүч арызы Звание – наам Злоупотребление – кыянаттык Знак качества – сапат белгиси Знак почтовый – почта белгиси Значок – төш белгиси Зона – аймак, чөлкөм Залог (күрөө) – тиешелүү милдеттемелерди аткарууну камсыз кылуунун ыкмасы. И Избыток – артыкчылык, молчулук Извещение – билдирүү, кабарлоо Издание – басылма, басып чыгаруу Изложение – баяндоо Измерение - өлчөм Изьятие – алып таштоо, чыгаруу Имущество – мүлк Инвентаризация – мүлк каттоо Инвентарная книга – мүлктү каттоо китеби Инициалы – аты, атасынын аты 49 Инициатор – демилгечи Инспектор – тескөөчү Инстанция – баскыч Инструктор – нускоочу Интервал – аралык Информационное письмо – кабар кат Информация – маалымат, кабар Искажение – бурмалоо Иск – доо Исковая давность – доонун эскириши Исковое заявление – доо арызы Исполнение – аткаруу Исполнитель – аткаруучу Исполнительный лист – аткаруу барагы Исправительная колония – түзөтүү абагы Исправление – оңдоо Испытание – сыноо Истец – доогер, доочу Исходящие бумаги – жөнөтмө иш кагаздар журналы Исходящий журнал – жөнөтүлгөн иш кагаздар журналы Исходящий номер – жөнөтүү номери Итог – корутунду К Канцелярия – кеңсе Категория документов – иш кагаздарынын категориясы Квитанция – дүмүрчөк Книга жалоб – даттануу китеби Коллектив – жамаат Командировка – иш сапар Командировочное удостоверение – иш сапар күбөлүгү Коммуникация – байланыш Конкуренция – атаандаштык Консенсус – тил табышуу Консультация юридическая – юридикалык кеңеш Контрольный лист – көзөмөл баракча Копия – нуска, көчүрмө Корректировка – түзөтүү, оңдоо Кадры предприятия (ишкана кадрлары) – ишкананын ар кандай өндүрүш – чарбалык, башкаруу ж. б. иш милдетин аткаруучу кызматкерлери. Л Легитимый – мыйзам жол берген, ачык Личная доверенность - өздүк ишеним кат Личная карточка -өздүк карточка Личное дело - өздүк иш Личный листок - өздүк барак 50 М Материальные ценности – материалдык баалуулуктар Местное самоуправление – жергиликтүү өз алдынча башкаруу Методика – усулдук Метод – усул, ыкма Министерство – министирлик Модель – үлгү Менеджер – жогорку деңгээлдеги кесиптик даярдыгы бар жана аракетчил мүмкүнчүлүгү арбын келишим менен же жалданып башкаруу нугунда иштөөчү адис. Н Наказ – сунуш – талап Назначение – дайындоо Наименование документа – иш кагазынын аталышы Накладная – коштомо кагаз Налог – салык Направление – жол кат Наряд – кезмет Населенный пункт – калктуу конуш Национальный статистический комитет (НСК, нацстатком) – Улуттук статистикалык комитет, Улутстатком Начальник – башчы Начальник канцелярии – кеңсе башчысы Недостача – кем чыгуу Норма - өлчөм О Образец подписи – колунун үлгүсү Обходной лист – кыдырма барак Общественное потребление – коомдук керектүү Объявление – кулактандыруу Объяснительная записка – түшүнүк кат Опись – каттоо, тизме Оригинал документа – иш кагазынын түп нускасы Оригинал – түп нуска Отзыв – пикир Отпуск - өргүү П Памятка – эстеткич Переписка – кат жазышуу Перечень – тизме Печать – мөөр Письмо доверительное – ишенич кат Письмо претезионное – доо кат 51 Письмо – приглошение – чакыруу каты Письмо распоряжение – буйрук кат Письмо – запрос – суроо кат Письмо – напоминование – эскертүү кат Письмо – ответ – жооп кат Письмо – приложение – тиркеме кат Повестка – чакыртма, күн тартиби Подделка подписей – жасалма кол тамга Подзаконный кат – мыйзамдуу кат Подлинник документов – иш кагаздарынын түп нускасы Подпись – кол Подрядный договор – жалданма келишим Положение – жобо Постановление – токтом Правление – башкармалык Предложение – сунуш Приглашение – чакыруу Приказ по личному составу - өздүк курам боюнча буйрук Приказ – буйрук Проект – долбоор Проект постановления – токтом долбоору Прописка – каттоо Пропуск - өткөрмө Протокол – протокол Путевка – жолдомо Р Разработка – кайрадан иштетүү Рапорт – билдирме Расписка – тил кат Распорядительные документы – буйрутма иш кагаздары Распоряжение – буйрутма Рассылка – жөнөтмө Расход – чыгаша, чыгым Расходный ордер – чыгаша ордери Расчет – эсеп – кысап, алыш – бериш Расчетный счет – алыш – бериш – эсеби Регистрационная карточка – каттоо карточкасы Регистрационный индекс – каттоо индекси Регистрационный штамп – каттоо штампы Регистрация – каттоо Регистрация