Кыргызстандын көлдөрү

Ош облусу Алай району №15 Токтомамат Жумабаев атындагы орто мектеби

География мугалими:

Кадырбаева Жанылай Акимовна

8-класс

География сабагы

Тема: Кыргызстандын көлдөрү

Саламатсыздарбы урматтуу агай-эжекелер жана окуучулар!

Кыргызстандын көлдөрүнө саякат.

Макалдарды улагыла. 1. Суу өмүрдүн …. 2. Суу сыйлаган зор болоор, … . 3. Тоону, ташты суу бузат,адам затты … 4. Аккан арыктан … . 5. Эл башы болгуча … .

Сабактын темасы: Кыргызстандын

к Ө лд Ө р Ү

Сабактын максаты:

1.Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү боюнча маалымат алышат.

2. Кыргызстандын к Ө лд Ө р Ү н картадан аныктап, контур картага жазганды Ү йр Ө н Ү ш Ө т.

3.Сууну сарамжалдуу пайдаланууга тарбияланышат.

Кыргызстандын кӨлдӨрҮ Кыргызстанда көлдөрдүн саны 500 дөн ашык.Көлдөр бөгөлгөн,чуңкурлардагы жана аралашма жол менен калыптанган болуп үчкө бөлүнөт .

. Ысык-Көл

. Көл-Төр

. Ала-Көл

. Беш-Таш

. Мецбахер

. Көл- ү көк

. Кара-Токо

Кылаа-Көл .

. Жуукучак

Кашка-Суу .

. Соң-Көл

. Сары-Челек

. Жашыл-Көл

. Өкүргөн-Көл

. Кара-Суу

. Сары-Көл

. Капка-Таш

Таш-Булак .

. Чатыр-Көл

Кулун .

. Көл-Суу

. Ай-Көл

Ысык-К ө л

Ысык-Көл.

Узундугу-182 км Туурасы-58 км Аянты-6236 км² Көлөмү-1738 км³ Эң терең жери-668м Туздуулугу-5,8 ‰ Суу топтоо аянты-15,844 км² Куйган дарыялар~ 80 дарыя дениз денгээлинен бийиктиги 1607 м

С о ң -К ө л

Соң-Көл  Тянь-Шань тоолорунун кооз к ө л ү болуп саналат.  “Со ң -К ө л” деген с ө з “Акыркы к ө л” деген маанини билдирет. Ал Нарын облусунун т ү нд ү к-батыш б ө л ү г ү нд ө г ү “Со ң -К ө л тоо” менен “Молдо тоонун” кырларында жайгашкан зор ө р өө нч ө д ө , де ң из де ң гээлинен 3016 м бийиктикте жайгашкан. К ө лд ү н узундугу 29 км , ал эми туурасы – 18 км , тере ң диги – 22 метрди т ү з ө т. Бул к ө л Кыргызстандагы э ң ири ич үү ч ү суу топтолгон жай болуп саналат. К ө лд ү н бетинин аянты – 278 км кв.

Соң-К ө лд ү н суусу тоолордон агып т ү шк ө н чакан дайралардын эсебинен толукталып турат, ал эми көлдөн Со ң -К ө л дайрасы агып чыгып, оргуштаган Нарын дайрасына кошулат.

Чатыр-К ө л

Чатыр–Көлүн  — көркүнө чыгарган, баш аягына жетпей созулган  Торугарт  тоо кыркалары түштүктө созулса, анын түндүгүнүн  Ат-башы  тоолорунун түгөнгүс кыркалары курчайт. Андагы мөнгүлөрдөн эрип аккан мөлтүр-тунук, кашка суулар жерден сызылып чыккан булак сууларына кошулуп, Чатыр-Көлгө тынымсыз куюп көлөмүн толтуруп турат. Жалпысынан алганда көлгө 50дөн ашуун суулар куят. Алардын ичинен тынымсыз көлдү толтурган  Көк-Аргын ,  Муз-Төр , Таш-Булак, Муз-Бел, Айрык, Үч-булак суулары бар. Чатыр-Көлдүн узундугу 23, туурасы 11 километрге созулуп, аянты 170 чарчы км . Көгөргөн көлдүн күзгүдөй чагылган аймагын түзөт. Анын тереңдиги 7 метрден баштап 19 метрге жетет.

Сары-Челек

Сары- Челек к өлү Тоскоол , Тоскоол-Ата ,  Чаткал  кырка тоосунун  Ат-Ойнок кырка тоосуна  такалган жерде  Кожо-Ата , суусунун алабында жайгашкан к ө л.  Аксы районунун  аймагында. Деңиз де ң гээлинен 1873 м бийиктикте. Узундугу 7,5 км,э ң жазы жери 2280 м. Аянты 4,92 км кв. Тере ң диги 234 м,тере ң диги боюнча  Кыргызстанда  2–орунда( Ысык-Көлдөн  кийин). Жээги к ө б ү нч ө тик, жардуу,булу ң -буйткалуу. Сары- Челек   жер титирегенде эбегейсиз зор к ө чк ү ө р өө ндүн таманын б ө г ө п калышынан пайда болгон. Ошондуктан к ө лд ү н формасы тоо ө р өө н ү н ү н формасын кайталап узатасынан жатат. К ө лг ө   Сары- Челек  суусу куюп,андан Тоскоол суусу агып чыгат. К ө л т ү б ү нд ө г ү жаракалардан булактар чыгат .

Мерцбахер к ө л ү

Мерцбахер көлүнүн аянты 4,5 км², тере ң диги 60 м , узундугу 4 км , дениз денгээлинен бийиктиги 3304 м , Ысык-Көл областынын чыгышында Т үштүк-Эң илчек мө ң гүсүнүн аймагында орун алган.

«Блиц» сууроолор:

1.Кыргызстанда канча ири көл бар? ( 11) 2.Көлдөр канчага бөлүнөт? (3) 3.ысык-көлдүн аянты? ( 6236 км кв.) 4.соң-көлдүн аянты? ( 278 км кв. 5.чатыр-көлдүн аянты? (170 км кв.) 6.сары-челек көлүнүн аянты? ( 4,92 км кв.)

Үй тапшырма:

Кыргызстандын кӨлдӨрҮн картадан аныктап, контур картага жазгуу жана китептен теманы окуу.

К ӨҢҮ л бургандарыныздарга рахмат! Биздин бүгүнкү саякатыбыз аяктады.