ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆ ՈՒ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ
Վերահսկողությունը հետադարձ կապ է, որը թույլ է տալիս անհրաժեշտ շտկումներ անել ուսուցման բովանդակության, մեթոդների ու ձևերի կիրառման, գիտելիքների յուրացման գործընթացի կատարելագործման համար:
Վերահսկողությանգործառույթը ախտորոշիչն է, երբ ուսուցիչը բացահայտում է սովորողների գիտելիքների, կարողությունների, հմտությունների , մակարդակը` նրանց նոր գիտելիքների հաղորդմանը պատրաստելու համար:
Վերահսկողությունը
նպաստում է
սովորողների բազմակողմանի ուսումնասիրմանը, հետաքրքրությունների բավարարմանը, գիտելիքների
ամրապնդմանը:
Առանձնացնում են վերահսկողության երեք տեսակ.
Ընթացիկ
Պարբերական
Հանրագումարային կամ ընդհանրացնող
Ընթացիկ վերահսկողություն
Ընթացիկ վերահսկողությունն անցկացվում է ամենօրյա ուսումնական աշխատանքներում: Յուրաքանչյուր դասի ընթացքում ուսուցիչը ստուգում է գիտելիքների ու կարողությունների յուրացումը:
Պարբերական վերահսկողություն
Պարբերական վերահսկողությունն անցկացվում է ուսումնական ծրագրի խոշոր բաժնի, ծավալուն թեմայի ուսումնասիրումից հետո. հաշվի են առնվում նաև ընթացիկ վերահսկողության արդյունքները:
Հանրագումարային կամ ընդհանրացնող վերահսկողություն
Հանրագումարային կամ ընդհանրացնող վերահսկողությունն իրականանում է ուսումնական տարվա վերջում և նախորդում է հաջորդ դասարան փոխադրվելուն: Հիմնական նպատակն է պարզել ուսուցման հաջորդ փուլին անցնելու համար յուրացված գիտելիքների նվազագույնը և պատրաստության մակարդակը:
Կիրառվում են վերահսկողության հետևյալ ձևերը`
1. ֆրոնտալ կամ ընդհանուր, որը կիրառվում է թեմայի ընդհանուր յուրացումը պարզելու համար. ճիշտ է, այս ձևը զբաղեցնում է դասարանի բոլոր աշակերտներին, բայց նրանց ձեռք բերած գիտելիքների որակի, խորության և կայունության մասին ուսուցիչը լիարժեք պատկերացում չի ստանում,
2. անհատական, որը ուսուցչին հնարավորություն է տալիս յուրաքանչյուր աշակերտի յուրացրած գիտելիքների մասին ամբողջական պատկերացում ստանալ,
3. համակցված. աշակերտների մի մասը բանավոր է պատասխանում, մի մասը` գրավոր,
4. խմբային, երբ գնահատվում է խմբային աշխատանքը:
Վերահսկողության մեթոդներն են.