документов – иш кагаздарын каттоо Реестр – тизме Резолюция – макулдук белги, чечим Реквизит – иш кагазынын белгиси Реклама – жарнама Решение – чечим Руководство – жетекчилик 52 С Сберкнижка – аманат китепчеси Свидетельство – күбөлүк Сводка – эсеп маалымат Секретарь – катчы Служебная записка – кызматтык жазуу Служебные письма – кызмат каттары Сообщение – билдирүү Состав документальных материалов – иш кагаздар материалынын курамы Списание – эсептен чыгаруу Список – тизме Справка архивная – архивдик маалым кат Справочник – маалымдама Справочное бюро – маалымат бюросу Спрос и предложение – суроо – талап жана сунуш Средства массовой информации – жалпыга маалымдоо каражаты Срок свидетельствования – күбөлөндүрүү мөөнөтү Стандарт – үлгү, стандарт Страхование – камсыздандыруу Структура – түзүлүш Сфера – чөйрө Т Таможенная пошлина – бажы алымы Таможня – бажы Текст – текст Типовой документ – типтүү иш кагазы Титульный лист – титулдук барак Традиционный – салттуу Трафет – калып Требование – талап кылуу Трудовая книжка – эмгек китепче Трудовое соглашение – эмгек келишим Трудовой отпуск – эмгек өргүүсү Тариф – бирикмелерге, ишканаларга, мекемелерге жана калкка ар кандай өндүрүштүк жана өндүрүштүк эмес тейлөөлөр үчүн чегерилүүчү төлөм өлчөмүнүн системасы; эмгек акы төлөө ставкасынын системасы. У Уведомление – кабарлоо Удостоверение – күбөлүк Указание – көрсөтмө Указ – жарлык Управление – башкаруу Устав – устав Уведомление (кабарлама) – бир нерсе жөнүндө жазуу жүзүндө же оозеки кабарлама (билдирүү, кабарлоо.) 53 Утверждаю – бекитем Ф Факс – факс Фальсификация документов – иш кагаздарын бурмалоо Физические и юридечиские лица – жеке жана юридикалык жак Финансы – каржы, финансы Фирменный бланк – фирмалык бланк – фирмалык бланк Формат – кагаздын өлчөмү Формуляр – образец – формула – үлгү Х Характеристика – мүнөздөмө Характеристика производственная - өндүрүштүк мүнөздөмө Характеристика – рекомендация – мүнөздөмө- сунуш Характеристика служебная – кызматтык мүнөздөмө Ходатайство - өтүнүч кат Хозрасчет – чарбалык эсеп Ц Ценные бумаги – баалуу кагаздар Ценник – баалык Циркулярное письмо – буйрук, көрсөтмө берүүчү кат Ч Частная жалоба – жекече даттануу Частные инвестиции – менчик инвестициялар Чек – чек Чистая прибыль – накта пайда Ш Штамп – штамп Штатное расписание – штаттык расписание Штраф – айып Шаблон – шаблон, үлгү, нуска – окшоштуруп жасалган жалпыга белгилүү үлгү. Штраф (айып пул) – белгилүү бир эрежелерди бузууда айыптуу юридикалык же жеке жакка акча төлөтүү, материалдык таасир этүү чарасы. Э Экземпляр – нуска Экскурсия – саякат Эксперт – калыс баа Экспорт – экспорт Эмблема – эн тамга, эн белги 54 Эмиссия ценных бумаг – баалуу кагаздардын эмиссиясы Экземпляр – бир катар окшош буюмдардын (нерселердин) бир даанасы; мисалы нускасы ар кандай сандагы китептин бир даанасы. Экспансия – экономикалык меттоддор менен ошондой эле экономикалык эмес меттоддор менен ишке ашырылуучу таасир этүү сферасынын кеңейиши. Ю Юридическое лицо – юридикалык тарап Юрист – консульт – укук кеңешчи, юрист консульт Юридизация – кандайдыр бир фактыга, карым – катнаштарга укуктук маанай берүү; юридикалык тараптын кандайдыр маселени, арызды ашыкча белгилеп көрсөтүшү. Юридическое лицо (юридикалык тарап, жак, мыйзам укуктуу мекеме) – кандайдыр бир фактыга, карым – катыштарга укуктук маанай берүү; юридикалык тараптын кандайдыр маселени, арызды ашыкча белгилеп көрсөтүү. Я Явление, массовое (массалык кубулуш) – табигатта жана тиричиликте өтө эле көп байкалуучу, кездешүүчү кубулуш. МАЗМУНУ КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ГИМНИ .......................................5 АЛГЫ СӨЗ..............................................................................................6 “Кыргыз республикасынын мамлекеттик тили жөнүндө” мыйзам ..8 Иш кагаздарын жүргүзүүдө мамлекеттик тилди колдонуу ...............8 Билим, илим жана маданият чөйрөсүндө мамлекеттик тилди пайдалануу ..............................................................................................9 Мамлекеттик тилди аталыштарда, ысымдарда жана маалыматтарда пайдалануу .........................................................