Открытый урок "Существительное"

Мен дарсны М.Атабаевни сёзлери булан башлама сюемен

1-слайд

Дюньяланы ачагъан.

Алтын ачгъан ана тил.

Адам болмагъа сюйсенг

Башлап ана тилни бил

Ана, ана Ватан, ана тил булар бир-бирине шынжыр йимик тагъылгъан. Ана тилге, ана Ватангъа гьакъ юрекден берилген адам гючлю тарбиялы адам болмагъа герек. Шо себепден мен бугюн ана тиллени Халкъарада гюнюне багъышлангъан дарсны оьтгеремен

2-слайд

Яшлар тынглагъыз шу ёмакъгъа.

«Парахатлыккъ деген недир?»-деп сорай гиччи балыкъ, акъ аюв бала, гиччи тюе.

«Кёп, кёп сув»- дей ана балыкъ.

«Бузлу тавлар, бузлу майданлар, аз сув»- деп жавап бере акъ ана аюв.

«Кёп къайыр, бираз балчыкъ, бираз от»,- деп англата ана тюе.

Гиччи яш ёмакъгъа тынглап тамаша бола.

3-слайд

Яш айта: «Бу чу кюлкюлю ёмакъ. Дюнья олай тюгюл. Мен гиччимен, кёп гёрмегенмен, тек билемен.»-дей.

Яш терезеге къарап ишленеген уьйлени машинлени, кёкде учуп барагъан самолётну гёрген.

Яшлар шу ёмакъ нении англата?

Бизин дёртде ягъыбызны табиат къуршагъанны

4-слайд

Балыкъгъа дюньяда не тарыкъ?

Сув

Акъ аювге не тарыкъ?
Буз,сув.

Тюе балагъа не тарыкъ?

Къыйыр, балчыкъ, от.

Гиччи яшгъа не тарыкъ

Уьй, самолёт, машин.

Негер булар барыда тюрлю-тюрлю сёзлени айтгъан?

Гьар кимге оьзюге ювукъ зат аявлу.

Гертилейде, дюнья уллу. Дюньядагъы халкъ парахат, узакъ яшасын учун сувну, оьсюмлюклени, гьайванланы аявлама, къорама герекбиз. Шунда айрылгъан сёзлер нени англата?

Предметлени англата.

Нечик соравлагъа жавап бере?

Ким?Не?- деген соравгъа жавап бере

Булар бары да къайсы тил гесимни англата

Атлыкъны

Бугюнгю дарсыбызны темасы:

5-слайд

Атлыкъ(таркларлав).

Мурады: атлыкъны гьакъында яшланы билимин

теренлешдирмек ва беклешдирмек;

Тил оьсюв байлыгъын артдырмакъ

Тарбиялав мурады: табиатны къоруп, аявлап

сакъламагъа уьйретмек

Дарсны барышы:

1.Къурум мюгьлет

2.Сынавун мекенлешдирив ва токъташдырыв.

Къумукъ тилде нечик тил гесимлер бар?

1. Толу маъналы

2. Кёмекчи тил гесимлер.

Толу маъналы нечет ил гесим бар?(6)

(атлыкъ, сыпатлыкъ, гьаллыкъ,, ишлик, санавлукъ, орунча)

Кёмекчи тил гесеклер нече бар?.(3)

(послелоглар, гесекчелер, тиркевючлер)

Бугюн къайсы тил гесимни такрарлайбыз?

Атлыкъ

Атлыкъ деп негер айтыла?

Атлыкъны нечик къалиплери бар?(санав, гелиш, бети, мюлк къошумчасы, хас ва жынс, жанлы ва жансыз, жумладагъы къуллугъу)

1. Санав къалиплери(теклик, кёплюк)

2. Гелишлери

Б.г ким?не?

Е.г кимни?нени?

Б.г кимге?неге?

Т.г кимни?нени?

Ер.г кимде?неде?

Ч.г кимден неден?

3. Жынс атлыкълар деп нечик атлыкълагъа айтыла?

(бир жынслы предметлени гёрсетеген атлыкълагъа жынс атлыкълар деп айтыла)

4.Хас атлыкълар деп нечик атлыкълагъа айтыла?(янгыз бир предметни англатагъан атлыкълагъа айтыла)

5.Жанлы ва жансыз атлыкълар.

6-Слайд

Сёзлюк иш

Къазархы-агъачдан этилген, башында резини де булан, таш салып атышагъан алат.

Къузгъун-къара къаргъа

Аргъумакъ-тизив ат.

7-слайд

Тест тапшурувланы жаваплары.

1.а 3.г 5.г 7.в

2.б 4.а 6.б 8.а

8-Слайд

Суратдагъы атлыкъланы языгъыз.

Гюн,акъчечек,гьабижай,атъялман,хораз,папагъан,турна,энем-

жая,мишик,тавукъ,берю.

1.Шу атлыкъланы булан жумлалар тизигиз.

2. Жумланы уьрлеге гёре чечигиз.

Яшлар тахтада ишлей.

Уллуатам авлакъгъа гьабижай чачды.

Уллуатам-гелишлеге тюрлей.

Гьабижай-морфология чечив.

Тил гесим- гьабижай(атлыкъ)

(НЕ) гьабижай-предметни англата

Б.къ-гьабижай

Жынс, жанлы-алышынмай

Тек.с., баш гелиш

Чачды(не) гьабижай(толумлукъ)

(бу яшлар тахтада ишлей туруп къалгъанлары 9-слайдагъы тапшурувну эте)

9-слайд

Хас атлыкъланы бир тапкъыргъа, жынс атлыкъланы биревюсю тапкъыргъа языгъыз.

Корагабав,орам,Бийболаткёл,Къызташ,оьзен,Жугьуттебе,жан-жанывар,Ярочар,топуракъ,табиат.

10-слайд

Викторина «Тамаша къушлар»

1.Къайсы къуш бир авазын тайдырса «агъа»?(жагъа)

2.Къайсы къушну бувунлары ерлерин алышдырса «аз хор» эте?(хораз)

3.Къайсы къушну башындан бир авазын тайдырса «юк» лери къала(гюкюк)

4.Къайсы къушланы бир пайы «сари»?(сарипай)

5. Къайсы къушланы «гёгю де бар, къарасыда бар»?(гёгюрчюн, къаракъуш)

6.Къайсы къушларда «къарны» аламатлары бар?(Къаргъа, къарчыгъ,къарлыгъач)

3. Гьюрюме:

1.Биз бугюнгю дарсыбызда нении гьакъындан сёйледик?

2.Табиатны бугюнден сонг сюежекмисиз?

3.Ушатдыгъызмы бугюнгю дарсны?

Бугюн сиз жавап береген кюйню мен бек ушатдым. Мен сизге бугюн оьр къайматлар салама сюемен. Айрыча бугюнгю дарсда гьаракат кюйде ортакъчылыкъ этген охувчуланы атларын айтмагъа сюемен

4.Уьйге иш

Ана тилим деген темагъа сочинение

Савболугъуз, гьурметли охувчулар, кёп савболугъуз бизин бугюнгю дарсыбызгъа гелген къонакълагъа.

МКОУ «КСОШ№5»

Ачыкъ дарс

«Атлыкъны дюньясы»

Онгарылгъан 6-нчы класс учун

Муаллим : Керимова Райган И

2019 й