Դիտում
Դիտումը, որը կիրառվում է ընթացիկ վերահսկողության ընթացքում: Ուսուցիչը հետևողականորեն հսկում է կոլեկտիվի և յուրաքանչյուր աշակերտի ուսումնական գործունեությունը, գաղափար է կազմում ոչ միայն յուրացված գիտելիքների, այլև գիտակցական կարգապահության, վարքի, անձնային որակների մասին:
Բանավոր վերահսկողության մեթոդ
Բանավոր վերահսկողության մեթոդներից են զրույցը, պատմելը, բացատրությունը, տեքստի ընթերցանությունը, հարցուպատասխանը, հաղորդումը, նաև քննությունը և ստուգարքը, որոնք բացահայտում են գիտելիքների ծավալն ու խորությունը: Պատմելու ընթացքում նյութը համակարգված շարադրվում է: Հարցուպատասխանի ընթացքում աշա¬կերտը պատասխանում է ուսուցչի հարցին, այսինքն` այն չի կրում համակարգված, ամբողջական բնույթ:
Գրավոր վերահսկողության մեթոդ
Գրավոր վերահսկողության մեթոդներից են գրավոր աշխատանքները` թելադրությունը, փոխադրությունը, շարադրությունը, տարբեր առարկաներից հանձնարարվող գրավոր աշխատանքները, ինչպես նաև դիդակտիկական թեստերը: Գրավոր աշխատանքներն առավելապես բացահայտում են սովորողների գիտելիքների մակարդակը, խորությունը, խոսքի տրամաբանականությունը, մշակույթը, մտածողությունը: Տնային շարադրությունը, ռեֆերատները թույլ են տալիս խնայել ժամանակը, սակայն միշտ չէ, որ պատկերացում են տալիս աշակերտի ինքնուրույն աշխատանքի մասին: : Քննություններն անցկացվում են ուսումնական աշխատանքի հանրագումարային վերահսկման նպատակով: Ստուգարքներն անցկացվում են ուսումնական ծրագրի առանձին բաժիններից` հաշվի առնելով ընթացիկ վերահսկողության արդյունքները:
Գործնական վերահսկողության մեթոդ
Գործնական վերահսկողության մեթոդներով ստուգվում են ուսումնական լաբորա-տորիաներում, արհեստանոցներում, ուսումնափորձնական հողամասում տարբեր փորձերի կատարման, գործիքների, առարկաների, սարքերի պատրաստման գործնական կարողություններն ու հմտությունները:
ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ
Գնահատումը աշակերտների ուսումնական գործունեության արդյունքների` գիտելիքների, կարողությունների, հմտությունների, ակտիվության, ինքնուրույնության, զարգացվածության, վարքի արժևորումն է: Գնահատումը սովորողների ուսումնական արդյունքների վերաբերյալ տեղեկատվություն ստանալու, կուտակելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա հանրակրթության արդյունքները վերահսկելու գործընթացն է: Գնահատվում են չափորոշիչներով սահմանված գիտելիքների յուրացումը, սովորածը գործնականում կիրառելու կարոություններն ու հմտությունները, մտագործունեության մակարդակը: Գնահատականը գնահատման հետևանքն է. այն ավելի կոնկրետ է, բխում է ձեռք բերված գիտելիքների, կարողությունների, հմտությունների խորությունից, դրանց կիրառման արդյունքից
Գնահատումը լինում է երկու ձևի
Ուսուցանող(ձևավորող)
Պարտադիր
1.Ուսուցանող(ձևավորող) գնահատում, որն իրականացվում է առանց գնահատականը գրանցելու և ուղեկցվում է առաջադրանքի կատարման վերաբերյալ աշակերտին արված դիտողություններով, հետադարձ կապի ապահովմամբ: Ուսուցանող գնահատման համար երաշխավորվում են աշխատանքի հետևյալ տեսակները` տնային աշխատանքները, ինքնուրույն աշխատանքները, բաց հարցերով քննարկումները, ինքնագնահատումը, փոխադարձ գնահատումը, խմբային աշխատանքները և այլն:
2.Պարտադիր գրանցման ենթակա միավորային գնահատմամբ երաշխավորում են ստուգման հետևյալ տեսակները` բանավոր հարցում, թեմատիկ գրավոր աշխատանք, կիսամյակային ամփոփիչ աշխատանք, գործնական աշխատանք: Սովորողի կիսամյակային գնահատականը ձևավորվում է ստուգման նշված տեսակներից նրա վաստակած գնահատականների հիման վրա:
Գնահատումը պետք է լինի ճկուն և հոգեբանորեն հիմնավորված: Մանկավարժը պետք է կարողանա կանխատեսել գնահատման դրական և բացասական հետևանքները, դաստիարակչական արդյունքը, վալեոլոգիական և սոցիալ-հոգեբանական ներգործությունը: