Просмотр содержимого документа
«Нооруз жөнүндө маалымат»
Нооруз жөнүндө
Нооруз (Нооруз, Навруз, Норуз) Борбордук Азиянын, Жакынкы Чыгыштын, Кавказдын көптөгөн өлкөлөрүндө, ошондой эле дүйнөнүн башка аймактарындагы түрдүү этностордун арасында майрамдалып келе жаткан байыркы майрам. «Нооруз» сөзү «жаңы күн» же «жаңы жыл» деп которулат жана көптөгөн элдердин маданиятында жана салтында эң байыркы жана маанилүү майрамдардын бири.
Окуя:
Нооруздун тамыры зороастризмге чейинки жана зороастризмге чейинки байыркы ырым-жырымдарга барып такалат. Бул майрам ай календары боюнча жаздын жана жаңы жылдын келиши менен байланыштуу. Нооруз 3000 жыл мурун Байыркы Персияда белгиленип, зороастрийлер үчүн маанилүү майрам болгон деп эсептелет.
Даталар жана узактыгы:
Нооруз 21-мартта белгиленет (ай календарына жараша дата бир нече күнгө өзгөрүшү мүмкүн). Бул жазгы күн менен түндүн теңелүүсү келип, табият кышкы уйкудан ойгонгон учур. Нооруз майрамы аймакка жана маданий салттарга жараша бир нече күндөн бир нече жумага чейин созулушу мүмкүн.
Каада-салттар жана ырым-жырымдар:
Ноорузду майрамдоо ар кандай каада-салттар жана ырым-жырымдар менен коштолот, алар ар кайсы өлкөлөрдө жана ар кандай этникалык топтордо айырмаланышы мүмкүн, бирок төмөнкү аспектилерди камтыйт:
Майрамга даярдануу: Нооруз дөңгөлөк (хафт-син), түркүн түстүү жумуртка, чырак ж.б майрамдык белгилер менен үйлөрүн жыйнап, атайын идиш-аяктарды жасап, үйлөрүн кооздогон учур.
Майрамдык тамактар: Бул күнү молчулукту жана асылдуулукту билдирген салттуу тамактар даярдалат. Алардын ичинен жети түрдүү түстүү мөмө-жемиштер жана таттуулар, палоо, каш, шорпо ж.б.
Хафт-син: Нооруздун негизги элементтеринин бири – «хафт-син» деп аталган дасторкондун үстүндө фарс тилиндеги «с» тамгасынан башталган жети буюм тизилип, каалаган байлыкты жана жыргалчылыкты билдирет.
Туугандарына, досторуна зыярат кылуу: Нооруз күндөрү жакындарын зыярат кылып, куттукташып, белек-бечкек берип, чогуу убакыт өткөрүшүп, кубаныч, майрамдык маанай тартуулашат.
Музыка жана бий: Нооруз майрамында көбүнчө салттуу музыка жаңырып, улуттук бийлер аткарылат. Жаздын келишин жана жаңы жылды майрамдап жаткан бул учур кызыктуу жана кубанычтуу учур.
Мааниси:
Нооруз көптөгөн элдер үчүн эбегейсиз зор маданий жана тарыхый мааниге ээ, алардын каада-салттарын, ишенимдерин жана жаратылыш менен байланышын чагылдырат. Бул жаңылануунун, кайра жаралуунун жана жакшы келечекке үмүттөнгөн учур. Нооруз салттын жана жамааттын маанилүүлүгүн баса белгилеп, үй-бүлөлөрдүн жана жамааттардын чогулуу учуру катары да кызмат кылат.