"Kimyo fanining dastlabki tushunchalarini ar texnologiyasi yordamida o'quvchilarga o'rgatish metodikasi"

"KIMYO FANINING DASTLABKI TUSHUNCHALARINI AR TEXNOLOGIYASI YORDAMIDA O'QUVCHILARGA O'RGATISH METODIKASI"

B.B.Aliyev, D.U.Aliyeva

Maqola "Kimyo fanining dastlabki tushunchalarini AR texnologiyasi yordamida o'quvchilarga o'rgatish metodikasi" mavzusiga bag'ishlangan. Unda AR texnologiyasining ta'lim jarayonidagi afzalliklari va kimyo fanidagi murakkab tushunchalarni interaktiv va vizual shaklda o'rgatish usullari yoritiladi. AR orqali atomlar, molekulalar, kimyoviy reaksiyalar va elementlar kabi mavhum tushunchalar o'quvchilar uchun ko'rgazmali va qiziqarli shaklda tushuntiriladi. Shuningdek, AR texnologiyasining ta'limdagi samaradorligi, cheklovlari va kelajakdagi rivojlanish istiqbollari ko'rib chiqiladi.

Kimyo fanining ta'lim tizimidagi ahamiyati katta, chunki u olam va atrof-muhitni ilmiy jihatdan tushunishga yordam beradi. Kimyo orqali o'quvchilar moddalar va ularning o'zaro ta'sirlarini o'rganadi, bu esa ularga boshqa tabiiy fanlar bilan bog'lanish imkonini beradi. Ammo kimyo fani ko'plab murakkab tushunchalarni o'z ichiga oladi, bu esa o'quvchilar uchun qiyin bo'lishi mumkin. Shuning uchun o'qituvchilar bu fanlarni osonroq va qiziqarli usullar bilan tushuntirish yo'llarini izlaydilar.

Zamonaviy texnologiyalar, xususan, AR (Augmented Reality — Kengaytirilgan reallik) texnologiyasi bu borada katta imkoniyatlarni taqdim etadi. AR yordamida o'quvchilar kimyo tushunchalarini real vaqt rejimida interaktiv tarzda o'rganish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Bu texnologiya orqali o'quvchilar o'z bilimlarini ko'rgazmali va interaktiv tajribalar bilan mustahkamlashlari mumkin, bu esa ularning tushunchani chuqurroq anglashiga yordam beradi.

Ushbu maqolada AR texnologiyasining kimyo fanidagi dastlabki tushunchalarni o'rgatishdagi afzalliklari va metodikasi yoritiladi.

AR texnologiyasi o'quv jarayoniga vizual va interaktiv elementlarni qo'shib, o'quvchilarning bilim olish jarayonini osonlashtiradi. AR o'quv materialini real dunyo bilan bog'lab, virtual obyektlar yoki ma'lumotlarni haqiqiy makonda ko'rsatishga imkon beradi. Bu texnologiya ta'lim jarayonida ko'rgazmalilikni oshiradi va o'quvchilarni o'quv materiallari bilan faol ishlashga jalb qiladi.

AR texnologiyasining ta'limdagi afzalliklari quyidagilardir:

• O'quvchilarning qiziqishini oshiradi va ularni darsga faol jalb qiladi.

• Mavhum tushunchalarni aniqroq va sodda qilib ko'rsatadi.

• Tajribalarni xavfsiz sharoitda o'tkazish imkonini beradi.

• O'quvchilarga mustaqil tajriba o'tkazishga imkon yaratadi.

Bu texnologiyaning birinchi afzalligi shundaki, o'quvchilar kimyo fani tushunchalarini amalda real tajribalar sifatida ko'rishadi. Masalan, kimyoviy reaksiya qanday sodir bo'lishini, atomlar qanday bog'lanishini yoki molekulalar qanday shakllanishini tasavvur qilish juda qiyin bo'lishi mumkin. Ammo AR orqali ular bu jarayonlarni ko'rishi va tushunishi osonlashadi.

Kimyo fanining dastlabki tushunchalari, xususan, atomlar, molekulalar va kimyoviy reaksiyalarni o'rganishni o'z ichiga oladi. Bu tushunchalar o'quvchilar uchun mavhum va murakkab bo'lib ko'rinishi mumkin. Quyida kimyo fanining ba'zi muhim asosiy tushunchalari haqida tushuncha berilgan:

• Atom va molekula: Atomlar moddiy dunyoning eng kichik zarralari hisoblanadi, molekulalar esa atomlarning o'zaro bog'lanishi natijasida hosil bo'ladi. Bu tushunchalarni o'quvchilarga oddiy kitobdagi rasm orqali tushuntirish qiyin bo'lishi mumkin, lekin AR orqali atom va molekulalarni 3D formatda ko'rsatish ularning shakli va tuzilishini aniqroq tushunishga yordam beradi.

• Kimyoviy elementlar va ularning xususiyatlari: Kimyoviy elementlar davriy jadvalda tartiblangan va har biri o'ziga xos xususiyatlarga ega. AR texnologiyasi yordamida o'quvchilar har bir elementning xossalarini interaktiv tarzda o'rganib, ularning reallikdagi o'rnini ko'rishlari mumkin.

• Reaksiya tenglamalari: Kimyoviy reaksiya o'zgarishlarini AR orqali ko'rsatish o'quvchilar uchun osonlashadi. Masalan, bir moddadan ikkinchi modda hosil bo'lish jarayonini ARda vizual ko'rish mumkin.

AR texnologiyasini qo'llab kimyo fanini o'rgatishda interaktiv yondashuv muhim ahamiyatga ega. Bu metodika quyidagi bosqichlardan iborat bo'lishi mumkin:

• Boshlang'ich tayyorgarlik: O'quvchilarga AR texnologiyasidan qanday foydalanish bo'yicha qisqacha yo'riqnoma beriladi. Kimyo bo'yicha dastlabki tushunchalar AR yordamida qanday ko'rsatib berilishi haqida ma'lumot beriladi.

• Mavhum tushunchalarni aniq qilish: AR texnologiyasi yordamida atomlar va molekulalar qanday shakllanishi ko'rsatiladi. Masalan, o'quvchilar o'z telefon yoki planshetlari orqali kimyoviy birikmalarni 3D shaklda ko'rishlari mumkin.

• Amaliy tajriba: AR orqali kimyoviy reaksiyalarni jonli tarzda ko'rsatish mumkin. O'quvchilar laboratoriya tajribalarini xavfsiz tarzda amalga oshiradilar, moddalarning o'zaro ta'sirini va reaksiya tenglamalarini real vaqtda ko'rishadi.

• Maxsus ilovalar: AR texnologiyasi uchun maxsus dasturlar va ilovalar ishlab chiqilgan bo'lib, ular orqali o'quvchilar kimyo fanidagi har xil amaliyotlarni mustaqil ravishda bajarishlari mumkin. Bu ilovalar o'quvchilarga kimyoviy elementlarni o'rganish va ular o'rtasidagi bog'lanishlarni ko'rish imkoniyatini beradi.

AR texnologiyasi o'quvchilarga kimyo fanini ancha tushunarliroq va qiziqarli qilib o'rgatish imkonini beradi. Ushbu texnologiyaning asosiy afzalliklari quyidagilar:

• Ko'rgazmalilik: O'quvchilar ko'z oldida kimyoviy jarayonlarni ko'rish imkoniyatiga ega bo'ladilar.

• Interaktivlik: AR texnologiyasi o'quvchilarga mustaqil ravishda tajribalar o'tkazish imkoniyatini beradi.

• Bilimni mustahkamlash: Amaliy mashg'ulotlar orqali o'quvchilar bilimlarini yanada mustahkamlashadi.

Ammo AR texnologiyasini joriy qilishda ba'zi cheklovlar ham mavjud:

Har bir o'quvchining AR texnologiyasini qo'llay olish imkoniyati bo'lmasligi mumkin. Bu texnologiyani joriy qilish uchun zaruriy texnik qurilmalar va dasturlar kerak bo'ladi. AR texnologiyasining joriy qilinishi uchun dasturlar va texnik qurilmalarga sezilarli mablag' talab qilinadi.

XULOSA.

AR texnologiyasining kimyo ta'limidagi o'rni katta bo'lib, bu texnologiya orqali ta'lim jarayonini yanada samarali qilish mumkin. AR texnologiyasining kimyo fanida qo'llanilishi o'quvchilarning mavhum tushunchalarni tezroq va samaraliroq tushunishlariga yordam beradi. Kelajakda AR texnologiyasini ta'lim jarayoniga kengroq joriy qilish va uni rivojlantirish uchun quyidagi yo'nalishlarda ish olib borish maqsadga muvofiqdir:

• Maxsus AR dasturlarni ishlab chiqish va ularni o'quv jarayoniga qo'llash.

• O'qituvchilarni AR texnologiyasidan samarali foydalanish bo'yicha tayyorlash.

• Ta'lim tizimida texnologik vositalarni kengaytirish va ulardan foydalanish imkoniyatlarini oshirish.

AR texnologiyasi kelajakda ta'lim jarayonini yanada interaktiv, qiziqarli va samarali qilishga yordam beradi. Bu esa o'quvchilarning ilm-fanga bo'lgan qiziqishini oshirishga xizmat qiladi.